wywiady

      Wszystkim, którzy pamiętają, przypominam, a pozostałym czytelnikom przedstawiam pana Bartosza Urbanowicza, śpiewaka obdarzonego przez naturę cudownym głosem basowym, Rzeszowianina z urodzenia, mieszkającego od lat w Niemczech, gdzie jest solistą Nationaltheater Mannheim. Umówiłam się z panem Bartoszem Urbanowiczem na rozmowę telefoniczną.
      Natychmiast po uzyskaniu połączenia usłyszałam głos mojego rozmówcy.
      - Witam serdecznie. Wszystkiego dobrego w nowym roku.

      Dziękuję i również życzę, aby przede wszystkim dopisywało zdrowie Panu i całej rodzinie oraz aby 2022 rok obfitował w ciekawe propozycje w Pana działalności artystycznej.
      - Dziękuję serdecznie. Właśnie siedzimy u mnie w domu z przyjacielem tenorem Irakli Kakhidze, słuchamy fragmentów różnych oper i przez pół dnia rozważamy, jaka jest nasza sytuacja w tym pandemicznym czasie. Nie tylko zdrowie jest nam bardzo potrzebne, ale także potrzebujemy szczęścia i samozaparcia, żeby w tej dziwnej sytuacji, w której znaleźli się artyści teatrów operowych, jakoś współistnieć.
      Mój przyjaciel powinien dzisiaj śpiewać w spektaklu „Traviaty” w Finlandii, gdzie miał zakontraktowanych około dziesięciu spektakli, zaśpiewał dwa i niestety reszta została odwołana. Jest bardzo rozgoryczony i nawet dzisiaj rozmawiał ze swoją agentką, prosząc ją, żeby żadnych podobnych propozycji mu w najbliższym czasie nie załatwiała. Przez półtora miesiąca przygotowywał się do występów, najpierw pracował sam, a potem miał mnóstwo prób, zaśpiewał dwa spektakle i koniec.

       Proszę powiedzieć, jak teatry operowe w Niemczech działają, bo niedawno otrzymałam post z Pana zdjęciem zrobionym tuż przed spektaklem.
       - Różnie, a mówię tak, ponieważ wszystko zależy od tego, w jakim landzie teatr się znajduje. Ja śpiewam w Nationaltheater Mannheim i u nas w Badenii-Wirtembergii możemy grać spektakle dla 500 osób maksymalnie na widowni. Te osoby muszą być zaszczepione, a oprócz tego muszą mieć test i przez cały spektakl muszą być w maskach.
Te szybkie testy (schnelltesty) są darmowe i przed każdym większym budynkiem użyteczności publicznej stoją takie budki, gdzie można taki test zrobić w ciągu 15 minut, ale jest to uciążliwe.
Dlatego pomimo, że na naszych spektaklach może być 500 osób na widowni, to zwykle jest ich mniej.
Sporo jest ludzi, którzy się po prostu boją i ograniczają wyjścia z domów do minimum.

       Na szczęście spektakle się odbywają.
       - Gramy w sumie przez cały czas bez żadnych przerw i prawie codziennie odbywają się spektakle.

       Czy w czasie tej pandemii było tak w waszym teatrze, że spektakle były wcześniej rejestrowane i odtwarzane albo widownia była pusta i transmitowane były w czasie realnym?
       - Dosyć długo, bo chyba przez pół roku mieliśmy taką sytuację. W naszym teatrze powstał taki projekt White-Wall-Oper i w tym momencie mamy już chyba ponad 10 produkcji, w których jest jedna scenografia - biała ściana z paroma otworami na okna i drzwi, na której wyświetlane są różne projekcje video, w zależności od spektaklu. Oczywiście wykonujemy je w kostiumach.
W ramach tego projektu śpiewałem m. in.: „Il barbiere di Siviglia”, „Zauberflöte”, „Madame Butterfly”, „Hänsel und Gretel” .
Wszystko kręci się wokół tej jednej scenografii, opery zostały skrócone do półtorej godziny, wszystko jest vidovane i wykonawcy oraz publiczność muszą przez te półtorej godziny jakoś wytrzymać.
Dzięki temu, że te spektakle zostały skrócone i na scenie musimy zachować odstęp 1,5 metra, mogliśmy grać w czasie, kiedy inne teatry były zamknięte. Na początku na widowni mogło być tylko 250 osób, później 300, a teraz 500 osób, a na widowni jest ponad 1200 miejsc.

       Z pewnością wykonawcy czują obecność publiczności na widowni. I to bardzo pomaga.
       - Oczywiście, że tak. Mimo, że na nas skierowane są mocne światła i my nie widzimy widowni, to jednak czuje się reakcje ludzi: czasem uśmiechy, są brawa i zupełnie inaczej się gra niż do kamery.

       Dzisiaj chyba nie wyobraża sobie Pan pracy w innym zawodzie.
       - Przyznam szczerze, że nie. Kiedy zaczęła się pandemia i pozamykano wszystkie teatry, to siedziałem w domu i nie wiedziałem, co dalej ze sobą począć. Oczywiście chodziłem do teatru i dzięki Irakliemiu i innym moim przyjaciołom spotykaliśmy się i śpiewaliśmy, żeby nasze gardła nie zardzewiały. Nie wiem, jak by to było, gdyby ta sytuacja potrwała dłużej, bo nie wyobrażam sobie innej pracy.
       Moja żona pracuje w amerykańskiej firmie biotechnologicznej i jak zaczęła się pandemia, to została od razu wysłana do pracy w domu i tak jest do tej pory. Dzieci także bardzo długo uczyły się zdalnie.
Cztery osoby siedziały przy komputerach i do tego byłem ja bez żadnego zajęcia. Nie było wesoło.

       Nie wiem, czy przypomina sobie Pan nasze spotkanie w Sanoku podczas Festiwalu im. Adama Didura? To było chyba niedługo po Pana debiucie na scenie operowej
       - Oczywiście, że przypominam sobie. Przyjechałem wtedy z Teatrem Wielkim w Poznaniu z „Wolnym strzelcem” Carla von Webera, ale debiutowałem trochę wcześniej w Operze Śląskiej w Bytomiu, w operze „Borys Godunow” Modesta Musorgskiego, w której grałem partię Warłama.
       Później pamiętam, że śpiewaliśmy cały „Czarodziejski flet” Wolfganga Amadeusza Mozarta na Zamku w Pszczynie. To był spektakl w ramach naszego Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Katowicach, prowadzony przez pana Sławomira Pietrasa, dyrektora Teatru Wielkiego w Poznaniu, który usłyszał mnie w roli Sarastra i zaproponował mi pracę w Poznaniu. Będąc jeszcze na studiach, śpiewałem w Poznaniu w operze „Gracze” Dymitra Szostakowicza.
       Bardzo miło wspominam dyrektora Sławomira Pietrasa jako „szefa”, bo bardzo mi pomógł na początku kariery. Nie pozwalał mi na śpiewanie ogromnych partii w momencie, kiedy mój głos nie był jeszcze dobrze ułożony. Był po prostu dobrym dyrektorem i bardzo miło wspominam ten poznański okres.

       Wtedy jeszcze nie myślał Pan o wyjeździe za granicę, bo już zaczął Pan odnosić poważne sukcesy w Polsce i o tym rozmawialiśmy.
       - Po studiach przez pięć lat pracowałem w Teatrze Wielkim w Poznaniu, następnie przez dwa lata w Operze Krakowskiej, kolejne dwa lata w Operze Wrocławskiej. Już w pierwszym roku pracy w Operze Wrocławskiej razem z żoną doszliśmy do wnioski, że jeżeli będzie taka możliwość, to powinniśmy wyjechać za granicą. W podjęciu tej decyzji utwierdziła mnie kolejna sytuacja. Było przesłuchanie w San Diego Opera w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych, śpiewałem prywatnie przesłuchanie dla dyrektora opery. Chciał mi zaproponować rolę, ale ja nie miałem wtedy odpowiedniej wizy umożliwiającej na zatrudnienie w Stanach Zjednoczonych.
Pan dyrektor radził mi, abym zatrudnił się w jakimś dobrym niemieckim teatrze operowym i wtedy moja kariera ruszy do przodu. To był poważny bodziec, aby wyjechać do Niemiec.

       Musiał Pan startować w przesłuchaniach do niemieckich teatrów.
       - Trochę tych przesłuchań dobrych i nieco gorszych miałem, ale udało mi się dostać do świetnego teatru w Mannheim. Jest to jeden z lepszych teatrów, powiedzmy klasy A w Niemczech. Dobrze się tutaj pracuje.

        Chyba też nieźle się żyje, bo pracując w Nationaltheater Mannheim może Pan zadbać o siebie i o rodzinę.
        - To prawda. W Polsce też zarabiałem dosyć dobrze, ale tutaj żyjemy bardzo spokojnie i wygodnie. Dodam, że moja rodzina nie jest mała, bo mam trójkę dzieci, czyli w sumie pięć osób.

        Jeśli dobrze pamiętam, to najstarsze dziecko jest już pełnoletnie.
        - Tak, syn już jest pełnoletni, córka ma 13 lat i najmłodszy syn skończył 11 lat.

        Czy w Pana rodzinie byli muzycy?
        - Moja babcia była bardzo zdolną pianistką i nawet brała udział w Konkursie Chopinowskim, później uczyła w Szkole Muzycznej w Bielsku Białej i często towarzyszyła młodym muzykom podczas różnych koncertów. Niestety ciężko chorowała i nie mogła pracować, ale uczyła grać na fortepianie mojego tatę i mojego wujka. Mój tato gra na fortepianie dzięki babci, natomiast moja mama śpiewała przez całe swoje życie. Śpiewała w różnych zespołach, m.in. w Zespole „Śląsk”.
        Ponieważ mój tato często grał w domu na fortepianie, ja będąc dzieckiem podśpiewywałem mu i rodzice wkrótce stwierdzili, że mam bardzo dobry głos i mógłbym się w tym kierunku rozwijać. Zachęcali mnie do występów na różnych koncertach, akademiach szkolnych i w konkursach dziecięcych. W momencie, kiedy ukończyłem szkołę podstawową i dostałem się do liceum ogólnokształcącego w Rzeszowie, rodzice poszli do Szkoły Muzycznej II stopnia przy ulicy Chopina i poprosili nauczycielkę śpiewu panią Annę Budzińską, aby mnie przesłuchała i stwierdziła, czy mogę się kształcić i w przyszłości zostać śpiewakiem operowym. Okazało się, że powinienem uczyć się śpiewu i wkrótce zostałem uczniem tej szkoły.

        Bardzo dobrze znałam panią Anię Budzińską i pamiętam, jak był Pan jej uczniem. Nigdy nie zapomnę, jak cieszyła się Pana postępami i pierwszymi sukcesami.
        - To była cudowna osoba i bardzo miło ją wspominam. Poświęcała mi wiele czasu, a przede wszystkim cierpliwości, bo głos miałem dobry, ale do najgrzeczniejszych uczniów nie należałem.
Pani Ania bardzo mi pomogła w kształtowaniu mojego głosu i troszkę poukładała tego totalnie zwariowanego młodzieńca. Była zawsze ciepła, zawsze życzliwa, zawsze uśmiechnięta i zawsze chętna do pomocy. Poświęcała mi bardzo dużo czasu, bo oprócz lekcji w szkole muzycznej często zapraszała mnie do swojego domu i tam mieliśmy lekcje śpiewu. Pamiętam też, że w trakcie wakacji też wielokrotnie przyjeżdżałem do niej, aby podszlifować mój warsztat. Bardzo mi pomogła i zawsze ją będę miło wspominał.

        Wtedy uczył się Pan śpiewu klasycznego, ale jednocześnie występował Pan z zespołami rockowymi i nie było to korzystne dla Pana głosu. Tych dwóch nurtów nie da się łączyć.
        - Nie da się i szczerze mówiąc, w tej chwili już prawie nie pamiętam, jak się śpiewa rockowo (śmiech).
Zdarza się, że czasem ktoś prosi mnie o utwory Franka Sinatry czy Elvisa Presley’a, ale są one już bliższe do repertuaru operowego od tych rockowo-popowych, które śpiewałem będąc nastolatkiem.

        Myślę, że nie bez znaczenia w Pana artystycznej drodze jest fakt, że ma Pan piękny, szlachetnie brzmiący głos basowy. Deficyt na basy jest powszechnie znany.
        - Tak, ale nie w Niemczech, ponieważ do Niemiec przyjeżdża cały świat. Każdy chce śpiewać w Niemczech, bo jest tu bardzo dużo teatrów od klasy A do D, stąd zapotrzebowanie na dobre głosy jest ogromne, ale też konkurencja jest przeogromna.`
        Jak czasami jadę na przesłuchanie do innego teatru, to do jednej partii potrafi być nawet piętnastu bas-barytonów. Ważne też jest to, że chyba jeszcze tylko w Niemczech, Polsce i w Austrii są teatry, które zatrudniają solistów na umowę stałą. W innych krajach są to z reguły teatry stagione, które organizują casting na całe przedstawienie i do następnego spektaklu angażują innych artystów na tych samych zasadach.

        Ciągły udział w castingach nie wpływa chyba dobrze na układ nerwowy.
        - Przyznam szczerze, że to denerwuje, mimo, że agent się stara, aby tych przesłuchań było jak najmniej, to każdy dyrektor teatru angażując kogoś spoza swojego zespołu, nawet jak zna głos, to ciągle chce przesłuchań. Oprócz tego w Niemczech bardzo często zmieniają się obsady dyrektorskie. W momencie, kiedy do teatry przychodzi nowy dyrektor, to zmienia się cały pion zarządzający teatrem.
Kiedyś śpiewałem często także w pobliskim Heidelbergu i zapraszano mnie do wielu spektakli, bo znano mój głos. Teraz jest nowa dyrekcja i jeśli chcę tam śpiewać, to muszę jechać na przesłuchanie. Tak to wygląda.

        Zarówno w Nationaltheater Mannheim, jak i wcześniej w Polsce występował Pan u boku doświadczonych, znanych na całym świecie śpiewaków. Dla przykładu powiem, że śpiewał Pan z takimi znakomitościami, jak Barbara Hendricks, Joanna Kozłowska czy Wiesław Ochman.
        - Miałem takie szczęście. Zawsze się dziwię, kiedy w Polsce się mówi, że gdzieś za granicą jest lepszy poziom, ale to nieprawda, bo mamy w Polsce tak fenomenalnych solistów, bardzo dobre orkiestry i świetnych dyrygentów. Mamy także świetne teatry operowe oraz wybitnych reżyserów i dlatego uwielbiam przyjeżdżać do Polski. Bardzo żałuję, że przez pandemię teraz te kontakty się urwały, bo uwielbiam śpiewać w polskim języku, ale też bardzo mi brakuje polskiego języka na co dzień. Do tego stopnia, że cały czas się staram, żebym mógł coś po polsku zaśpiewać i kiedy mamy jakieś koncerty, to próbuję przemycić jakieś polskie pieśni czy polskie arie. Mamy piękną muzykę i powinniśmy się nią chwalić.

       Gdzie Pan najczęściej w Polsce śpiewał?
        - Ostatnio we Wrocławiu i w Krakowie. Ostatnim moim spektaklem w Krakowie był „Straszny dwór” Stanisława Moniuszki na Wawelu, a we Wrocławiu śpiewałem w „Halce” i w „Don Giovannim” Wolfganga Amadeusz Mozarta.

        Pewnie ma Pan sporo planów na 2022 rok, są ambitne, ale pewnie trudno w tej sytuacji o nich mówić.
         - Plany są, ale trudno się czymkolwiek chwalić w czasie, kiedy cały czas wszystko wokół jest odwoływane. Z cudownych propozycji w 2020 i 2021 roku prawie nic nie doszło do skutku. Jedyne co mi się udało zrealizować, to mój debiut w Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie, gdzie wystąpiłem jako Bartolo w „Il Barbiere di Siviglia”. Brałem udział w kilku spektaklach ze świetnymi solistami, znakomitą orkiestrą i fantastycznym dyrygentem. Było jeszcze sporo spektakli i koncertów, ale trudno wiążąco mówić, co się wydarzy, nawet w najbliższych miesiącach. Miejmy nadzieję, że pandemia się niedługo zwinie, a nie rozwinie.

