W ostatnim dniu karnawału, 28 lutego 2017r. sala kameralna Filharmonii Podkarpackiej wypełniona była po brzegi publicznością. Nie byłam zdziwiona, bo jednym z wykonawców był urodzony w Rzeszowie, utalentowany skrzypek Piotr Szabat, a przy fortepianie zasiadła świetna pianistka Natalia Szabat ( prywatnie żona pana Piotra). Tyle tytułem wstępu, bo więcej dowiedzą się Państwo czytając rozmowę, którą nagrałam następnego dnia przed południem.
Zofia Stopińska : Bardzo Państwu dziękuję za wspaniały wieczór. Wasz występ dostarczył wielu wzruszeń wszystkim słuchaczom, co było widać i słychać. Po tak gorącym przyjęciu są chyba Państwo zadowoleni.
Piotr Szabat : Jesteśmy bardzo zadowoleni i mówiąc szczerze nie spodziewaliśmy się tak wspaniałego przyjęcia. Było to bardzo miłe i wzruszające.
Natalia Szabat: Podobnie jak wszyscy zawodowi muzycy, zawsze po koncercie skupiamy się nawet na najmniejszych niedociągnięciach, które chcielibyśmy w przyszłości poprawić. Wiemy, że był to bardzo dobry koncert, ale chcielibyśmy następnym razem jeszcze lepiej wykonać ten program.
Z. S. : Państwo zaproponowali utwory, które usłyszeliśmy w Rzeszowie?
P. Sz. : To była nasza propozycja z małą korektą, bo koncert planowany był pierwotnie w styczniu, ale z różnych powodów, data została zmieniona na ostatni dzień karnawału. W pierwszej wersji mieliśmy, oprócz Sonaty na skrzypce i fortepian M. Ravela, wykonać jeszcze Sonatę C. Saint-Saensa. Po zmianie terminu postanowiliśmy, że zastąpimy ją nieco lżejszymi w odbiorze utworami Gershwina. Zainspirował mnie do Gershwina mój były profesor. Wpadła mi w ręce płyta pana prof. Krzysztofa Jakowicza nagrana z panem Waldemarem Malickim. Na tym krążku są zarówno „3 Preludia”, jak i fragmenty z opery „Porgy and Bess” – wspólnie z żoną pomyśleliśmy, że te utwory jak najbardziej nadają się na ostatkowy koncert. Zaplanowaliśmy jeszcze „Devil’s Dance” z filmu Czarownice z Eastwick – Johna Williamsa oraz Nokturn i Tarantella op. 28 – Karola Szymanowskiego. Na bis wykonaliśmy „Korowód karzełków” – Antonia Bazzini.
Z. S. : Wspaniale się słuchało tych utworów, odnosiło się wrażenie, że gracie je z ogromna łatwością, ale należy podkreślić, że są to niezwykle wymagające dla wykonawców dzieła. Część z nich to utwory na skrzypce i fortepian, lub fortepian i skrzypce, bo partia fortepianu jest równie ważna i równie trudna, jak partia skrzypiec.
N. Sz. : Szukaliśmy utworów, które są ambitne i przygotowywanie ich sprawiać nam będzie dużo radości. Chcieliśmy także aby nasz program dostarczył publiczności także trochę rozrywki. Mam nadzieję, że się udało.
P. Sz. : Przede wszystkim w Sonacie Ravela oraz w Nokturnie i Tarantelli Szymanowskiego partia skrzypiec i fortepianu jest równorzędna.
N. Sz. : Szymanowski komponował pisał głównie na fortepian i specjalizował się w literaturze fortepianowej – dlatego w jego utworze partia fortepianu jest szalenie rozbudowana, ale wykonany na bis „Taniec karzełków” to jest już popisowy utwór Piotra – bardzo trudny i wymagający. Zaraz po skomponowaniu, niewielu skrzypków potrafiło go wykonywać, chociaż grany był – jak my to mówimy sugerując się metronomem – 100 kreseczek wolniej niż teraz. Ostatnio technika gry na skrzypcach poszła ogromnie do przodu i gra się ten utwór w zawrotnym tempie. Za dwa tygodnie Piotr będzie grał „Taniec karzełków” z towarzyszeniem orkiestry w Stuttgarcie, bo ten utwór został także opracowany na skrzypce i orkiestrę. W utworach Gershwina i Williamsa fortepian jedynie towarzyszy skrzypcom. Ale szukamy zazwyczaj utworów w których zarówno partia fortepianu, jak i skrzypiec są interesujące. Chcemy, aby sprawiały nam przyjemność.