         Ukończył Pan niedawno 40 lat i możemy powiedzieć, że połowę swego życia spędził Pan na scenie.
         - To prawda, że tak się potoczyło moje życie, dzięki Bogu, dzięki moim rodzicom, którzy mocno mnie dopingowali, dzięki mojej żonie, która też zawsze mi pomagała i nadal mnie wspiera. Wiadomo, że żona śpiewaka operowego ma nieco „pod górkę”, bo my mamy wzloty i upadki, jesteśmy nerwowi przed każdym występem i niełatwo być żoną śpiewaka operowego.

       Szkoda, że nigdy nie mogliśmy Pana oklaskiwać w Filharmonii Podkarpackiej.
       - Przyznam się szczerze, że ja też bardzo żałuję. Nigdy nie było takiej możliwości, a bardzo bym chciał wystąpić w Filharmonii Podkarpackiej, bo urodziłem się w Rzeszowie, spędziłem tam młodzieńcze lata i kocham to miasto.

Z Bartoszem Urbanowiczem, bass-barytonem, solistą Nationaltheater Mannheim (Niemcy), Rzeszowianinem z urodzenia rozmawiała Zofia Stopińska

       Bardzo chętnie dzielę się z Państwem wszelkimi informacjami o sukcesach uczniów szkół muzycznych z naszego regionu. Wiadomo, że każdy udział w konkursie wymaga długich i żmudnych przygotowań zarówno ucznia, jak i nauczyciela. Tym bardziej cieszy fakt, że coraz częściej po najwyższe laury w międzynarodowych konkursach sięgają uczniowie szkół muzycznych działających w niewielkich miastach.
       Niedawno zwróciłam uwagę na post z informacją o sukcesie Jakuba Kuźniara, który uczy się grać na klarnecie w Prywatnej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Jaśle w klasie pana Rafała Gomółki, w Międzynarodowym Konkursie w Paryżu. Przypomniałam sobie, że kilka miesięcy wcześniej ten sam uczeń zajął także jedną z najwyższych lokat w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Brukseli.
Stąd pomysł na przedstawienie Państwu Jakuba Kuźniara i pana Rafała Gomółki w cyklu wywiadów „Mistrz i uczeń”.

        Rozpocznę od pytania do pana Rafała Gomółki. Czy pochodzi Pan z rodziny o tradycjach muzycznych?
        - Owszem, bo wujek mojego taty śp. Czesław Świątkowski był altowiolistą i grał w Orkiestrze Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej oraz uczył gry na altówce w Zespole Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie. Uczniem tej szkoły był także brat mojego taty, który uczył się grać na klarnecie u pana Mariana Mosiora - ojca pana Roberta Mosiora. Moja siostrzenica także interesuje się muzyką.
        Wiem, że wujek Czesław Świątkowski tworzył drzewo genealogiczne naszej rodziny, bardzo dużo podróżował w poszukiwaniu naszych korzeni. Znalazł nawet ślad, że naszym przodkiem być może był słynny polski kompozytor i instrumentalista doby renesansu Mikołaj Gomółka, który urodził się w Sandomierzu. Wujek Czesław odwiedził wiele miejscowości i poszukiwał w księgach parafialnych, ale z powodu ciężkiej choroby musiał przerwać poszukiwania i pozostało do sprawdzenia kilka pokoleń.
        Pamiętam, że wybierał się do wsi Jazłowiec na terenie Ukrainy, gdzie Mikołaj Gomółka zmarł i tam znajduje się jego nagrobek, ale nie zdążył.
Mam zamiar dokończyć kiedyś pracę wujka Czesława, ale wiem, że to wymagać będzie wiele czasu i żmudnych poszukiwań.
Wracając do pani pytania - jedynym zawodowym muzykiem w naszej rodzinie był wujek Czesław Świątkowski i teraz ja poszedłem w jego ślady.

        Jak rozpoczęła się Pana fascynacja muzyką?
        - Mój początek z klarnetem miał miejsce w Osobnicy w orkiestrze dętej przy GOK-u w Jaśle. Ksiądz proboszcz Czesław Szewczyk i Zygmunt Jan czuwali nad orkiestrą, w której po raz pierwszy zobaczyłem klarnet. Najpierw sąsiad uczył mnie gry na fortepianie i bardzo mi się to podobało, ale jak zacząłem grać na klarnecie, to od razu wiedziałem, że to jest instrument, na którym chcę grać. Później rozpocząłem naukę w Prywatnej Szkole Muzycznej I stopnia w Jaśle i po czterech latach nauki uczestniczyłem w Ogólnopolskim Konkursie Młodych Instrumentalistów im. Stefanii Woytowicz w Jaśle i udało mi się wtedy wygrać w mojej kategorii wiekowej. Pamiętam, że grałem wtedy Concertino na klarnet Carla Marii von Webera, a miałem wtedy niecałe 11 lat.
Później okazało się, że mój wujek, 30 lat wcześniej też wygrał konkurs ogólnopolski w Rzeszowie, będąc uczniem tego samego pedagoga i grał ten sam program co ja w Jaśle.
Ponieważ wujek od lat mieszka w Stanach Zjednoczonych, to nawet nie wiedziałem, że gra na klarnecie i dopiero nasz wspólny nauczyciel, pan Jan Szmyd powiedział mi o tym.
        Po ukończeniu nauki w Jaśle kontynuowałem grę na klarnecie w Liceum Muzycznym w Krośnie w klasie pana Bogusława Jaskółki, a później studiowałem w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. Andrzeja Godka, a studia magisterskie kontynuowałem u prof. Janusza Antonika. W tym roku ukończyłem studia magisterskie i pracuję w Prywatnej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Jaśle oraz w Szkole Muzycznej w Trzcianie koło Krakowa. Sporo także gram. Bardzo lubię uczyć, ale chciałbym uczyć i grać.
Trzeba podkreślić, że w szkołach muzycznych na Podkarpaciu kształci się świetnych klarnecistów. Część z nich wyjeżdża „w świat”, albo zostają, bo z różnych powodów nie mogą sobie pozwolić na przeprowadzkę.

        Pilnie słuchał nasz przez cały czas Pana uczeń Jakub Kuźniar, a teraz poproszę go, aby powiedział, czy w jego rodzinie byli, albo są muzycy.
        - Mój tato ukończył Państwową Szkołę Muzyczna I stopnia w Łańcucie. Przez pewien czas kontynuował naukę w Szkole Muzycznej II stopnia w klasie pana Romana Pelca i chociaż nie został zawodowym muzykiem, przez cały czas gra na tym instrumencie. Bardzo to lubi.

         Pan Rafał Gomółka opowiadał o początkach swojej muzycznej drogi – powiedz, jak Ty rozpoczynałeś?
          - Bardzo podobnie, bo także na początku uczyłem się grać na pianinie i trwało to trzy lata, a później rozpocząłem naukę gry na klarnecie w Szkole Muzycznej I stopnia im. Teodora Leszetyckiego w Łańcucie. Moim nauczycielem był pan Tomasz Kawa. Ten instrument fascynował mnie od najmłodszych lat, bo słuchałem, jak tato ćwiczył i grał na klarnecie.
Pan Rafał Gomółka mówił mi niedawno, że wszyscy jego pedagodzy rozpoczynali od nauki gry na fortepianie – panowie Jan Szmyd i pan Bogusław Jaskółka oraz prof. Andrzej Godek. Podkreślał, że każdy klarnecista powinien mieć opanowaną grę na fortepianie na poziomie szkoły muzycznej I stopnia.

          Jakie oceny miałeś na świadectwie ukończenia Szkoły Muzycznej I stopnia w Łańcucie?
           - Podobne jak w poprzednich latach. Miałem piątki z klarnetu, kształcenia słuchu, tylko z audycji muzycznych miałem czwórkę.

           Pewnie wiele razy brałeś udział w różnych koncertach i popisach.
           - Owszem i były to najczęściej występy z towarzyszeniem fortepianu. Przed pandemią w Szkole Muzycznej I stopnia w Łańcucie dosyć często były organizowane popisy, a także występy dla dzieci, które miały zachęcić ich do nauki w szkole muzycznej. Ostatnio z tatą i z wujkiem Jackiem wystąpiliśmy w naszym kościele parafialnym przed pasterką. Ja i tato graliśmy na klarnetach B, a wujek grał na klarnecie basowym. Razem z tatą gramy także w orkiestrach dętych – w Handzlówce, gdzie mieszkamy, ale także regularnie jeździmy na próby i gramy podczas różnych uroczystości w Orkiestrze Dętej OSP w Gaci w powiecie przeworskim.
Bardzo lubię grać w orkiestrach.

           Nawet najwięksi mistrzowie muszą ćwiczyć, a postępy wszystkich, którzy się uczą, są uzależnione od czasu spędzonego na ćwiczeniu. Ciekawa jestem, ile czasu Ty spędzasz na ćwiczeniu.
           - Lubię ćwiczyć i robię to codziennie, ale wszystko zależy od tego, ile mam lekcji w szkole ogólnokształcącej. Jak mam dużo lekcji i zadań domowych, to czasem gram ponad godzinę. Natomiast w wolne dni ćwiczę co najmniej dwie godziny. Jak przygotowuję się do występów czy do udziału w konkursach, to ćwiczę dłużej.
W czasie ostatnich dwóch lat większość konkursów odbywa się online i dlatego uczestnicząc w dwóch ostatnich międzynarodowych konkursach, trzeba było zrobić nagrania i wysłać je do organizatorów konkursów w Brukseli i Paryżu. Czas nagrań był ściśle ograniczony i wymagana była jedna etiuda i utwór. Na przykład ostatnio do Paryża nagrałem Etiudę koncertową nr 9 ze zbioru Kurkiewicza i Fantazję na temat „Karnawału weneckiego” Kenta.
Natomiast aktualnie przygotowujemy z panem Rafałem Gomółką poważniejszy i o wiele trudniejszy utwór, bo Concertino na klarnet Carla Marii von Webera i pewnie wyślemy ten utwór na jakiś wiosenny konkurs. Muszę się bardzo dobrze nauczyć tego utworu, a do tego jeszcze odbyć sporo prób z pianistą, bo partia fortepianu jest to tak naprawdę wyciąg orkiestrowy niełatwy dla pianisty.

           Jakubie, zastanawiam się dlaczego po ukończeniu Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Łańcucie, kontynuujesz naukę w Prywatnej Szkole Muzycznej I i Ii stopnia w Jaśle.
           - Poznałem pana Rafała Gomółkę podczas występu Orkiestry Dętej OSP w Gaci, Pan przyjechał wtedy, aby zastąpić klarnecistę, który z ważnych powodów rodzinnych nie mógł z nami grać. W wolnych chwilach tato i ja rozmawialiśmy z Panem na różne tematy związane z muzyką. Tato poprosił pana Rafała o udzielenie mi kilku prywatnych lekcji, z których byłem bardzo zadowolony.
Ponieważ mnie po ukończeniu nauki w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia w Łańcucie pozostał jeszcze rok do ukończenia Szkoły Podstawowej w Handzlówce, to poprosiłem tatę, abym przynajmniej przez ten czas mógł się uczyć pod kierunkiem pana Rafała i tak już do dzisiaj pozostało.

         Chcę jeszcze powrócić do twojego udziału w konkursach. Jak już wspomnieliśmy, ostatnio dla najmłodszych są to konkursy online. Jak wysyłasz nagrania, to myślisz o nagrodzie, czy po prostu chcesz się sprawdzić.
         - Tak jak pani powiedziała, chcę się tylko sprawdzić, bo konkurencja jest ogromna i trudno liczyć na pierwsze lokaty. W moim przedziale wiekowym w VI Paris International Music Competition w kategorii instrumentów dętych drewnianych zgłosiło się i przesłało nagrania ponad 100 uczestników. Druga nagroda, podczas gdy nie przyznano pierwszej, była dla mnie naprawdę ogromną niespodzianką. Podobnie było podczas II Brussels International Music Competition. Niespodziewane nagrody bardzo mnie motywują do dalszej pracy.

         Poproszę teraz pana Rafała Gomółkę o opinię. Co Pan sądzi o konkursach, a szczególnie tych, które ze względu na pandemię organizowane są online.
         - Trzeba jasno powiedzieć, że konkursy na żywo są lepsze, nawet jeśli przez stres coś się nie uda.
Wprawdzie w obu przypadkach uczestnicy mają takie same szanse, ponieważ przygotowując nagrania każdy uczestnik może nagrywać utwory dowolną ilość razy i wysłać na konkurs najlepsze nagranie.
W tej chwili nie można organizować międzynarodowych konkursów dla dzieci na żywo i lepiej robić je online niż odwoływać.
         Konkursy są świetnym sprawdzianem umiejętności i motywacją do działania, a jednocześnie możliwością rywalizacji w tych trudnych covidowych czasach, jednakże też liczymy na jakieś stypendia dla Kuby, bo niedługo Jakub będzie potrzebował A klarnetu, który umożliwi mu dalszy rozwój, a to nie są małe koszty.
         Jak powrócą konkursy na żywo, to chcemy koniecznie gdzieś pojechać, aby Kuba mógł się sprawdzić, bo przez ostatnie dwa lata nie było takiej okazji.
Nawet jeśli występ się nie uda i nie będzie żadnej nagrody ani wyróżnienia, to także wiele się nauczy. Audycje i popisy, które czasem organizujemy i odbywają się zgodnie z obowiązującymi przepisami pandemicznymi, są też bardzo ważne, ale to nie to samo co wyjście na wielką scenę i widok sześciu lub więcej profesorów w komisji, którzy znają na pamięć każdą nutkę i punktują wszystkie wykonania, bo takie mają zadanie. Wtedy trzeba się opanować i zrozumieć, że nie chodzi o zwycięstwo, tylko o jak najlepsze wykonanie, o zachowanie zimnej krwi jak coś się nie uda, bo każdy jest omylny.
Kiedyś w Belgii byłem na koncercie chyba najlepszej klarnecistki na świecie i tak piękne wykonanie słyszałem po raz pierwszy. Byłem zachwycony, chociaż w trakcie gry pojawił się kiks, ale nie miał on wpływu na całość wykonania.
         Nagrywając utwory na konkurs musimy zwracać uwagę, aby wszystko było zgodne z zapisem nutowym. Tutaj trudność jest inna, bo nawet najlepsze zoomy, na których rejestrujemy utwory, nie oddadzą w stu procentach tej wrażliwości, jakości zmiany barw, stąd trzeba bardziej stawiać na technikę i intonację.