Z. S. : Muzyczną edukację rozpoczynaliście w dość odległych od siebie miastach w Polsce, ale te początki były podobne, poza tym, że pan Piotr uczył się grać na skrzypcach, a pani Natalia na fortepianie.
N. Sz. : Różnica jest taka, że ja nie pochodzę z muzycznej rodziny. Piotra rodzice są muzykami, a w mojej rodzinie jedynie dziadek był waltornistą, ale nie grał zawodowo. U mnie zainteresowanie muzyką zaczęło się od gry na cymbałkach w przedszkolu, a później bardzo chciałam uczyć się w szkole muzycznej. Później nasza droga była podobna – czyli pierwszy i drugi stopień w szkołach muzycznych, studiowaliśmy – następnie wyjechaliśmy do Szwajcarii i tam się spotkaliśmy.
P. Sz. : Studiowaliśmy na dwóch różnych uczelniach – Natalia przez trzy lata studiowała w klasie fortepianu prof. Andrzeja Pikula w Krakowie, a później wyjechała w ramach programu Erasmus do Berna i tam kończyła studia. Natomiast ja ukończyłem studia w Warszawie i wyjechałem do Berna doskonalić swoją grę. Wcześniej, w Rzeszowie, w Liceum Muzycznym uczyłem się grać na skrzypcach u pana Oresta Telwacha – drugiego koncertmistrza Filharmonii Podkarpackiej, później rozpocząłem studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie u pani prof. Julii Jakimowicz – Jakowicz, po dwóch latach przeszedłem do klasy prof. Krzysztofa Jakowicza i do jego asystenta Jakuba Jakowicza. Wymienieni pedagodzy są prywatnie rodziną wszyscy są wspaniałymi muzykami, poświęcili mi wiele czasu i wiele im zawdzięczam. Natomiast po wyjeździe z Polski zacząłem studia w Bernie u prof. Bartłomieja Nizioła – fenomenalnego skrzypka i wspaniałego człowieka, z którym do dzisiaj utrzymujemy kontakty.
Z. S. : W Bernie zaczęliście grać w duecie.
N. Sz. : W Bernie poznaliśmy się, zakochaliśmy się i zaczęliśmy razem grać.
P. Sz. : Spędziliśmy w tym pięknym mieście razem trzy lata, bo Natalia była tam trochę dłużej. Był to piękny czas, ale i trudny, bo Szwajcaria nie należy do najtańszych krajów. Na szczęście na drugim roku studiów udało mi się dostać stypendium rządu szwajcarskiego, które rozwiązało wiele problemów finansowych. Jest to także prestiżowe stypendium, bo sam proces weryfikacji trwa rok i jest najpierw weryfikowany przez polskie Ministerstwo Kultury, później przez stronę szwajcarską. Przyznawane jest tylko jedno stypendium na cały kraj, dlatego dla mnie było to także duże wyróżnienie.
N. Sz. : W Szwajcarii studiowałam głównie z prof. Tomaszem Herbutem, również w tamtym okresie bardzo interesowałam się muzyką współczesną i w tym nurcie wiele zawdzięczam prof. Pierre Sublet. Studiowałam także w Zurichu, gdzie moim mistrzem był prof. Eckart Heiligers – świetny kameralista, członek Trio Jean Paul. Pod Jego kierunkiem graliśmy także razem z Piotrem.
P. Sz. : Moim pedagogiem był również prof. Pierre Sublet, bo pod jego kierunkiem, wspólnie z Natalią pracowaliśmy na przykład nad zbiorem 22 Miniatur – Gyorgy Kurtaga. Skorzystaliśmy bardzo dużo pracując nad bardzo różnorodnymi programami także u prof. Bartłomieja Nizioła, prof. Marcina Sikorskiego, czy prof. Tomasza Herbuta. Bardzo dużo nam dało spojrzenie znakomitych, doświadczonych kameralistów grających na różnych instrumentach. Dowiedzieliśmy się sporo także o grze na fortepianie i skrzypcach - otworzyli nam oczy na wiele aspektów nawet życiowych.
N. Sz. : Wcześniej, był taki okres, że muzyka kameralna nie była aż tak popularna. Młodzi muzycy nie specjalizowali się w tym gatunku. Oni pokazali nam, że każdy może być solistą i uprawiać także muzykę kameralną. Trzeba się specjalizować w muzyce kameralnej. Staramy się teraz korzystać z tej wiedzy nie będąc już pod opieką żadnego profesora.
Z. S. : Muzyka kameralna – granie w duecie, to tylko fragment waszej działalności na polu muzyki.
N. Sz. Zajmujemy się oczywiście także innymi rzeczami, chociaż gra w duecie jest bardzo ważna i chcielibyśmy ją rozwijać. Ja zajmuje się także pedagogiką – uczę w Grinio Akademie, to jest prywatna szkoła pod Stuttgartem, uczę także w Moessingen i również akompaniuję w tych szkołach. Gram także w innych zespołach kameralnych.
P. Sz. : Głównym nurtem mojej działalności w tym momencie jest praca w Stuttgarter Kammerorchester . Gramy bardzo ambitne programy ze znanymi muzykami. W ubiegłą niedzielę graliśmy koncert z Richardem Galliano w Alte Oper we Frankfurcie, w dużej sali dla ponad dwóch tysięcy słuchaczy. W ducie gramy w wolnym czasie – czyli w weekendy albo wieczorami. Poświęcamy na to prawie cały wolny czas, ale satysfakcja jest bardzo duża.
N. Sz. : Mamy także trochę koncertów. W sierpniu tego roku będziemy grać Koncert podwójny Mendelssohna na Mosel Musikfestival – to jest najstarszy festiwal muzyczny na terenie Nadrenii i zarazem jeden z najpopularniejszych w Niemczech. Ten koncert jest dla nas bardzo ważny, bo na tym festiwalu występowali najwięksi muzycy – wymienię tylko Marthę Argerich czy Gidona Kremera. Niedługo musimy zacząć przygotowania.
P. Sz. : Program, który graliśmy w Filharmonii Podkarpackiej wykonamy w maju bieżącego roku w Szwajcarii i na początku przyszłego roku na festiwalu w Stuttgarcie. Mamy sporo planów .
Z. S. : Zna Pan z pewnością system pracy orkiestr w Polsce i w Niemczech. Czy one się różnią?
P. Sz. : U nas faktycznie się to różni, ale my jesteśmy małą orkiestrą. Gramy więcej koncertów i okres przygotowania jest krótszy, ale mamy podwójne próby, czyli próby odbywają się przed południem i po południu. Trwa to wszystko zazwyczaj trzy dni – dwa dni prób, próba generalna i koncert. Mamy także dużo wyjazdów. Gramy zazwyczaj 22 koncerty w sezonie w samym Stuttgarcie i mamy około 50 koncertów wyjazdowych. Nie tylko w Niemczech, czy nawet w Europie, ale także w Azji czy Ameryce.
N. Sz. Nie powiedziałeś, że Orkiestra Kameralna w Stuttgarcie liczy zaledwie 17 osób i dzięki temu wszyscy są ze sobą zaprzyjaźnieni, a ponieważ bardzo często bywam na koncertach mogę powiedzieć, że brzmienie zespołu jest bardzo spójne. To sprawa wysokiego poziomu, ale także małego składu, który pozwala na kameralne granie.