         Niełatwo być dobrym nauczycielem gry na instrumencie. Chyba nie ma jednego sposobu nauczania, bo każdy uczeń jest inny i z każdym trzeba inaczej pracować.
          - Mogę to potwierdzić, chociaż pracuję dopiero trzy lata jako pedagog, bo wcześniej zajmowałem się wyłącznie wykonawstwem. Jak już wspomniałem, teraz uczę i zajmuję się także wykonawstwem. I jedno, i drugie wymaga ciągłego doskonalenia.
Często uczestniczę w różnych warsztatach, słucham różnych pedagogów. Niedawno byliśmy z Kubą na konsultacji w Rzeszowie u pana Roberta Mosiora, który jest świetnym klarnecistą, a moim zdaniem jest jednym z czołowych klarnecistów w kraju. Obaj bardzo dużo się nauczyliśmy. Byliśmy także na Mistrzowskich Kursach Instrumentów Dętych w Dydni, gdzie zajęcia prowadził m.in. prof. Janusz Antonik.
         W sierpniu ubiegłego roku Kuba brał udział w zajęciach 23. Letniej Akademii Muzycznej organizowanej przez Akademię Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, gdzie uczestniczył w kursie klarnetowym prowadzonym przez prof. Janusza Antonika. Warto podkreślić, że przez 6 dni trwania kursu Kuba codziennie miał godzinną lekcję z profesorem, musiał dużo ćwiczyć, bo do każdej lekcji trzeba się było przygotować. Miał także okazję posłuchać innych uczestników, była okazja do wymiany doświadczeń. Obaj dużo wynieśliśmy z tych zajęć.
         Nauczyciel gry na instrumencie musi być bardzo cierpliwy i jak zachodzi taka potrzeba, to nawet kilka razy powtórzyć jakiś fragment utworu. Staram się podczas lekcji wymagać od ucznia myślenia i wysiłku, bez emocji i stresu. Przed nagraniami, konkursami czy występami czasami celowo trochę podnoszę atmosferę, ale uważam, aby ten stres mu nie zaszkodził. Przygotowuję go, że wykonując zawód muzyka będzie pracował w stresie całe życie i trzeba się do tego przyzwyczaić. Trzeba tylko nauczyć się, żeby ten stres był mobilizujący, a nie paraliżujący.
         Staram się także uczyć swoich uczniów słuchania muzyki, a przede wszystkim klarnecistów, bo mamy takie możliwości, a to jest bardzo ważne w procesie edukacji.
Staram się jeździć z uczniami na kursy i zachęcam ich także do wspólnego słuchania innych uczestników. Bardzo ważnym elementem w procesie kształcenia jest uczenie wrażliwości na dźwięk, bo trochę za dużo uwagi poświęca się sprawności manualnej.
          Z moich obserwacji wynika, że jest kilku nauczycieli w kraju, których uczniowie co roku zdobywają czołowe miejsca w konkursach. Wiadomo, że ci dobrzy każdego roku kończą szkoły i odchodzą, ale pojawiają się u tych samych nauczycieli nowi, również bardzo dobrzy. Pomimo, że są to nauczyciele z dużym doświadczeniem, mający swoje techniki pedagogiczne, przez cały czas chcą się rozwijać i jak ja grałem jeszcze nie tak dawno na przesłuchaniach organizowanych przez Centrum Edukacji Artystycznej, czy brałem udział w konkursach, to oni zawsze siedzieli i słuchali występów wszystkich uczestników. Mało tego, są ciekawi, pytają, nie boją się krytyki, a nawet na nią czekają i to właśnie uczniowie tych nauczycieli osiągają sukcesy.
Są także nauczyciele, którzy słuchają wyłącznie swoich uczniów i wychodzą, a jak ich uczniowie nie otrzymują nagród, to twierdzą, że komisja niesprawiedliwie oceniła.

         Kiedy Pan ćwiczy mając tyle zajęć?
         - Zazwyczaj zostaję do późnych godzin w Trzcianie. Mam swoje klucze do szkoły i często gram nawet do pierwszej w nocy. Nauczyłem się tego jeszcze w gimnazjum, jak uczęszczałem do dwóch szkół – o 16.00 kończyłem zajęcia w jednej, a o 21.00 w drugiej i dopiero po powrocie do domu zaczynałem ćwiczyć. Ten tryb pracy mi pozostał.
Mam mało czasu na prywatne życie, ale chyba tak zawsze będzie, bo muzyka i praca nad doskonaleniem swoich umiejętności mnie fascynują.

         Teraz zapytam Jakuba, jak godzi wszystkie swoje obowiązki – naukę w Podstawowej Szkole w Handzlówce i w Prywatnej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Jaśle.
         - Nie jest łatwo, bo jestem uczniem ósmej klasy Szkoły Podstawowej w Handzlówce i też staram się, aby na świadectwie mieć jak najlepsze stopnie. Udało mi się w Szkole Muzycznej w Jaśle tak wszystko poukładać, że tylko raz w tygodniu tam jadę i mam wszystkie zajęcia – zarówno lekcje z instrumentu, jak i wszystkich przedmiotów teoretycznych. Na szczęście tato albo wujek wożą mnie na te zajęcia samochodem. Doskonale wiem, że na dłuższą metę tak się nie da. Jak rozpocznę naukę w liceum ogólnokształcącym, to nie dam rady jeździć do Jasła.
         Bardzo bym chciał dalej pracować z panem Rafałem Gomółką, ale nie wiem, czy to będzie możliwe. Na razie ćwiczę i uczę się, ale niedługo musimy wspólnie z rodzicami pomyśleć o pełnym nowych wyzwań przyszłym roku szkolnym.

         Zapytam jeszcze pana Rafała Gomółkę o opinię. Czy Jakub Kuźniar jest na tyle utalentowanym i pracowitym człowiekiem, aby został zawodowym muzykiem i kiedyś utrzymał siebie i rodzinę grając na instrumencie, który kocha?
         - Uważam, że jak najbardziej tak. Najważniejsze jest, że dużo pracuje, ale jest także bardzo uzdolniony i ma świetny słuch. Nauczyciel, który uczy go teorii, jest także zachwycony postępami Kuby. Kuba często wspomina, że miał bardzo dobrego nauczyciela teorii w I stopniu w Państwowej Szkole Muzycznej w Łańcucie. Kuba jest wrażliwy na piękno dźwięku i szybko realizuje wszelkie uwagi. Nie zniechęca go długa, czasem żmudna praca, bo zdarza się, że czasem ćwiczymy bardzo długo.
         Kuba jest bardzo młody, ma dopiero 14 lat, a już zaczynamy grać utwory zaliczane do trudniejszych. Pracujemy razem bardzo krótko, bo niecałe dwa lata, a do tego na początku spotykaliśmy się raz na dwa tygodnie, później pracowaliśmy zdalnie, bo szkoły były pozamykane. Teraz znowu się spotykamy i czekamy na możliwość występów w konkursach na żywo.
Uważam, że Kuba ma bardzo dobrą psychikę do tego zawodu.

         Życzę powodzenia w dalszej pracy i wielu sukcesów zarówno panu Rafałowi Gomółce, który jest młodym, świetnym klarnecistą oraz pedagogiem, jak i Jakubowi Kuźniarowi, który marzy, aby iść w jego ślady. Mam nadzieję, że jeszcze kiedyś będzie okazja do wspólnego spotkania.

                                                                                                                                                                                                                                                                                    Zofia Stopińska

         Zapraszam na spotkanie z dr. Danielem Prajznerem, znakomitym organistą i pedagogiem Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie oraz Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu. Jest również prezesem zarządu Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu, reaktywowanej w 2018 roku.

          W związku z panującą od prawie dwóch lat pandemią organizowanych jest mniej koncertów.
          - To prawda, koncertów jest mniej. Pomimo to, w poprzednim roku udało mi się zrealizować kilka ciekawych projektów artystycznych i to nie tylko na terenie Polski. Koncertowałem na Białorusi w: katedrze w Pińsku, filharmonii w Witebsku, soborze św. Zofii w Połocku, kościele pw. św. Piotra i Pawła w Niedźwiedzicy (tam „przy okazji” nagrałem solową płytę CD). W Polsce z kolei wystąpiłem w Przemyślu, Jarosławiu, Krakowie, Limanowej, Olkuszu, Poznaniu i Olsztynie. Sezon koncertowy zakończyłem na początku listopada w katedrze wawelskiej, gdzie z Orkiestrą Kameralną i Chórem Katedry Wawelskiej oraz solistami wykonaliśmy „Requiem” Wolfganga Amadeusza Mozarta.

          Występował Pan także w rodzinnym Przemyślu podczas XXI Międzynarodowego Przemyskiego Festiwalu SALEZJAŃSKIE LATO.
           - W drugiej połowie lipca i na początku sierpnia 2021 roku odbyła się kolejna edycja przemyskiego festiwalu Salezjańskie Lato Muzyczne. Festiwal ten posiada dużą renomę; stanowi jedno z ważniejszych wydarzeń artystycznych w Polsce i z pewnością jedno z najważniejszych na Podkarpaciu. Na przestrzeni ponad dwudziestu lat na festiwalu wystąpiło wielu wybitnych europejskich muzyków, prezentując wartościowy, niejednokrotnie unikatowy repertuar – także ten powstały w regionie przemyskim. Tym bardziej cieszy mnie fakt, że mogłem wziąć udział w jednym z dziesięciu koncertów w moim rodzinnym mieście. Wystąpiłem razem z trębaczami: Tomaszem Ślusarczykiem, Michałem Tyrańskim, Damianem Kurkiem oraz z kotlistą: Bartoszem Sałdanem. Bardzo się cieszyliśmy, że publiczność nas nie zawiodła i zostaliśmy bardzo ciepło przyjęci.

          To był przepiękny koncert, w którym królowała muzyka europejskich twórców epoki baroku, a Pan wystąpił zarówno w roli solisty, jak i muzyka towarzyszącego zespołowi.
           - Wiadomo, że grający na instrumentach dętych potrzebują trochę „oddechu”, dlatego staraliśmy się tak ułożyć repertuar, aby ten „oddech” był możliwy.

          Ostatnio ciągle przybywa Panu obowiązków pedagogicznych i organizacyjnych.
           - Pracuję w Katedrze Muzyki Religijnej w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie na stanowisku adiunkta, gdzie uczę organów, kameralistyki, realizacji basso continuo, gry liturgicznej i metodyki instrumentalnej. W ostatnich kilkunastu miesiącach sporo czasu poświęcałem również pracy organizacyjnej na Uczelni, współtworząc nowe programy studiów dla kierunku Muzyka kościelna. Drugim miejscem mojej pracy dydaktycznej jest Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu, gdzie od 2007 roku prowadzę klasę organów.

           Jest Pan również prezesem zarządu Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej, która działała z wielkimi sukcesami od 1916 roku. W 1963 roku została przez totalitarne władze zlikwidowana i dopiero w 2018 roku powołano ją ponownie do życia. Pracy nad opracowaniem jej ostatecznego kształtu w nowej rzeczywistości jest ciągle bardzo dużo.
            - System kształcenia w dawnej Salezjańskiej Szkole Organistowskiej umożliwiał szybkie i niezwykle efektywne nabywanie umiejętności i kompetencji muzycznych przez młodzież. Warto przypomnieć, że proces dydaktyczny w przemyskim zakładzie salezjańskim rozpoczynano od zapoznawania uczniów z zapisem nutowym, czyli właściwie od podstaw. Po zaledwie kilku latach nauki wychowankowie odznaczali się znajomością teorii oraz przede wszystkim dużymi umiejętnościami praktycznymi w zakresie wykonawczej sztuki muzycznej. Wśród nauczycieli i absolwentów tej szkoły było wielu wybitnych twórców, którzy pozostawili po sobie ogromne dziedzictwo. Od momentu likwidacji szkoły organistowskiej Zgromadzenie Salezjańskie zastanawiało się, jak o nie należycie zadbać. Kontynuacja działalności edukacyjnej z różnych przyczyn, niestety, nie była możliwa, choć pewne próby były oczywiście podejmowane.

           Idea reaktywacji szkoły jednak nigdy nie zgasła całkowicie. Trudno się dziwić, skoro w bibliotece pozostały cenne książki i rękopisy, a z kościelnego chóru muzycznego wciąż brzmiały organy zakupione w 1925 roku u słynnego budowniczego Otto Riegera na potrzeby m.in. szkoły (dziś ten instrument wymaga pilnego i gruntownego remontu). Wiedząc o tym staraliśmy się inspirować salezjanów, aby wspólnie coś z tym zrobić. Udało się. W 2018 roku powołano do istnienia Fundację „Salezjańska Szkoła Organistowska w Przemyślu”. Szczególny wkład w powstanie tego dzieła miał prowincjał Towarzystwa Salezjańskiego Inspektorii Krakowskiej (wówczas wiceprowincjał) ks. dr Marcin Kaznowski – przemyślanin, absolwent m.in. Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Przemyślu w klasie fortepianu prof. Andrzeja Pikula. Celami statutowymi naszej Fundacji jest realizacja na rzecz ogółu społeczności zadań pożytku publicznego w obszarach m.in.: kultury, sztuki, nauki, edukacji, oświaty i wychowania, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Zakreślona działalność jest zatem bardzo szeroka i – jak widać – nie dotyczy tylko kwestii samej dydaktyki. Podobnie było sto lat temu. Jestem przekonany, że wypracowaliśmy strategię opartą mentalnie na wzorcu historycznym, dopasowaną organizacyjnie do obecnych czasów. Po kilku latach autoszkolenia i przygotowań stopniowo udaje nam się przekształcać plany w realne działania, co widać na naszej stronie internetowej oraz na Facebooku.

           Jak Pan powiedział, od kilkunastu lat prowadzi Pan klasę organów w przemyskim Zespole Państwowych Szkół Muzycznych. Młodzi ludzie, którzy pragną grać na organach, mają taką możliwość.
            - Tak, ale w szkole muzycznej kształcimy muzyków instrumentalistów, a nie muzyków kościelnych. Oczywiście te dwie specjalności łączy umiejętność solowej gry na organach, muzykowania zespołowego, improwizacji, harmonizacji oraz posiadanie odpowiedniej wiedzy muzycznej. Muzyk kościelny powinien odznaczać się ponadto kompetencjami w zakresie m.in. akompaniamentu liturgicznego, liturgiki, śpiewu, w tym śpiewu gregoriańskiego, dyrygowania. Przez wiele lat zastanawialiśmy się z dyrektorem szkoły panem Dariuszem Baszakiem, w jaki sposób umożliwić naszym uczniom poszerzenie kwalifikacji zawodowych, także formalnych. Dzięki współpracy partnerskiej Fundacji SSO oraz ZPSM wypełniliśmy tę „lukę” i wspólnie tworzymy ośrodek edukacyjny dla organistów.

           Ciekawa jestem, czy dużo uczniów przemyskiej szkoły muzycznej zafascynowanych grą na organach chce zgłębiać dodatkową wiedzę z liturgii.
           - Wszyscy chcą! Z mojego doświadczenia wynika, że to jest główna motywacja wyboru organów, jako instrumentu głównego. Nasza nowa oferta edukacyjna zainteresowała nie tylko uczniów ZPSM, ale także kilka osób z bardziej odległych miast Podkarpacia. Liczymy na to, że w przyszłości, jak tylko pokażemy efekty naszej pracy, kandydatów do szkoły będzie coraz więcej.

           Zajmujecie się także działalnością publicystyczną. Niedawno miałam okazję zapoznać się z pierwszym numerem „Czasopisma Naukowego Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu” i jestem zachwycona. Znalazłam bardzo dużo ciekawych artykułów i recenzji, które z pewnością służyć będą uczniom szkoły, ale zainteresowani nimi będą szerokie kręgi melomanów.
            - To prawda. Chodziło nam o to, żeby działalność Fundacji nie była ulotna. Czasopismo w wersji elektronicznej i drukowanej umożliwia szerokie prezentowanie oraz dokumentowanie dla teraźniejszego i przyszłych pokoleń muzyków wyników naszej pracy, jak również pracy innych twórców i badaczy. To, jak gdyby, spaja działalność Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu.

            Czy materiały zgromadzone w bibliotece Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej są dostępne?
            - Na razie zbiory biblioteczne nie są jeszcze opracowane merytorycznie. Pracujemy nad tym. Wraz ze studentami Organowego Koła Naukowego "Zecer" z Akademii Muzycznej w Krakowie przenieśliśmy cały zbiór w inne miejsce, żeby umożliwić remont pięknego neogotyckiego pomieszczenia, znajdującego się w kościele nad kaplicą św. Jana Bosko. Dzięki wrażliwości proboszcza ks. Bogdana Nowaka oraz Rady Parafialnej na ochronę dziedzictwa salezjanów to pomieszczenie jest obecnie remontowane.

            Przeprowadziliśmy kwerendy. Zgodnie z przewidywaniami okazało się, że dysponujemy zbiorem ok. 10 000 woluminów. Książki, czasopisma i nuty w większości przywieziono do Przemyśla ze Stanów Zjednoczonych, ale także z Europy zachodniej, gdzie studiowali ówcześni salezjanie. Znaczną część biblioteki stanowią rękopisy muzyczne. Szacujemy, że mniej więcej 1/5 całego zbioru to materiały unikatowe dostępne tylko w Przemyślu. Napisaliśmy wniosek o dotację ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Niezależnie od tego rozpoczęliśmy projekt naukowy, polegający na inwentaryzacji i merytorycznym opracowaniu zbiorów biblioteki Salezjańskiej Szkoły Organistowskiej w Przemyślu, a niedługo rozpoczniemy digitalizowanie wybranych obiekty. W efekcie naszych prac, za kilka lat (w zależności od wyników naboru wniosków ministerialnych), zbiór zostanie udostępniony w formie katalogu i skanów. To stanowi dla nas absolutny priorytet, podstawę naszej działalności.

            Rozbudowujecie stronę internatową i z tych informacji wynika, że już niedługo ruszy wspomniany cykl koncertów, w których będą się mogli młodzi utalentowani muzycy prezentować. Przewidujecie także konkursy i różne inne formy kształcenia.
            - Tak, bo chcemy jak najszerzej promować muzykę wśród dzieci i młodzieży poprzez różne formy aktywności artystycznej. W grudniu odbył się Konkurs Piosenki i Pieśni o św. Józefie, którego byliśmy współorganizatorami, a przed nami, 15 stycznia 2022 roku, konkurs kolęd i pastorałek. Ponadto 16 stycznia 2022 roku organizujemy w kościele salezjanów pierwszy koncert z cyklu Koncerty Młodych Wirtuozów. Wszystkie koncerty będą dokumentowane oraz recenzowane przez studentów kierunku teorii muzyki. Ciekawie zapowiada się projekt realizacji audiowizualnych, promujący młodych artystów pochodzących z Podkarpacia oraz zabytkowe miejsca znajdujące się w naszym regionie. Już wkrótce pan Jacek Wawro z firmy Honewit Studio, z którym podjęliśmy współpracę partnerską, dokona nagrania wiolonczelistki Urszuli Jarosz, uczennicy ZPSM w Przemyślu, w jednym z przemyskich zabytkowych kościołów. Poza tym mamy kilka innych ambitnych planów.

            Fundacja także musi pozyskiwać środki na działalność tych ambitnych planów.
             - Nie jest to łatwy temat. Do tej pory realizowaliśmy projekty dzięki pracy wolontaryjnej wielu osób. W stopce redakcyjnej naszego czasopisma naukowego doskonale widać, ile osób zaangażowało się charytatywnie w to dzieło, które powstało beż żadnych dotacji zewnętrznych, ani sponsorów. Autorzy, recenzenci, rada naukowa, redakcja – wszyscy pracowali za darmo. Opłatę za druk uiściliśmy z własnych kieszeni. Wierzę w to, że jeśli pokażemy dobre owoce naszej działalności w postaci wspomnianych koncertów, konkursów, nagrań, filmów promocyjnych, czy czasopisma, to znajdą się także sponsorzy. Bardzo ich potrzebujemy!

            Żeby rozwijać się i realizować piękne, wartościowe projekty to musimy dysponować jakimiś środkami finansowymi. Pomóc może każdy wpłacając darowiznę na konto Fundacji lub przekazując datki podczas organizowanych przez nas koncertów. Oczywiście złożyliśmy kilka wniosków o dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale to nie jest takie proste, bo w tych konkursach startuje wiele instytucji, fundacji i stowarzyszeń. Poza tym przy tego rodzaju dotacjach Fundacja musi i tak wnieść wkład własny. Obecnie zbieramy środki na projekt opracowania i cyfryzacji biblioteki, o którym to projekcie już wspominałem, na międzypokoleniowe, interdyscyplinarne warsztaty chóralne, zakup instrumentu: małych przenośnych organów piszczałkowych (pozytywu) do celów edukacyjnych i artystycznych oraz na wydanie kolejnego numeru czasopisma naukowego.

            Niezwykle interesujący wydaje się projekt warsztatów chóralnych. To nowatorski projekt edukacyjno-animacyjny, stymulujący kreatywność i aktywizujący twórczo uczestników reprezentujących różne grupy wiekowe i społeczne. Warsztaty chóralne i artystyczne oraz towarzyszące im wydarzenia mają na celu rozwój talentu artystycznego, w tym wokalnego dzieci, młodzieży i dorosłych oraz praktyczne zapoznanie się z zagadnieniami związanymi ze sztuką, nie tylko muzyczną. Planujemy praktyczne zajęcia z muzykologii, instrumentoznawstwa, kaligrafii jako jednej ze sztuk, historii sztuki wiążącej muzykę z dziełem malarskim, filmowym i architekturą. Warsztatom towarzyszyć będą koncerty edukacyjne i spotkania z najwyższej klasy muzykami, często związanymi z Przemyślem.

            Jeśli ta rozmowa zachęciła młodych ludzi, którzy pragną zostać organistami kościelnymi do podjęcia nauki na proponowanym przez Was kierunku, to gdzie mają się zgłosić lub szukać informacji?
             - Najprostszym sposobem będzie zapoznanie się z naszą ofertą edukacyjną dostępną na stronie internetowej: www.sso-przemysl.pl. W następnej kolejności należy pobrać, wypełnić, podpisać i dostarczyć do sekretariatu Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Przemyślu wniosek o przyjęcie do szkoły oraz wziąć udział w egzaminach wstępnych, które odbędą się maju. Chętnie też odpowiem na pytania kierowane pocztą elektroniczną oraz przez telefon.

            Wspomnieliśmy, że 15 stycznia odbędą się przesłuchania Konkursu Kolęd i Pastorałek.
             - Przesłuchania rozpoczną się w tym dniu o 10:00 w auli Zespołu Szkół Salezjańskich w Przemyślu. Liczymy na obecność uczestników: dzieci i młodzieży oraz publiczności. Czekają duże emocje, miła atmosfera, dyplomy i nagrody.

             Chętnie będę informować o Waszych działaniach na stronach portalu Klasyka na Podkarpaciu i na stronie Crescendo – klasyka na Podkarpaciu.
             - Będziemy bardzo wdzięczni. Mam nadzieję, że uda się nam połączyć różne istniejące w Przemyślu i regionie „naczynia”, które działają niezależnie i skutecznie. Płaszczyzna, na jakiej funkcjonujemy wymaga od nas tego – dla dobra ogółu społeczności.

Z dr. Danielem Prajznerem, organistą, pedagogiem, prezesem Fundacji Salezjańska Szkoła Organistowska rozmawiała Zofia Stopińska.

          Na pożegnanie 2021 roku i powitanie 2022 Filharmonia Podkarpacka zaproponowała nam sentymentalną podróż do cesarskiego Wiednia z czasów Franciszka Józefa i Elżbiety Bawarskiej.
          Wieczór sylwestrowy spędziliśmy na słuchaniu muzyki m.in. Jana Straussa, Gaetana Donizettiego, Jakuba Offenbacha, Franciszka Lehara i oglądaniu cudownego widowiska. Na zakończenie koncertu publiczność zgotowała wykonawcom zasłużoną długą owację na stojąco. Koncert zakończył tradycyjnie "Marsz Radetzky'ego". Równie entuzjastycznie zostało przyjęte powtórzenie tego koncertu w następnym dniu.
          Autorem scenariusza, reżyserem, narratorem i twórcą projekcji filmowych tego widowiska jest Krzysztof Korwin-Piotrowski, dyrektor artystyczny Fundacji „ORFEO” im. Bogusława Kaczyńskiego, z którym spotkałam się przed premierą w Filharmonii Podkarpackiej.

          „Wiedeń moich marzeń – muzyczna podróż do czasów Franciszka Józefa” jest spektaklem, który z pewnością wszystkim mieszkańcom dawnej Galicji dostarczy wielu niezapomnianych wrażeń i wspomnień, bo przecież jesteśmy na terenie dawnej monarchii austro-węgierskiej i pamięć o tamtych czasach znana nam jest z opowieści naszych przodków.
          - Bardzo się cieszę, że Pani od tego zaczęła rozmowę, bo ja urodziłem się niedaleko stąd – w Dębicy. Mój dziadek Tadeusz Penderecki był adwokatem i dziekanem Rady Adwokackiej w Rzeszowie, dlatego często tutaj bywał, a moja babcia Zofia Penderecka (urodzona w 1906 roku), była osobą, która uwielbiała opowiadać o przeszłości, również o cesarzu Franciszku Józefie.
Pamiętam jak mówiła, że w tradycji jej rodziny Franciszek Józef i cesarzowa Sissi to były osoby uwielbiane, stąd miłość do cesarskiego Wiednia wyniosłem z domu.
          Kiedy w 2019 roku zostałem dyrektorem artystycznym Fundacji „ORFEO” im. Bogusława Kaczyńskiego, przeczytałem różne wywiady z panem Bogusławem, które wyszukiwała mi zajmująca się archiwum Ewa Titow. W jednym z nich powiedział, że gdyby miał wybrać epokę, w której chciałby mieszkać, i miejsce na Ziemi, w którym chciałby przebywać, to wybrałby Wiedeń z czasów Franciszka Józefa.
          Stąd pomysł realizacji takiego widowiska, które tym razem tworzymy wspólnie z Filharmonią Podkarpacką, a ponad dwa lata temu prezentowaliśmy z udziałem Chopin University Chamber Orchestra na Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego w Białej Podlaskiej. Nawiązaliśmy wspaniałą współpracę z panią dyrektor Martą Wierzbieniec.
          Bogusław Kaczyński w książce „Łańcut moja miłość” poświęcił pani dyrektor całą stronę, chwaląc jej zasługi i pisząc, że to była pierwsza osoba, która mu podała rękę, która z wielką życzliwością, sympatią i szacunkiem zwróciła się do niego i zaprosiła go na Muzyczny Festiwal w Łańcucie. Będąc jego dyrektorem, wspaniale kontynuuje i rozwija działalność pana Bogusława Kaczyńskiego na tym terenie. Jest osobą uzdolnioną artystycznie i świetnym menedżerem.

          O tym, że pan Bogusław Kaczyński jest osobą uwielbianą przez tutejszą publiczność (używam celowo czasu teraźniejszego), świadczy fakt, że kiedy był ostatni raz w Łańcucie i prowadził festiwalowy koncert plenerowy, w czasie przerwy pozostał na scenie i opowiadał o Łańcucie i muzyce. Okazało się, że niewiele osób powstało z krzeseł. Wszyscy siedzieli i słuchali z wielkim zainteresowaniem. Koncert skończył się tuż przed północą.
          - Ja też byłem oczarowany prowadzonymi przez niego koncertami. Jeździłem na Festiwal im. Jana Kiepury w Krynicy-Zdroju, którego dyrektorem był przez 28 lat. Ponieważ moja siostra Dorota tam mieszkała, to miałem się gdzie zatrzymać i zawsze w czasie trwania festiwalu spędzałem w Krynicy kilka dni.
          Później, kiedy zostałem szefem artystycznym Gliwickiego Teatru Muzycznego, mój dyrektor naczelny Paweł Gabara poprosił mnie o nawiązanie kontaktu z Bogusławem Kaczyńskim, aby zaprosił nas ze spektaklami na festiwal do Krynicy. W 2003 roku rozpocząłem rozmowy z panem Bogusławem, przyjeżdżał później regularnie na premiery do naszego teatru i chętnie nas zapraszał. Zazwyczaj występowaliśmy dwukrotnie w czasie jednego festiwalu z kolejnymi tytułami zarówno operetkowymi, jak i musicalowymi.
          Pan Bogusław Kaczyński zapraszał nas też do Sali Kongresowej w Warszawie, gdzie wspólnie z panią Barbarą Kaczmarkiewicz realizował cykl „Bogusław Kaczyński przedstawia”. Ta współpraca świetnie się rozwijała i mieliśmy częste kontakty przez kilkanaście lat.

          Ciekawa jestem, jak powstała Fundacja „ORFEO” im. Bogusława Kaczyńskiego, która kontynuuje Jego działalność?
           - Fundacja „ORFEO” została założona przez pana Bogusława Kaczyńskiego w 1991 roku i działa już ponad 30 lat. Pan Bogusław założył ją, aby promować działalność młodych śpiewaków i realizować różne wydarzenia: koncerty, widowiska, festiwale. Dyrektorem zarządu jest Anna Habrewicz. Założył też Impresariat Artystyczny – Wydawnictwo „Casa Grande”, bo – jak wiemy, pan Bogusław napisał kilkanaście książek oraz wydał wiele płyt i „Casa Grande” realizowała te projekty. Będąc osobą znaną i uwielbianą, nie miał problemu ze sprzedażą książek i płyt, zwłaszcza podczas krynickiego festiwalu, kiedy spotykał się z publicznością i je podpisywał. Po chorobie nie mógł już tego robić, bo jego prawa ręka nie była w pełni sprawna, ale zawsze z każdym rozmawiał serdecznie, bo szanował wszystkich ludzi, zwłaszcza tych, którzy kochają sztukę i artystów. Miliony ludzi darzyło go szacunkiem i on to odwzajemniał.

          Zaglądałam na stronę Fundacji i zauważyłam, że działacie prężnie, bo oferujecie sporo programów.
          - W naturalny sposób przejąłem idee pana Bogusława jako dyrektor artystyczny Festiwalu w Białej Podlaskiej. To jest miasto, w którym się urodził, mieszkał tam, ukończył liceum, uczył się gry na fortepianie oraz na akordeonie i zostawił w tym mieście część swojego serca.
Pamięć o nim w Białej Podlaskiej jest bardzo żywa, bo wielu mieszkańców wspomina Bogusława Kaczyńskiego i jego rodziców. Mam świetny kontakt z prezydentem tego miasta, panem Michałem Litwiniukiem oraz dyrektorem Bialskiego Centrum Kultury im. Bogusława Kaczyńskiego Zbigniewem Kapelą – i dzięki temu udaje się realizować te wydarzenia. Festiwal już tak się rozrósł, że w 2021 roku trwał aż 9 dni i stał się festiwalem sztuki.
          Pan Bogusław Kaczyński był osobą, która nie tylko umiłowała sobie operę, operetkę i balet, ale przecież już do Łańcuta zapraszał nie tylko gwiazdy świata opery, operetki, ale także piosenkarzy - m. in. Juliette Gréco czy Gilberta Bécaud. Gościł także najwybitniejszych polskich aktorów i prowadził z nimi fascynujące rozmowy. Te wszystkie nurty chciałbym przenieść na nasz festiwal. Realizuję także koncerty w innych miejscowościach Polski, dużych i małych, na przykład w pięknej gminie Sarnaki nad Bugiem. Zależy mi na tym, aby ze wspaniałymi artystami i sztuką operową docierać także do miejsc, gdzie dostęp do kultury wysokiej jest bardzo rzadki.

          Pan Bogusław Kaczyński starał się także przygotowywać do odbioru muzyki najmłodszych. Zapraszał na specjalne spektakle dzieci. Udało mi się raz ukradkiem wejść na muzyczną bajkę dla dzieci i zobaczyłam, jak szybko nawiązał z nimi kontakt. Dzieci uwielbiały te spotkania.
          - Ten wątek jest mi także bardzo bliski, bo przez parę lat pracowałem w Teatrze Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie. Uczyłem tam historii teatru, ale pełniłem także funkcję kierownika literackiego. Na początku swojej drogi teatralnej miałem kontakt z młodym widzem i przekonałem się wtedy, jakie to ważne. Jeżeli się z szacunkiem zwraca do młodych widzów i organizuje się dla nich wydarzenia na najwyższym poziomie, to oni się odwdzięczają i później, jako dorośli, przychodzą na spektakle i wydarzenia organizowane w teatrach operowych.