P. Sz. : Mamy także dużo projektów koncertów bez dyrygenta. Orkiestra prowadzona jest przez koncertmistrza od pulpitu. Niedawno w ten sposób graliśmy z byłym koncertmistrzem Berlińczyków Kolją Blacher, tak samo kierował nami Fabio Biondi – wybitny specjalista w dziedzinie muzyki barokowej. Są to bardzo interesujące koncerty, które w efekcie dają bardziej spójne brzmienie. Osoba prowadząca przekazuje swoje emocje nie tylko gestem, ale również grą. To jednak jest możliwe tylko w przypadku orkiestr kameralnych.
Z. S. : Możecie Państwo powiedzieć, że znaleźliście swoje „miejsce na Ziemi”, gdzie Wam się nie tylko dobrze pracuje, ale również żyje?
P. Sz. : Tak, ale wcale nie oznacza to, że na przykład za pięć lat będziemy tam na pewno mieszkać. Jesteśmy w dalszym ciągu aktywni, mobilni i mamy oczy szeroko otwarte, natomiast jest to „miejsce na Ziemi”, które możemy nazwać domem, czego nie mogliśmy zrobić przez wiele lat.
N. Sz. : Jako studenci często przeprowadzaliśmy się, trudno policzyć w ilu różnych mieszkaniach żyliśmy w tym okresie. W Stuttgarcie już czwarty rok mieszkamy w jednym mieszkaniu i mamy grupę bardzo bliskich przyjaciół, którzy nas wspierają, ale jako muzycy jesteśmy bardzo otwarci na różne zmiany. Świat się stał tak mobilny i tak dużo się w nim dzieje, że trudno stwierdzić jednoznacznie, że pozostaniemy na stałe w Stuttgarcie – może będziemy w Australii, Stanach Zjednoczonych, czy gdzieś w Azji. Świat się stał bardzo mały. Za niewielkie pieniądze można podróżować w różne miejsca, kilkanaście a nawet kilka lat temu, trudno było o tym nawet marzyć.
Z. S. : Chyba jednak niewiele jest takich wyjazdów, podczas których możecie ten świat oglądać. Trzeba się skupić na dotarciu do celu, próbie, wypoczynku i koncercie.
P. Sz. : Nie wszyscy o tym wiedzą, że zazwyczaj widzi się lotnisko , salę koncertową i hotel.
N. Sz. : Bardzo dbam, aby w wolnym czasie podróżować i zwiedzać, bo takie doświadczenia przez podróże dają głębię w muzyce, bo im więcej doświadczeń w życiu – tym barwniejsza wykonywana przez nas muzyka. To słychać.
P. Sz. : Moja pani profesor mówiła krótko: „Trzeba mieć o czym grać”.
Z. S. : Rzeszów, to rodzinne miasto pana Piotra. Bywacie tu czasem, aby odwiedzić bliskich. Tym razem koncertowaliście. Jak postrzegacie nasze miasto?
P. Sz. : W moich oczach Rzeszów niesamowicie się rozwinął i wypiękniał. Ile razy przyjadę, zawsze jestem pod wrażeniem, ile się tu zmieniło, jak dużo się dzieje. Jak przyjeżdża się raz, najwyżej dwa razy w roku – to te zmiany są bardzo widoczne. Mamy tu wielu przyjaciół. Podtrzymujemy kontakty z moimi kolegami ze szkoły podstawowej, ze znajomymi z osiedla. Jak tylko jest czas to się odwiedzamy. Oby tak dalej. Byłoby nam miło wracać tutaj nie tylko prywatnie, ale także zawodowo.
N. Sz. : Dla mnie jest to niesamowite, że na wczorajszym koncercie pojawiło się pół klasy Piotra z „podstawówki”. Było to bardzo wzruszające. Ilość kwiatów, które otrzymaliśmy od bliskich i przyjaciół sprawiła nam ogromną radość. Może nie jestem tak związana emocjonalnie z tym miastem, jak Piotr, ale dostrzegam jego piękno. Rzeszów jest naprawdę pięknym miastem i można go porównywać z różnymi znanymi miastami w Europie. Kiedy szliśmy teraz na spotkanie z Panią – Piotr rozglądał się przez cały czas i powtarzał – „no popatrz, jaki ten Rzeszów piękny” .
Z Natalią Szabat i Piotrem Szabatem rozmawiała Zofia Stopińska – 1 marca 2017r.