          Będąc autorem scenariusza, reżyserem i narratorem widowiska „Wiedeń moich marzeń – muzyczna podróż do czasów Franciszka Józefa” miał Pan wpływ na zaproszenie do występu z Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej pod batutą Massimiliano Caldiego śpiewaków i tancerzy.
          - To prawda, ja od 20 lat współpracuję z Małgorzatą Długosz, która rozpoczynała karierę w Teatrze Wielkim w Łodzi, później, po przesłuchaniach została przyjęta do Teatru Muzycznego „Roma” w Warszawie, a było to za dyrekcji Bogusława Kaczyńskiego, który dostrzegł jej potencjał i utorował jej drogę do kariery, zabierając ją na zagraniczne tournée do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Później występowała w wielu teatrach operowych, operetkowych, była także przez 15 lat primadonną w Gliwickim Teatrze Muzycznym i dla niej też realizowaliśmy różne spektakle. Obok Grażyny Brodzińskiej była też gwiazdą Festiwalu w Krynicy.
          Bardzo sobie cenię współpracę z Łukaszem Gajem. Zachwyciłem się tym młodym śpiewakiem, kiedy występował w Operze Wrocławskiej. Aktualnie Łukasz Gaj jest dyrektorem Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej, jest także wyjątkowym człowiekiem, świetnym tenorem, ma bardzo bogaty repertuar i uwielbiam z nim współpracować.
          Niedawno dowiedziałem się, że Łukasz Gaj jest już także pedagogiem Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Katowicach (gdzie wcześniej studiował), i jego wychowankiem jest Stanisław Napierała, świetny młody tenor, który został laureatem Międzynarodowego Konkursie im. Ady Sari w Nowym Sączu, gdzie dyrektorem artystycznym jest Małgorzata Walewska. Międzynarodowe jury oceniło go bardzo wysoko, a ja wręczyłem mu nagrodę Fundacji „ORFEO” im. Bogusława Kaczyńskiego dla najlepszego tenora.
          Kolejna osoba - Joanna Szynkowska vel Sęk w 2013 roku debiutowała na scenie Gliwickiego Teatru Muzycznego, kiedy ja byłem tam szefem artystycznym. Przyjechała młoda, piękna dziewczyna z Poznania 4 lata po zakończeniu studiów w Akademii Muzycznej. Podczas przesłuchania zachwyciłem się nią nie tylko ja, ale cała komisja i od razu zaproponowaliśmy jej współpracę. Debiutowała u nas w „Nocy w Wenecji” Johanna Straussa w partii Anniny. Postanowiłem ją zaprosić także do udziału w widowisku „Wiedeń moich marzeń”.
          Zachwyciłem się również kolejną osobą, a jest to Zoya Petrova, która urodziła się w Moskwie, obecnie mieszka w Bratysławie, kształci się jeszcze dodatkowo w Bańskiej Bystrzycy. Do Rzeszowa przyjechała prosto z Berlina. Występowała już na wielu koncertach i festiwalach nie tylko w Europie, ale także w Japonii, Korei Południowej i w Chinach, a w 2022 roku ma zakontraktowane tournée po Szwajcarii z operą „Czarodziejski flet” Wolfganga Amadeusza Mozarta, gdzie będzie śpiewać Papagenę.                                                                                                                                                                                                                                                      Natomiast Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej jest na świetnym poziomie, w latach 2013-2020 występowała siedmiokrotnie w słynnej Złotej Sali Musikverein w Wiedniu, skąd transmitowane są najsłynniejsze na świecie koncerty noworoczne (które pięknie zapowiadał w TVP Bogusław Kaczyński). Czuję się również zaszczycony, że mogłem współpracować z maestro Caldim, który mieszka w Mediolanie, jest wybitnym dyrygentem i wspaniałym, pełnym pasji człowiekiem, który wytwarza znakomitą atmosferę.

           Przygotowując to widowisko pełni pan kilka funkcji, które już wymieniłam, ale jest to możliwe ponieważ „z niejednego pieca chleb Pan jadł”.
           - Bardzo mnie to wszystko fascynuje. Czasami wydaje mi się, że działam tak wielotorowo, jakbym chciał w ciągu jednego życia przeżyć tyle, co kilka osób.
Będąc teatrologiem, rozpoczynałem pracę w Krakowie jako dziennikarz – współpracowałem z Polskim Radiem, wydawałam gazety i pisałem do tygodnika „Solidarność Małopolska” o muzyce.
Później pracowałem w TVP Katowice i zrealizowałem tam około 400 programów oraz wiele filmów dokumentalnych dla TVP 2 i TVP „Kultura”. Współpracowałem też z TVP 1 i TVP Polonia.
           Jak już wspomniałem, przez 15 lat byłem szefem artystycznym Gliwickiego Teatru Muzycznego, przez 3 lata pracowałem w Teatrze Wielkim w Łodzi, gdzie koordynowałem różne wydarzenia artystyczne, ale przede wszystkim Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski na Operę „Człowiek z Manufaktury”. Krzysztof Penderecki był przewodniczącym jury, a wygrał ten konkurs Rafał Janiak. Premiera okazała się wielkim sukcesem. Zrealizowaliśmy jeszcze wielkie widowisko plenerowe na Rynku Włókniarek Łódzkich w Manufakturze. Pracowałem również w Muzeum Historii Katowic, a jednym z jego oddziałów jest przepiękne mieszkanie Barbary i Stanisława Ptaków. Stanisław Ptak był ulubionym artystą Bogusława Kaczyńskiego i występował w warszawskiej „Romie”, a także często za granicą, podróżował Stefanem Batorym razem z innymi słynnymi artystami. W tym katowickim mieszkaniu jest Dział Teatralno-Filmowy, w którym pracowałem.
           Tam także zrealizowałem jako kurator pierwszą w Polsce wystawę „Smaki sławy”, poświęconą Bogusławowi Kaczyńskiemu.
Na wernisaż tej wystawy przyjechał pan Zbigniew Napierała, przewodniczący rady Fundacji „ORFEO”, który będąc dyrektorem TVP Poznań w najlepszych, „złotych” czasach, utorował drogę kariery Bogusławowi Kaczyńskiemu. To dzięki Zbigniewowi Napierale Bogusław Kaczyński mógł realizować wielkie widowiska. Dał mu do współpracy jako reżyserów takie osoby, jak Maria Fołtyn, Andrzej Strzelecki, stąd były to programy na najwyższym poziomie, realizowane z takim rozmachem, że prezentowane były wielokrotnie w ogólnopolskich programach TVP.
Bogusław Kaczyński stał się gwiazdą telewizji, realizując mi.in. takie programy, jak „Operowe qui pro quo” , później „Zaczarowany świat operetki” i inne cykle, które były wspaniałe.

          Wspomniał Pan, że pochodzi Pan z Dębicy, a babcia nazywała się Zofia Penderecka, stąd wnioskuję, że jest Pan bardzo bliskim krewnym wybitnego kompozytora Krzysztofa Pendereckiego.
          - Moja mama Barbara Penderecka-Piotrowska to siostra Krzysztofa Pendereckiego, wychowywali się w jednym domu. Zostałem ochrzczony w tym samym kościele parafialnym, co wuj Krzysztof i moja mama. W Dębicy znajduje się grób rodzinny Bergerów i Pendereckich. Tam jest też świetne Muzeum Regionalne, w którym w 2009 roku była realizowana piękna wystawa „Robert Berger i Krzysztof Penderecki - Dziadek i wnuk”.
Krzysztof Penderecki ogromnie szanował i uwielbiał z wzajemnością dziadka Roberta Bergera. Tata Tadeusz Penderecki nie miał dla dzieci za dużo czasu. Był niesamowicie zajętym adwokatem, a dziadek spędzał godziny z wnukami, które uczył odpowiedzialności, punktualności, rzetelności i pracowitości.
          Wcześniej dziadek pracował na kilku posadach, był dyrektorem banku, ale też uczył w szkole, pełnił także wiele innych funkcji. Zachęcał wnuki do nauki muzyki i do malowania.
Dziadek także malował, a moja mama często wychodziła z nim w plener. Mamy jeszcze trochę jego obrazów, a są to m.in. pagórki dębickie, piękne plenery, snopki, których dzisiaj już nigdzie nie zobaczymy w naturze, pozostały tylko na obrazach dziadka. Z ogromnym sentymentem wspominamy mojego pradziadka, którego ja nie mogłem poznać, ale była to wyjątkowa osoba i w naszej rodzinie bardzo często się o niej mówi.

          Chcę jeszcze porozmawiać o działalności Fundacji im. Bogusława Kaczyńskiego, ponieważ działalność i rozwój zależy od pozyskanych środków finansowych, o które ciągle trzeba zabiegać.
          - To prawda. Jest to trudne, ale nie niemożliwe. Dla pana Bogusława nie było rzeczy niemożliwych i dlatego tak wspaniale działał. Ja także ciągle myślę, że napotykając na różne trudności, nie można się poddawać i mówić, że nie da się czegoś zrobić. Trzeba cały czas iść do przodu. Czasami są to drobiazgi, ale mają one wpływ na efekt końcowy. Dla przykładu powiem, że tutaj wymarzyłem sobie, że chcę mieć na scenie elegancki mebel i pukałem do różnych drzwi. Jedyną osobą, która chciała mi od razu pomóc, była pani dyrektor Teatru „Maska” w Rzeszowie Monika Szela. Dzięki temu mamy na scenie gustowny szezlong.
          Chcę też podkreślić, że wszyscy ludzie z Filharmonii są wspaniali i życzliwi. Wszystkie elementy znajdujące się na scenie składają się na jedną całość. Przygotowując to widowisko pojechałem do Wiednia, gdzie razem z telewizyjnym mistrzem Mietkiem Chudzikiem nagrywałem ujęcia, których montaż był także skomplikowany, ale mamy nie tylko Wiedeń na ekranie, bo chwilami są nawet weneckie karnawałowe maski, mamy w programie piękny muzyczny fragment z „Nocy w Wenecji” Johanna Straussa i chciałem do tego nawiązać. Piękna była też reżyseria świateł Pawła Iwaszka.

          Mam nadzieję, że jak miną te wszystkie fale pandemii, pomyślicie o naszych stronach i z równie pięknymi widowiskami będziecie się pojawiać.
          - Zawsze ktoś musi wyciągnąć rękę. Pierwszą osobą, która to zrobiła, jest pani prof. Marta Wierzbieniec, którą ogromnie cenię za jej wszechstronną działalność artystyczną i propagowanie kultury wysokiej. Ma także wspaniałych wychowanków, którzy robią kariery i jest osobą szczęśliwą, spełnioną. Jest znakomitym dyrektorem Filharmonii Podkarpackiej i dlatego dla Fundacji „ORFEO” praca z tą instytucją jest zaszczytem.
Na pewno byłoby miło, gdybyśmy mogli pojawić się także na Muzycznym Festiwalu w Łańcucie. Kilka miesięcy temu realizowałem premierę spektaklu „Wielka sława Bogusława” na Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego w Białej Podlaskiej.
          Jest to opowieść o życiu pana Bogusława połączona z przepięknymi ariami, duetami i ansamblami operowymi, bo ten świat najbardziej kochał, ale są też fragmenty z operetek, które mają za zadanie rozbawić lub wzruszyć publiczność. Trzeba podkreślić, że operetka nie jest wcale łatwiejszym gatunkiem. Trudno jest dobrać solistów, którzy mogą wykonać partie w „Zemście nietoperze” i „Baronie cygańskim” Straussa czy w „Krainie uśmiechu” Lehara. Jest sporo tytułów, w których piętrzą się problemy, żeby wszystko było wykonane na najwyższym poziomie.
          Cieszę się, że ludzie na Podkarpaciu bardzo lgną do kultury muzycznej i chcą uczestniczyć w takich wydarzeniach. W ramach Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego planuję organizację wydarzeń specjalnych także w innych miastach takich, jak Katowice, Warszawa, Łódź, a może i Rzeszów.

          Mam nadzieję, że tak będzie. Bardzo dziękuję za poświęcony mi czas i miłą rozmowę.
          - Ja także dziękuję i myślę, że niedługo się na Podkarpaciu spotkamy.

Z panem Krzysztofem Korwin-Piotrowskim, dyrektorem artystycznym Fundacji "ORFEO" scenarzystą, reżyserem oraz producentem telewizyjnym i teatralnym rozmawiała Zofia Stopińska.

                 Bogusław Kaczyński i Krzysztof Korwin-Piotrowski - sierpień 2002 , Krynica-Zdrój (po wręczeniu tytułu Honorowego  Obywatela miasta) , fot. z albumu Krzysztofa Korwin-Piotrowskiego

         Zapraszam na spotkanie z Izą Połońską, znakomitą wokalistką śpiewającą w różnych stylach, od klasyki po piosenkę aktorską i jazz. W pandemicznym czasie Artystka pozostała nadal aktywna, kreując nowe projekty i nagrania.
         22 listopada miała miejsce premiera kolejnego albumu Izy Połońskiej z piosenką poetycką, zatytułowanego „SING! Osiecka”, a zawierającego 13 znanych i lubianych piosenek z tekstami Agnieszki Osieckiej w nowych aranżacjach Leszka Kołodziejskiego. Album jest ostatnią produkcją Andrzeja Adamiaka, legendarnego lidera zespołu Rezerwat. Warto po ten krążek sięgnąć, bo jest pod każdym względem wyjątkowy.

          Śpiewa Pani inaczej niż zdecydowana większość współczesnych piosenkarzy, ale koncerty, z którymi wystąpiła Pani niedawno w Filharmonii Podkarpackiej i w Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej w ramach festiwalu „Viva Polonia! Ku pokrzepieniu serc”, dowiodły, że taki sposób przekazu cieszy się ogromnym powodzeniem u publiczności. Piosenka aktorska, piękne poetyckie teksty podbijają serca szerokiego grona publiczności.
           - Jestem przede wszystkim ze świata muzyki klasycznej i ze świata teatru, a tam określone reguły i warsztat są podstawą do jakiegokolwiek działania i akurat mnie niesłychanie determinują. Istotną sprawy jest dla mnie przekazanie tekstu, bo uważam, że w piosence, która jest utworem literacko-muzycznym (ta kolejność nie jest przypadkowa), tekst jest tym, co nas prowadzi. Muzyka ów tekst unosi lub nie. Staram się wybierać piosenki, w których tekst i muzyka uzupełniają się, są w pewnym sensie nierozerwalne.

          Bardzo szybko, prawie natychmiast nawiązuje Pani kontakt z publicznością. Przekonałam się o tym „na własnej skórze”. Zostałam zaangażowana niemal zaraz, jak zaczęła Pani śpiewać pierwszą piosenkę w czasie koncertu w Kąśnej Dolnej.
          - To bardzo miłe, co Pani mówi, dziękuję i cieszę się! Uważam, że istotą uprawiania naszego zawodu jest kontakt z publicznością. Prawdziwie spełniam się na koncertach właśnie. Zwykłam mówić, że scena jest moim domem, jest moim właściwym miejscem i bardzo to kocham. Pragnę przeżywać wspólnie z ludźmi piosenkę w czasie rzeczywistym. Na tym polega uprawianie tego zawodu. Tego nie daje żadna płyta i żadne nagranie. Zawsze niesłychanie się cieszę kiedy mogę ludzi ze sobą zabrać w podróż ze słowem i z muzyką.

          Bardzo żałuję, że nie mogłam być na koncercie w Rzeszowie, gdzie towarzyszyły Pani również symfoniczne brzmienia, ale w Kąśnej Dolnej towarzyszyły Pani cztery wiolonczele i akordeon, i ten skład był idealny do repertuaru. Większość piosenek pochodziła z poprzedniej płyty zatytułowanej „Pejzaż bez ciebie”, wydanej w 2019 roku.
          - Tak, na płycie znalazły się tylko piosenki pana Jeremiego Przybory i pana Jerzego Wasowskiego. Leszkowi Kołodziejskiemu udało się rozpisać wybrane piosenki na cztery wiolonczele i akordeon, czyli dokonać czegoś, czego jeszcze nikt nie zrobił. Wielką radością jest fakt, iż towarzyszy nam w tym projekcie znakomity Polish Cello Quartet, w składzie: Tomasz Daroch, Adam Krzeszowiec, Wojciech Fudala i Krzysztof Karpeta. Każdy z Nich aktywnie i z sukcesami działa solistycznie. Wszyscy razem podeszliśmy do nagrywania z wielką pokorą i z ogromną estymą dla tych piosenek. Śpiewanie wśród tak znakomitych wiolonczel i akordeonu jest niesłychaną przyjemnością. Każdy nasz wspólny koncert jest świętem, bo to jednak niepopularny skład.

          Podczas koncertu wszyscy wspaniale muzykowali i wykonanie oraz cała oprawa (światła, realizacja dźwięku) były idealne, co z pewnością wpłynęło na zachwyt publiczności. Cieszę się, że płyta „Pejzaż bez ciebie” jest dostępna, bo ona ciągle jest aktualna i jeszcze bardzo długo będzie „towarem poszukiwanym”, jeśli świetną płytę można określić słowem towar.
           - Pozostaje mi mieć nadzieję, że tak właśnie będzie. Nieraz mówiłam, że "Pejzaż bez Ciebie" jest dla mnie wyjątkowy - zadedykowałam ją przecież Dominikowi, ale jest ona także listem dla moich dzieci w przyszłości i dzisiaj, patrząc na to z perspektywy ostatnich lat, także listem do siebie samej w przyszłości. Cieszę się, że powstała.

          Zapytam jeszcze o wrażenia z koncertów w Rzeszowie i Kąśnej Dolnej.
          - Na pewno skład zespołu towarzyszącego był inny i ilość osób słuchających, ale jest coś, co łączy te oba koncerty. Coś takiego, co można nazwać komunikacją międzyludzką, którą Państwo w tym regionie Polski mają na szczególnym poziomie, co mnie zawsze ogromnie wzrusza. Kontakt z rzeszowską orkiestrą od pierwszej próby był fantastyczny. Orkiestra chciała z nami grać, chciała także byśmy to odczuli. Oczywiście to jest także moja, mojego zespołu rola i przede wszystkim dyrygenta, żebyśmy znaleźli porozumienie w muzyce oraz porozumienie międzyludzkie, bo przecież muzyki nie da się uprawiać, jeżeli nie ma porozumienia na linii człowiek – człowiek. Ono być musi. Dyrygował nami Adam Klocek, który świetnie zna cały materiał, i z którym bardzo lubimy współpracować.
Adam doskonale rozumie moje środki wyrazu co jest sporym ułatwieniem, bo już na etapie pierwszych prób przygotowuje orkiestrę tak byśmy mogli zespolić się w dźwięku i w emocji kiedy do orkiestry dołączamy. Nie musimy sobie nic tłumaczyć. Taki komfort daje tylko ilość wspólnie zagranych koncertów.

          Drugi koncert kameralny w Kąśnej Dolnej, czyli w miejscu, które jest perłą tego regionu, z fantastycznymi gospodarzami, którzy byli znakomicie przygotowani na naszą wizytę i na koncert. Życzyłabym sobie, by każde miejsce, do którego jadę, było w takim stopniu oddane sztuce i drugiemu człowiekowi. Wszystko było przygotowane perfekcyjnie, wszyscy służyli pomocą. Nie umiem mówić o tym bez entuzjazmu, bo zarówno organizatorzy, jak i wszyscy, którzy przyszli lub przyjechali (były osoby, które pokonały 200 i 300 km), to niezapomniane wrażenia, dla mnie na pewno. Sala była pełna i publiczność bardzo żywo reagująca. Zdecydowanie jest to jeden z moich ukochanych regionów do koncertowania. Z wielką radością będę do Państwa wracać.

          Ciągle trwająca pandemia ogranicza wielu artystów, a Pani ciągle rozwija skrzydła, bo w ostatnich latach powstały bardzo ciekawe projekty, o których warto powiedzieć.
          - Jestem osobą nie znoszącą bezczynności, długiej pauzy i moja wyobraźnia oraz moje potrzeby realizowania nowych projektów nie dają mi spokoju. Może to jest nawet chorobliwe, ale wydaje mi się, że ja bez tego nie potrafię funkcjonować. To moja ogromna siła, która mi pozwala żyć, starać się, mieć swoją przestrzeń.
          W czasie pandemii powstał projekt „Krajewski Symfonicznie”, z którym występowaliśmy już wiele razy w różnych odsłonach, a niedługo będziemy też w Centrum Jordanki w Toruniu grać z Toruńską Orkiestrą Symfoniczną.
          Mam także maleńki projekt pandemiczny „Wystarczy być”, który stoi jakby na drugim biegunie moich muzycznych poszukiwań. Śpiewam w nim głównie piosenki z tekstami Magdy Czapińskiej, na gitarze towarzyszy mi Witold Cisło, kompozytor i multiinstrumentalista. Bardzo ciekawe doświadczenie, jak powrót do korzeni, ponieważ tak zaczynałam śpiewać. Moja przyjaciółka, która dziś jest świetną panią doktor psychiatrą grała na gitarze, razem wygrywałyśmy pierwsze konkursy jeszcze w szkole podstawowej.

           Te dwa projekty są jak dwa bieguny, inny rodzaj brzmienia, inne frazowanie, zupełnie inne środki wyrazu. Kiedy staję przed orkiestrą symfoniczną i mam ogromną falę dźwięku za sobą śpiewam inaczej , niż wtedy kiedy jestem tylko z samą gitarą i w pewnym sensie szepcę ludziom do ucha. Bardzo rozwijające dla mnie jako wokalistki i jako muzyka przeciwieństwa.

           Często sięga Pani po teksty Wojciecha Młynarskiego.
            - „Młynarski symfonicznie” jest to projekt, w którym śpiewają ze mną Zbyszek Zamachowski i Janek Młynarski. Czasami są razem, a czasami na przemian. Ufam, iż uda nam się zarejestrować ten materiał na płycie, pracuję nad tym od jakiegoś czasu.
           Mamy też ciągle w planach duży projekt symfoniczny z piosenkami Magdy Czapińskiej, w którym wystąpię z panią Magdą Umer i z Mietkiem Szcześniakiem, ale to przedsięwzięcie ciągle czeka na pewność pełnych sal koncertowych.

           Większość Pani publiczności, która przychodzi na Pani koncerty, a nawet Pani wielbiciele często nie wiedzą, że ukończyła Pani Wydział Wokalno-Aktorski Akademii Muzycznej w Łodzi i zaczynała Pani karierę śpiewaczki operowej.
            - Przyznam, że zupełnie nie oczekuję takiej wiedzy od publiczności. W naszym środowisku zwykło się mówić, iż to nie stopnie naukowe grają, czy śpiewają. Wychodząc na scenę jesteśmy wszyscy sobie równi. Naszym zadaniem jest wytworzyć dialog z innymi ludźmi. Obudzić ich wyobraźnię, emocje, pokazać jakieś piękno. Scena jest w pewnym sensie uświęconym miejscem, gdzie tytuł magistra, doktora czy profesora nie ma zupełnie znaczenia.
           A wracając do wątku operowego, chyba jednak bardziej byłam i jestem nadal kameralistką. Mam w swoim repertuarze sporą ilość liryki wokalnej, chociaż oczywiście były także doświadczenia operowe. Patrząc na własną drogę z perspektywy czasu, muszę stwierdzić, że w świecie muzyki klasycznej znalazłam się trochę przez przypadek. Co prawda skończyłam klasę fortepianu w szkole muzycznej II stopnia, ale nie chciałam dłużej kontynuować tej drogi. Chciałam zostać aktorką. Uczestniczyłam w zajęciach z impostacji głosu u pani prof. Haliny Romanowskiej, przygotowywałam się do egzaminów do Szkoły Filmowej na Wydział Aktorski. Na jednej z lekcji Pani Profesor po zaśpiewanej przeze mnie pieśni Jana Galla powiedziała: "popatrz na moje przedramię, mam gęsią skórkę i wszystkie włosy mi stanęły dęba, zdawaj też koniecznie do nas". To "do nas" znaczyło Wydział Wokalno-Aktorski. Posłuchałam, ukończyłam ten kierunek i prawie przez 20 lat śpiewałam muzykę klasyczną.

            Ukończyła Pani studia podyplomowe we wrocławskiej Akademii Muzycznej w klasie prof. Christiana Elssnera, uczestniczyła Pani w kursach mistrzowskich, prowadzonych między innymi przez wielką Teresę Żylis-Garę, która cudownie śpiewała i była też świetnym pedagogiem.
             - Tak, to był wielki zaszczyt móc pracować z wielką Teresą Żylis-Gara. Miałam wielkie szczęście spotykać Divinę także prywatnie. Dużo razem pracowałyśmy. Umiała poskromić moje zapędy do nad ekspresji na rzecz wysublimowanego wykonawstwa, w którym nie szasta się głosem na prawo i lewo. Przeżyłam długi okres fascynacji wykonaniami i postacią Maestry, nawet moja praca magisterska dotyczyła Teresy Żylls-Gara i Jej wspaniałych ról mozartowskich, zresztą ta fascynacja trwa do dziś. Jest niezmienna. Nikt nie zaśpiewał dotąd lepiej Donny Elwiry, czy Desdemony. Być może zaskoczę panią, ale bardzo dużo z tego, co robię dzisiaj, zawdzięczam Maestrze. Była znakomitą interpretatorką, aktorką, ale przede wszystkim fantastycznie potrafiła pomóc umiejscowić głos w tzw. średnicy. Poświęcałyśmy na to godziny wspólnej pracy.

            To samo potrafił robić prof. Elssner, u którego skończyłam studia podyplomowe we Wrocławiu i który otworzył mi oczy na fizjologię głosu. Spod Jego ręki wyszło wielu fantastycznych śpiewaków, którzy dziś osiągają wyżyny w świecie operowym na całym świecie. Od prof. Elssnera dowiedziałam się po raz pierwszy, iż śpiewanie jest przedłużeniem mowy. Proste zdanie, które przewróciło mój młody śpiewaczy świat do góry nogami. Po kilku latach kiedy udałam się na lekcje mistrzowskie do Hamburga do prof. Ingrid Kremling-Domansky i usłyszałam, że moja średnica jest moim skarbem, a następnie powtórzył to wielki Tom Krasue w Madrycie, zrozumiałam, że dana mi była wiedza, a dzięki właściwym ćwiczeniom umiejętność, by śpiewać to co najbardziej mi w duszy gra, czyli piosenkę. Wbrew pozorom po śpiewaniu klasycznym bardzo trudno wrócić do prostej impostacji. Jest to możliwe tylko przy tzw. stabilnej średnicy.

            Był czas, kiedy współpracowała Pani z panem Piotrem Hertlem.
            - Piotr uczył mnie interpretacji piosenki. Był świetnym kompozytorem, do niego należy muzyka do serialu Dom i do bajki Miś Uszatek, do piosenki "Parasolki"... Piotr był również świetnym pedagogiem, uczył w łódzkiej Szkole Filmowej na Wydziale Aktorskim, u nas w Akademii Muzycznej w Łodzi powadził Pracownię Kompozycji Komputerowej, przez wiele lat pełnił też funkcję Dyrektora Muzycznego Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi. Pracował z aktorami, rozumiał doskonale specyfikę piosenki aktorskiej.
Mogę powiedzieć, że te pierwsze moje inklinacje z piosenką "na serio" były z Piotrem.
            Byłam na drugim roku studiów, kiedy mnie zaprosił do wspólnych nagrań i zarejestrowaliśmy kilka piosenek dla Telewizji Łódź. Wtedy nagrywałam pierwszy raz w Radio Łódź.
Potem mnie nie było przez jakiś czas w Polsce, a kiedy wróciłam Piotr po długiej chorobie zmarł i wtedy rozpoczęłyśmy z pianistką Aleksandrą Nawe duży projekt "Zielony pejzaż" wskrzeszający te piosenki, a potem następny i następny.
Na podstawie piosenek Piotra napisałam swoją pracę doktorską, bardzo chciałam w ten sposób oddać cały mój szacunek i wdzięczność, które dla Niego posiadam, wdzięczność za wszystko, czego mnie nauczył.

            To pierwsza praca w historii Akademii Muzycznej w Łodzi na temat piosenki aktorskiej.
            - Jest to także pierwsza praca w Polsce w dziedzinie wokalistyki na temat piosenki aktorskiej. Wiem, że teraz powstają kolejne w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

            Słyszałam, że jest Pani także trenerem wokalnym, czyli przygotowuje Pani aktorów do spektakli, w których trzeba śpiewać.
             - Bardzo lubię pracować z ludźmi nad głosem, bo uważam, że głos jest integralną częścią nas i sposób, w jaki jesteśmy w stanie ów głos z siebie wydobywać na zewnątrz, bardzo dużo mówi o naszej integralności w środku nas, o naszej psychice i kondycji. Doświadczenia te zbieram również dla samej siebie, rozwijając i swój warsztat przy okazji. Praca z aktorem jest zawsze pewnego rodzaju misterium. Należy umieć dobrze odczytać intencje reżysera i pomóc aktorowi znaleźć właściwą drogę, tutaj nie ma żadnych schematów i dróg na skróty. Fascynujący proces, egzaminujący zawsze od nowa całe moje doświadczenie wykonawcze i pedagogiczne. Z drugiej strony praca z naprawdę świadomym siebie aktorem daje wokaliście niekiedy wgląd w nieograniczoność organiki ludzkiej. Zdarzają się prawdziwe cuda. Mogę o tym snuć opowieść godzinami... zanudziłabym panią.

            Słyszałam również o lekcjach uwalniania głosu u osób ze sfery biznesu.
            - Tutaj podobnie, moja praca polega na tym, żeby ludzie, mieli świadomość swojej integralności, bądź jej braku. Ważne by nie czuli, iż głos jest czymś oddzielnym od ich ciała i od psychiki. Głos zawsze zdradza wszystko to, co najbardziej w nas ukryte. Osoby, które do mnie przychodzą, nie muszą mi w słowach opowiadać o tym co w nich się dzieje. Wystarczy, że ktoś powie jakieś zwykłe zdanie. Ja je słyszę i potrafię wyczytać, co się w jego psychice dzieje .Często wzbudza to zdziwienie i niedowierzanie. To bardzo delikatna praca. Potrzeba w niej dużo zaufania z obu stron.
Bardzo ważna jest też świadomość używania słowa, bo ostatnio obserwuję wielką zapaść w tej dziedzinie.
Wszystko to jest istotne zwłaszcza teraz, kiedy większość spotkań odbywa się online i pokazujemy się innym ludziom w wersji – głos i obraz. A to co innego dla mózgu odbiorcy niż wtedy, kiedy widzimy się na żywo i odbieramy wzajemnie pełnią naszych zmysłów. Dobrze mieć świadomość, że wtedy pewne elementy są bardziej istotne, determinują nasz sukces w przekazywaniu treści.

            Wiele można się od Pani nauczyć będąc na Pani koncertach. Z wielką przyjemnością wszyscy słuchają, jak Pani prowadzi te koncerty. Ważne jest także to, co dzieje się zaraz po koncercie, że znajduje Pani czas na spotkanie z publicznością. Mnóstwo osób chce do Pani podejść, zamienić parę słów, poprosić o autograf, zrobić pamiątkowe zdjęcie…
            - Prawdę mówiąc nie potrafię inaczej. Każda osoba na koncercie jest moim wspaniałym gościem. Jest to przecież Ktoś, kto zechciał kupić bilet i przyjść mnie posłuchać. Oznacza to też, iż zadał sobie trud, żeby mnie znaleźć (nie idzie za mną medialna popularność), wydać pieniądz na koncert, często także zostać po koncercie i pokazać jak bardzo mu się podobało. Jakże mogłabym inaczej, w moim świecie to niemożliwe. Jestem zawsze obdarowana Państwa obecnością i nie mogę nie odpowiedzieć tym samym. Mam swoją prawdziwie fantastyczną publiczność, za co każdemu z Państwa osobno dziękuję.

            Jak Pani godzi tak wiele obowiązków, bo jest Pani głową rodziny, wiele czasu zajmują przygotowania do koncertów i podróże. Musi Pani wszystko bardzo dokładnie planować z zegarkiem i notatnikiem.
            - Nie da się logistycznie inaczej tego układać. Chcę powiedzieć, że mam naprawdę wspaniałe dzieci, które stały się bardzo szybko samodzielne. Julek ma już 7 lat, a Karinka 14 i potrafią być bardzo zdyscyplinowane i pomocne. Bardzo dużo pomaga mi także moja Mama, i myślę, że bez Mamy cała moja działalność nie miałaby racji bytu, nie potrafiłabym sama tego wszystkiego spiąć.

            Czy dzieci interesują się muzyką?
            - Córka przez kilka lat uczyła się grać na wiolonczeli i mimo, że wygrała konkurs regionalny, będąc w czwartej klasie zrezygnowała, bo jednak nie była to jej droga. Aktualnie gra na gitarze i pisze swoje piosenki, uczy się języków obcych, to jest jej pasja. A syn rozpoczął naukę gry na flecie w szkole muzycznej. Ma spory talent muzyczny i będziemy go wspierać w rozwoju. Co będzie dalej, jaką wybierze przyszłość – zobaczymy.

            Kończąc nasze spotkanie, życzę dużo zdrowia dla całej rodziny, a Pani dużo sił do dalszej działalności, bo każdy koncert jest dowodem, jak Pani jest nam – publiczności potrzebna.
             - Ogromne dziękuję za te słowa, bardzo ich potrzebuję.
Mam wielkie szczęście, że śpiewam w tak przeróżnych konfiguracjach, także w salach filharmonicznych, ze wspaniałymi, symfonicznymi składami. W pewnym sensie wynosimy tym samym tzw. piosenkę z tekstem na piedestał. Wyżej się już nie da w świecie muzycznym. Należy pokazywać ludziom wartościowe piosenki, ale w inny sposób, niż to się dzieje w typowo komercyjnym świecie. Trzeba to robić z ogromną wrażliwością i poczuciem, że to bardzo potrzebne, byśmy mogli zachować najszlachetniejszą nutę polskiej kultury. Ale do tego potrzeba Państwa - Publiczności, bez Państwa nie ma nas.

Zofia Stopińska

          Bardzo mnie zasmuciła wiadomość o śmierci ś.p. Stanisława Kucaba, wieloletniego nauczyciela gry na akordeonie, a także Kierownika sekcji akordeonu i organów w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu.
          Był wybitnym nauczycielem, cenionym przez współpracowników i uczniów. Cieszył się uznaniem wybitnych akordeonistów i wielu nauczycieli gry na tym instrumencie w całej Polsce.
Pozostanie w naszej pamięci jako dobry, życzliwy człowiek, wybitny nauczyciel, głęboko oddany swoim uczniom.

          Pan Stanisław Kucab zmarł 26 grudnia 2021 r. Jego śmierć jest ogromną stratą dla świata muzyki.

          Msza św. żałobna zostanie odprawiona 28 grudnia 2021 roku o godzinie 14:00 w Kościele św. Stanisława Biskupa przy ul. Zofii Chrzanowskiej 11 w Przemyślu (Lipowica). Ceremonia pogrzebowa odbędzie się po Mszy św. na Cmentarzu Komunalnym na Zasaniu w Przemyślu.

          Pragnę przybliżyć sylwetkę ś.p. Stanisława Kucaba przypominając wywiad, który miałam przyjemność przeprowadzić w grudniu 2016 roku. Chcę zachować w pamięci ś.p. Stanisława Kucaba takim, jak na zamieszczonym powyżej zdjęciu.

          Pół wieku w służbie Pani Muzyce

          Wywiad z Panem Stanisławem Kucabem.

          W ramach 24 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Akordeonowej w Przemyślu – 9 grudnia w Sali Lustrzanej Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych odbył się uroczysty Benefis Stanisława Kucaba – wybitnego pedagoga, twórcy przemyskiej szkoły akordeonowej oraz jej największych sukcesów. Wychował wielu absolwentów, wśród których wielu zdobyło indeksy wydziałów instrumentalnych Akademii Muzycznych w Polsce. Jego uczniowie brali udział w licznych przesłuchaniach i konkursach regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych zdobywając liczne laury i zwyciężając w wielu z nich.
          Jako wybitny pedagog Pan Stanisław Kucab otrzymał wiele nagród i wyróżnień – m.in.: Medal Komisji Edukacji Narodowej, Złoty Krzyż Zasługi, Nagrodę II stopnia Ministra Oświaty i Wychowania, Nagrodę Indywidualną II stopnia Dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej, Zasłużony dla Województwa Przemyskiego - nagroda Wojewody Przemyskiego, Nagroda Kuratora Oświaty i Wychowania. Kariera pana Stanisława Kucaba nie wiąże się wyłącznie z pracą pedagoga. Pracował także jako Wizytator w Wydziale Kultury i Sztuki przy Urzędzie Wojewódzkim w Przemyślu, Konsultant akordeonu w Okręgowym Zespole Metodyczno-Programowym przy Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie, był członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków. Posiada II stopień specjalizacji w zakresie nauki gry na akordeonie przyznany przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną w Szkolnictwie Artystycznym. Wielokrotnie zasiadał jako członek jury na konkursach regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych.

          Trudno uwierzyć, że w tym roku mija 50 lat pracy pedagogicznej Pana Stanisława Kucaba. Wielu jego wychowanków ukończyło studia na wydziałach instrumentalnych Akademii Muzycznych i są to dzisiaj cenieni instrumentaliści i pedagodzy. Wymienię tylko trzech – pan Dariusz Baszak – dyrektor Międzynarodowych Festiwali Muzyki Akordeonowej w Przemyślu, zastępca dyrektora Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych i nauczyciel Akordeonu, prof. Klaudiusz Baran – Rektor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, znakomity wirtuoz grający na akordeonie i bandoneonie, oraz dr Eneasz Kubit związany z Akademią Muzyczną w Łodzi, również wyśmienity akordeonista i kameralista.

          Podczas wspaniałego Benefisu podkreślał Pan kilkakrotnie, że jest Pan dumny ze swoich wychowanków.
           - Tak. Wychowanków mam przewspaniałych. Są już ukształtowanymi muzykami i każdy ma spory dorobek. Największe chyba osiągnięcia zawodowe ma prof. Klaudiusz Baran, który jest rektorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Drugi to dr Eneasz Kubit, pracownik naukowy w Akademii Muzycznej w Łodzi. Ważne stanowiska zajmują także Dariusz Baszak – zastępca dyrektora Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Przemyślu, Tomasz Dolecki jest kierownikiem sekcji akordeonu z Szkole Muzycznej w Lubaczowie, a wspaniałym nauczycielem najmłodszego pokolenia jest Sławomir Wilk, który uczy w szkołach muzycznych w Przeworsku i w Przemyślu. Dumny jestem z wielu moich wychowanków, trudno wymienić wszystkich, bo to wielu wspaniałych muzyków i nauczycieli.

           Większość z nich pracuje w różnych ośrodkach muzycznych w Polsce i za granicą, ale utrzymują z Panem kontakt.
           - Oczywiście. Piszemy listy, dzwonimy do siebie, a czasem się spotykamy. Niestety, te spotkania odbywają się rzadko, bo każdy z nich jest bardzo zajęty prowadząc działalność koncertową i pedagogiczną. Kilka miesięcy temu odbyło się takie spotkanie w niewielkim gronie, mówiliśmy o pracy i różnych sukcesach, i przygodach podczas wyjazdów na konkursy ogólnopolskie i międzynarodowe. Eneasz Kubit zaproponował, żeby o tym wszystkim opowiedzieć na spotkaniu dla większego grona osób zainteresowanych muzyką podczas Festiwalu Akordeonowego. Pozostali koledzy z entuzjazmem przyjęli tę propozycję. Opowiadać było o czym, bo przecież wyjazdy na konkursy związane były z ciekawymi historiami. To nie było tak, jak dzisiaj – wystarczy tylko złożyć zgłoszenie i można pojechać na konkurs. Kiedyś najczęściej było to związane z eliminacjami – trzeba było jechać do Warszawy, zakwalifikować się, a jeżeli to był wyjazd zagraniczny, potrzebne były dodatkowe czynności proceduralne – trzeba było otrzymać książeczkę walutową itd.

           Wszyscy jesteśmy ciekawi, jak rozpoczął Pan naukę gry na akordeonie? Kto odkrył talent muzyczny u młodego Stanisława Kucaba?
           - Rozpoczynałem naukę gry na akordeonie będąc uczniem klasy siódmej szkoły podstawowej. Mój pierwszy nauczyciel założył wówczas Ognisko Muzyczne w Pruchniku. Zacząłem chodzić do tego Ogniska, bo zadbała o to maja mama, która miała bardzo ładny głos i zawsze wykonując jakieś prace domowe śpiewała – w rodzinie nazywana była Santorką. Rozpocząłem naukę w ognisku i wkrótce pan Roman Olejarz, mój nauczyciel akordeonu, zauważył, że zrobiłem większe postępy od pozostałych i zaproponował mi przejście do drugiej klasy do Szkoły Muzycznej w Jarosławiu. Jak ukończyłem trzecią klasę w tej szkole, to pamiętam takie spotkanie po zagraniu podczas lekcji „Polki – Dziadek”. Słyszał moją grę ówczesny dyrektor Szkoły pan Henryk Paraniak i uznał to za wielki sukces. Powiedział wówczas: „…grasz już całkiem dobrze, a my otwieramy nowe ognisko muzyczne w Bobrówce i bardzo potrzebujemy nauczyciela akordeonu”. I tak się stało, że w 1966 roku, po trzech latach nauki, rozpocząłem pracę na pół etatu w Bobrówce. Bardzo się starałem i klasa akordeonu była każdego roku większa. Widząc moje osiągnięcia dyrektor do Bobrówki skierował innego nauczyciela, a mnie przeniósł do Jarosławia. Uczyłem w Ognisku Muzycznym, a równocześnie uczyłem się w średniej szkole muzycznej. Trafiłem do orkiestry akordeonowej, którą prowadził pan Krzysztof Milczanowski – nauczyciel średniej szkoły muzycznej w Przemyślu i zaproponował mi, abym nie kończył podstawowej szkoły muzycznej w Jarosławiu, tylko żebym po czterech latach zdawał egzamin do szkoły średniej. Tak się też stało. Przez cały okres nauki w szkole średniej pracowałem w szkole podstawowej za wyjątkiem jednego roku, kiedy zdawałem maturę.

           Podczas studiów także Pan pracował.
           - Po ukończeniu szkoły średniej podjąłem naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach w klasie akordeonu prof. Joachima Pichury. Ten wspaniały pedagog wiedział, że mam na swoim koncie spore doświadczenia pedagogiczne i zaproponował mi pracę w Ognisku Muzycznym w Mysłowicach. Trwało do 1974 roku, bo wówczas zawarłem związek małżeński z moją żoną Anną i wówczas pan Bronisław Borciuch - dyrektor Państwowej Szkoły Muzycznej w Przemyślu i pan Wojciech Lewandowski, Wizytator Województwa Przemyskiego, zaproponowali mi, abym rozpoczął pracę w Przemyślu zastępując pana Krzysztofa Milczanowskiego, który już odszedł z Przemyśla i rozpoczął pracę w Rzeszowie. Miałam jeszcze przed sobą dwa lata studiów, kiedy rozpocząłem pracę w Państwowej Szkole Muzycznej w Przemyślu. Moje sekcja rozwijała się szybko, bo kiedy powstała Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna w Przemyślu, to miałem już bardzo dużo uczniów. Wówczas też poprosiłem o zatrudnienie większej ilości nauczycieli gry na akordeonie. Na początku było nas trzech, a później więcej.

           Uczył Pan wielu młodych ludzi grać na akordeonie. Każdy uczeń jest inny, każdego trzeba inaczej mobilizować do pracy.
           - Miałem wielu uczniów, zawsze więcej było godzin, niż przewiduje jeden etat. Był nawet taki rok, że dyrektor wysyłał specjalne pismo do Ministra Kultury o zgodę na pracę na trzech etatach, bo tak dużo młodych ludzi chciało się uczyć grać na akordeonie. Różnych uczniów miałem. Sporo czasu poświęcałem także tym, którzy byli mniej zdolni. Uważałem, że jak chcą, powinni ukończyć szkołę muzyczną I stopnia. Później zwykle sami decydowali, że już dłużej nie będą się uczyć. Od samego początku wszystkim powtarzałem, że praca czyni mistrza. Cieszyłem się, kiedy powstała ogólnokształcąca szkoła muzyczna. Mieliśmy już wówczas na swoim koncie kilka ważnych osiągnięć. Zacząłem także uczyć na akordeonie guzikowym. Pierwszą osobą, która bardzo dobrze grała na tym instrumencie i odnosiła sukcesy, była dziewczyna, Magdalena Raszka. Z nią też zacząłem grać w duecie. Wkrótce zaczęli grać kameralnie inni uczniowie i powstawały: duety, tercety, kwartety akordeonowe, a niedługo pojawił się kwintet z innymi instrumentami w składzie (flet, skrzypce itd.). Graliśmy m.in. utwory Bacha, Mozarta. Uczniowie garnęli się do gry zespołowej, bo częściej mieli okazję występować. Graliśmy na każdej prawie imprezie na terenie miasta, a także poza miastem – najczęściej w szkołach w pobliskich miejscowościach.

           Pierwsze akordeony guzikowe przyjmowane były z wielką rezerwą. Pan starał się zachęcać swoich uczniów do gry na takich instrumentach, bo można było na nich więcej osiągnąć.
           - Mnie zachęcał do wprowadzenia tych instrumentów prof. Joachim Pichura. Pokazywał nam możliwości gry na tym instrumencie w ramach metodyki nauczania. Mieliśmy okazję nie tylko poznać akordeon guzikowy, ale każdy student zobowiązany był wykonać na nim stosowny program, niezbędny w podstawowych szkołach muzycznych. Starałem się jak najszybciej wprowadzić te akordeony w przemyskiej szkole, aby efekty pracy z uczniem były satysfakcjonujące i można było uczestniczyć z większym powodzeniem w konkursach muzycznych.

           Nic tak chyba nie mobilizuje uczniów do pracy, jak udział w konkursach. Powodzenie ucznia w konkursach to wielka satysfakcja dla nauczyciela i dla szkoły. Przygotował Pan wielu uczniów do różnych konkursów. Dawniej nie zawsze można było pojechać na konkurs odbywający się za granicą.
           - Nawet wyjazdy na konkursy ogólnopolskie nie były łatwe. Pamiętam, jak jechaliśmy z kwintetem na konkurs do Międzyrzecza, to musieliśmy się kilka razy przesiadać. Nie było bezpośredniego połączenia. W organizacji takich wyjazdów i podczas trwania konkursu pomagali mi zawsze chętnie rodzice moich uczniów. Wymieniali się towarzysząc dzieciom podczas wyjazdów i ta współpraca była wspaniała, nigdy mi nie odmawiali. Jak było blisko, to staraliśmy się jechać samochodem (Rzeszów, Stalowa Wola czy Jasło).

            Wyjazdy zagraniczne sprawiały nam więcej kłopotu, bo trzeba było wcześniej jechać do Warszawy na przesłuchania. Jeżeli ktoś się zakwalifikował, dostawał utwór obowiązkowy do wyćwiczenia i przez miesiąc, góra dwa miesiące, trzeba było ten utwór przygotować. Czekał nas jeszcze jeden wyjazd do Warszawy na konsultacje z tym utworem, a poza tym trzeba było postarać się o paszport, wizę, książeczkę walutową i nie wolno było przekroczyć wyznaczonego limitu. W takich wyjazdach także pomagali rodzice. Nawet do Klingenthal pojechał z nami własnym samochodem Pan Maciej Małagowski, kiedy jechałem na konkurs z jego synem Grzegorzem. Pan Maciej znał też bardzo dobrze język niemiecki i wszystko nam tłumaczył.

            Jak pojechałem pierwszy raz do Klingenthal, zobaczyłem i usłyszałem, jak grają uczestnicy konkursu z innych krajów. Poznałem inne szkoły gry: fińską, francuską, niemiecką, włoską i rosyjską. Rosjanie zajmowali tam w najstarszej kategorii zwykle trzy pierwsze miejsca, nie dopuszczając nikogo do podium. Dużo się tam nauczyłem, robiłem dużo nagrań i trochę szkoda, że nie zatrzymałem ich do dzisiaj, chociaż z odtworzeniem ich mógłby być dzisiaj problem, bo technika poszła naprzód. Zmieniłem też wiele w moich metodach nauczania i to pomogło mi osiągać z uczniami coraz to lepsze wyniki, robiliśmy coraz większe programy, pracowaliśmy coraz więcej i podczas konkursów prezentowaliśmy programy wymagane w wyższych kategoriach. Wtedy były szanse na nagrody. Wiele zabiegów kosztowało mnie zdobycie odpowiednich nut. Często kupowaliśmy nuty za granicą z własnego kieszonkowego, aby przygotować program do następnego konkursu.

            Wiele słyszałam, że nie liczył Pan godzin spędzonych z uczniem – 45 minut to było zwykle mało, nawet dla bardzo zdolnego młodego człowieka.
            - Przed wyjazdem na konkurs pracowaliśmy godzinami w szkole prawie codziennie. Starałem się także, aby przyszli uczestnicy konkursu jak najwięcej grali przed publicznością. Program musiał być co najmniej pięć, sześć razy wykonany na scenie, żebym dokładnie wiedział, co jest jeszcze do poprawienia, bo na scenie wszystkie błędy można zauważyć. Granie przed publicznością zwiększa odporność psychiczną ucznia. Ćwiczyliśmy wszystko – wyjście na scenę, zachowanie podczas gry i zejście ze sceny. Od wielu lat obserwowałem, jak przygotowywali się do występu Francuzi. Ekipa miała specjalnego człowieka, który dbał o ubranie, fryzurę uczestnika konkursu, zakładał mu instrument. Mieli też wyśmienite instrumenty, o których my mogliśmy tylko marzyć. My graliśmy wtedy na akordeonach Weltmeister produkowanych w Klingethal.

             Zakup dobrego instrumentu także graniczył z cudem. Nie każdego ucznia było stać na własny instrument.
             - Instrumenty były drogie, zarobki niewielkie, trudno było rodzicom pozwolić sobie na taki wydatek. Starałem się zdobywać instrumenty dla szkoły. Udało mi się sporo dużych instrumentów załatwić. Oczywiście uczniowie musieli ćwiczyć w szkole, szukać wolnych sal, których zawsze brakowało, bo były zajęte. Przychodziliśmy wcześnie rano albo wieczorami. Pamiętam ucznia, który przychodził już o 6.30, jak tylko Pani Cesia Woźniczko otwierała szkołę, to on już czekał. Wieczorami Pani Cesia dłużej siedziała w szkole, abyśmy mogli dodatkowo pracować. Czasem nawet zamykała nas w szkole i przychodziła późno wieczór – około 22, abyśmy mogli pójść odpocząć do domu. Była naszą „mamą” z administracji. Jesteśmy jej niezmiernie wdzięczni.

            Na Pana czekała w domu rodzina – żona musiała radzić sobie z małymi dziećmi i godzić się na nieobecność męża w domu.
             - Ciężko nam było, bo żona też pracowała. Ja zajmowałem się dziećmi kilka godzin rano. Później zajmowała się nimi nasza wspaniała sąsiadka – Pani Michnowa albo przyjeżdżał ojciec żony i tak sobie radziliśmy. Pamiętam, jak przed uroczystością Pierwszej Komunii Świętej córki nie kupiłem żadnych napojów, bo wróciłem w sobotę wieczorem z konkursu w Klingenthal, a w niedzielę rano mieliśmy uroczystość.

             Wszystko odbywało się także kosztem zdrowia. W pewnym momencie serce zaczęło Panu odmawiać posłuszeństwa. Biło w innym rytmie niż trzeba.
              - Na szczęście stało się to wtedy, kiedy pracę rozpoczęli już moi absolwenci – pan Dariusz Baszak i pan Tomasz Dolecki. Zaczęły się wówczas ograniczenia etatów i ja postanowiłem przejść na emeryturę, a oni rozpoczęli pracę. Jak się tylko lepiej poczułem, spełniłem kolejne marzenie – otworzyłem swoją prywatną szkołę nauczania. Szukałem talentów wśród dzieci wiejskich, ponieważ im było najtrudniej uczyć się muzyki. Doskonale o tym wiem, bo z takiego środowiska pochodzę. Ponieważ ktoś mi pomógł, jak byłem bardzo młody, postanowiłem spłacić dług i otworzyłem trzy takie szkoły – w Dynowie, Dubiecku i trzecią w Przemyślu, ale uczęszczali do niej uczniowie z pobliskich miejscowości. Kilka osób z tych szkół uczyło się dalej, ukończyło studia i obecnie pracują w zawodzie. W Dynowie, Dydni, Pruchniku czy Kańczudze pracują moi uczniowie z tych prywatnych szkół.
Spełnia się to, o czym marzyłem, bowiem w tych niewielkich miejscowościach są także szkoły muzyczne i mogą do nich uczęszczać zdolne dzieci, a jest ich tam dużo.

              Przez ostatnie 50 lat spełniał Pan swoje marzenia, może trudna to była praca, ale upór i konsekwencja sprawiły, że cele były osiągane.
               - Czasami było to bardzo trudne, czasami miałem szczęście i było łatwiej – różnie to bywało, ale zrealizowałem chyba wszystko, co chciałem zrobić. Tak jak Pani wspomniała, w 2003 roku serce zaczęło mi odmawiać posłuszeństwa i musiałem się poddać zabiegowi, ale później jeszcze w dalszym ciągu pracowałem, bo ciągnęło mnie do szkoły, gdyż kocham dzieci i bardzo lubię uczyć. Nie wyobrażam sobie życia bez muzykowania.

              Aktualnie już Pan nie pracuje na etacie.
              - Nie pracuję, ale moje nazwisko jest znane i często jestem proszony, aby sprawdzić, czy dziecko ma zdolności i powinno uczyć się w szkole muzycznej. Nie potrafię odmawiać i dlatego ciągle mam kontakty z dziećmi.

             Wracając jeszcze na zakończenie rozmowy do Pana Benefisu, który odbył się 9 grudnia. To chyba wielka radość mieć takich wychowanków, którzy idą w świat, ale jak tylko mogą, odwiedzają Pana, zawsze mówią o swoim Profesorze. Pan prof. Klaudiusz Baran podkreśla zawsze, że w Przemyślu uczył się gry na akordeonie u jednego nauczyciela.
             - Tak było. Wszyscy uczyli się u mnie po 12 lat. Jestem bardzo wdzięczny moim wychowankom za ten benefisowy wieczór. Nie potrafię słowami opowiedzieć, jak byłem wzruszony. Stworzyli wspaniałą atmosferę i wszystko odbyło się bardzo sprawnie pomimo, że czasu na organizację było niewiele. Były łzy szczęścia i wielka radość, ale nie miałem żadnej tremy, czułem się z nimi i publicznością bardzo dobrze – jak w rodzinie. Bardzo się cieszyłem, że zagrali tego wieczoru Krzysiu Polnik i Łukasz Pieniążek – moje muzyczne wnuki, oraz Eneasz Kubit i Klaudiusz Baran – moi wychowankowie.

             Dopełnieniem mojego szczęścia jest fakt, że moje córki także grają i uczą. Bardzo chciały pójść w moje ślady i ukończyły studia na wydziałach instrumentalnych. Madzia gra na skrzypcach, jest prezesem Towarzystwa Muzycznego w Przemyślu i uczy, zaś Agnieszka jest wiolonczelistką, także gra i uczy. Ostatnio często gram z wnukami, które także interesują się muzyką. Jestem szczęśliwym człowiekiem.

 Zofia Stopińska

          Wiele osób z Polski udaje się do Lwowa głównie po to, aby być na spektaklu operowym w słynnej Operze Lwowskiej, której obecnie pełna nazwa brzmi: Lwowski Narodowy Teatr Opery i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej. Aktualnie podróżujemy znacznie mniej, zostajemy w domach, ale myślę, że to odpowiedni czas, aby opowiedzieć o tym magicznym miejscu w sercu Lwowa. Odbywa się tam ostatnio wiele ciekawych spektakli, a w najbliższym czasie - od 26 drudnia 2021 roku poczynając, do 2 stycznia 2022 roku odbędzie się pięć spektakli baletowych "Dziadek do orzechów" Piotra Czajkowskiego, wystawiona zostanie (26.12.2021r) opera "Carmen" Georges'a Bizeta,  a 30 i 31 grudnia odbędą się specjalne koncerty noworoczne zatytułowane "Strauss bal". 

          Wspólnie z Panem Zbigniewem Chrzanowskim – aktorem, reżyserem teatralnym i dyrektorem artystycznym Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie, proponujemy Państwu wycieczkę po jednym z najpiękniejszych teatrów operowych wschodniej części Europy.

           Budynek Opery Lwowskiej zachwyca nas coraz bardziej, kiedy zbliżamy się do niego, idąc od strony pomnika Adama Mickiewicza.

           - Na pewno zachwyca przepiękna perspektywa tego budynku usytuowanego przy dawnych Wałach Hetmańskich i wspaniała bryła Teatru zaprojektowana przez Zygmunta Gorgolewskiego ponad sto lat temu - w latach 1895 - 1900.
           Ten Teatr szczyci się obecnością najwybitniejszych śpiewaków i dyrygentów światowej sławy, a również artystów dramatycznych, bo kiedyś to był swego rodzaju kombinat teatralny. Tutaj odbyły się premiery sztuk przygotowanych przez znakomitych polskich reżyserów, takich jak Solski, Pawlikowski, trudno byłoby wyliczyć wszystkich, a równocześnie na tej scenie brzmiały wspaniałe głosy: Adama Didura, Modesta Męcińskiego, Aleksandra Myszugi, znanego pod pseudonimem Filippi, i tej, która aktualnie jest patronką tego Teatru – myślę o Salomei Kruszelnickiej, która wielki rozgłos i karierę również zawdzięcza polskim twórcom, bo przez wiele lat była gwiazdą Opery Warszawskiej. Salomea Kruszelnicka święciła swoje tryumfy we Lwowie jako wstępująca na scenę śpiewaczka, młoda artystka, która urodziła się na ziemi tarnopolskiej, a tutaj stawiała pierwsze kroki, ale tak naprawdę laury zdobyła we Włoszech. Jak legenda głosi, to Salomea Kruszelnicka uratowała znakomitą operę Giacomo Pucciniego „Madame Butterfly”, której spektakle kończyły się klapą i dopiero jej piękna postać, bo była to pięknej postury kobieta o pięknym wyrazie twarzy, jako Cho-cho-san przyniosła temu spektaklowi Pucciniego sławę, która tej operze zapewnia pełne sale operowe na całej kuli ziemskiej.
Salomea Kruszelnicka po wojnie wróciła do Lwowa, bo to miasto było kolebką jej talentu, tutaj zmarła i została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim. W Sali Lustrzanej Opery Lwowskiej pojawiło się popiersie tej słynnej śpiewaczki, której imię zostało nadane temu Teatrowi.

           Proszę powiedzieć więcej o budowie wspaniałego obiektu, jakim jest Opera Lwowska.

           - Ten budynek powstał na przełomie XIX i XX wieku, został zbudowany z wielkim rozmachem przez Zygmunta Gorgolewskiego sumptem obywateli lwowskich, którzy sobie zafundowali takie cudowne miejsce, był równocześnie sceną dramatyczną i w imię tego zostały upamiętnione sztuki, które były tutaj grane. Są to sceny z wybitnych dramatów polskich twórców – zarówno klasyków, romantyków i późniejszych.

           Widać to szczególnie w miejscu, gdzie się znajdujemy, w przepięknej Sali Lustrzanej.

           - Widzimy tu oczywiście sceny z „Krakowiaków i Górali”, widzimy sceny z „Halki” Stanisława Moniuszki, widzimy tutaj dramaty Juliusza Słowackiego – „Lillę Wenedę”, „Balladynę”, mamy sceny z „Zemsty” Aleksandra Fredry, widzimy „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza, czyli przeplata się opera z dramatem i śpiewogrą. Wszystko, co było kiedyś tak istotne dla polskiej sceny dramatycznej, znalazło swoje miejsce w tej przepięknej sali lustrzanej i myślę, że sąsiedztwo z wybitną ukraińską śpiewaczką Salomeą Kruszelnicką jest niezwykle harmonijne i mówi o połączniu sztuk sąsiadujących narodów. Całość tej plafoniery została zaplanowana przez artystę-malarza lwowskiego Stanisława Dębickiego i namalowana przez jego uczniów. Cały gmach Opery został ozdobiony wyjątkowymi dziełami sztuki, bo znalazły się tutaj rzeźby Piotra Wójtowicza i malowidła Antoniego Popiela, który jest współautorem wspaniałego pomnika Adama Mickiewicza, stojącego niedaleko w sercu Lwowa. Antoni Popiel pochowany jest także na Cmentarzu Łyczakowskim.

           W sali lustrzanej odbywały się z pewnością różne spotkania, bankiety, rauty.

            - Na pewno była to sala wielofunkcyjna, ale bankiety i rauty to odświętne dni każdego teatru, natomiast na co dzień można tutaj odpocząć, spacerować i podziwiać dzieła sztuki, które nas otaczają. To jakby dalszy ciąg tego, co dzieje się na scenie, a jednocześnie wystrój i kubatura sali sprzyjają odpoczynkowi. W żadnym z europejskich teatrów operowych nie spotkałem sali do kontemplacji, jakby promenadowej, tak pięknej i o takich rozmiarach, jak we Lwowie.

            Podobnie jest z przepięknym foyer i schodami.

            - Tak, klatka schodowa jest bardzo wystawna, a jednocześnie przestrzenna, umożliwia nabranie oddechu i łatwo się w niej poruszać. Zawsze z radością tutaj przebywam.

            Wszędzie otaczają nas piękne obrazy, rzeźby. Udajemy się w kierunku sali widowiskowej.

            - W budynku Opery wszędzie znajdujemy alegorie pór roku albo muz, które w takim dziwnym tańcu ozdabiają plafon Sali Widowiskowej.
Gdybyśmy mieli możliwość spojrzeć na salę widowiskową z góry, od tego wspaniałego żyrandola, to zobaczylibyśmy, że sala ma formę liry. Ten pomysł muzyczny zamyka także wspaniale akustycznie tę salę.

            Całe wnętrze sali widowiskowej jest dokładnie przemyślane. Dotyczy to szczególnie balkonów i lóż. W niektórych zasiadają specjalni goście dyrektora Opery, w innych koronowane głowy.

             - W tej chwili te relacje uległy już zmianie. W XIX wieku uważano, że należy siedzieć jak najbliżej sceny. Loże gubernatorskie, dyrektorskie i dla gości prezydenta miasta znajdują się bezpośrednio nad kanałem orkiestrowym, w tym miejscu orkiestra najbardziej zagłusza śpiew artystów znajdujących się na scenie. Oczywiście, że goście specjalni powinni mieć jak najbliższy kontakt ze sceną i to zostało zachowane, ale w ostatnich latach zauważyłem, że tych dostojników czy specjalnych gości dyrektor Opery sadza w swoich ulubionych lożach dalej od sceny i one znajduję się niemal u wylotu parteru, bo w tym miejscu widać najlepiej scenę, a także kumuluje się dźwięk oraz najlepiej słychać śpiewaków i orkiestrę. Wiek XX skorygował dawne zwyczaje w usadowieniu VIP-ów.

            Loża dyrektorska jest vis-à-vis loży namiestnikowskiej.

            - Tak, loża dyrektorska odgrywała rolę strategiczną, bo z loży dyrektor mógł łatwo przemieścić się do swojego gabinetu i szybko zażegnać jakiś konflikt. Teraz także dyrektor ma taką możliwość, bo może ze swojego gabinetu wejść do niewielkiego saloniku, w którym można mile konferować i rozmawiać, a równocześnie wejść do loży i zobaczyć, co dzieje się na scenie i w kanale orkiestrowym.
            Natomiast jeśli z uwagą może obejrzeć i posłuchać spektaklu z loży znajdującej się dalej, to loża siódma w pierwszym balkonie, bo tam dobrze widać i słychać.
Obserwuję, że specjalni goście chętnie pojawiają się w reprezentacyjnych lożach, ale wiem, że nie są one dobre do obserwowania spektaklu, natomiast są bardzo reprezentacyjne i wszyscy mogą takiego dostojnika zobaczyć.

            Do loży namiestnikowskiej jest oddzielne wejście.

            - Nie tylko jest oddzielne wejście, ale nawet oddzielny podjazd, który został zachowany. Z prawej strony gmachu Opery jest specjalny wjazd, drzwi i jest klatka schodowa, skąd można wejść do małego saloniku, z którego wchodzi się do loży gubernatorskiej czy, jak pani powiedziała, namiestnikowskiej. To wszystko zostało zachowane i specjalni, ważni goście mogą tamtędy wchodzić.

            Na 100-lecie została przywrócona temu budynkowi dawna świetność.

            - Tak, z okazji tej okrągłej rocznicy i dzięki ogromnej dotacji europejskiej. Przygotowując Lwów do konferencji prezydentów Europy, postanowiono odnowić także budynek Opery.
Ten budynek był kilkakrotnie odnawiany i remontowany, ale stan, w jakim znajduje się teraz, jest zasługą całej Europy.

            Nie możemy pominąć faktu, że kiedy weszliśmy na widownię, spuszczona była słynna kutyna „Parnas” Henryka Siemiradzkiego.

             - Ta kurtyna opuszczana jest bardzo rzadko. Musimy wiedzieć, że kurtyna Siemiradzkiego kilka lat temu została poddana zabiegom konserwacyjnym, które odbywały się w Petersburgu, gdzie doskonale potrafią przywracać dawną świetność starym tkaninom. Ten sam mistrz zaprojektował kurtynę dla Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, ale trudno je porównywać, bo lwowska kurtyna jest o wiele większa i bogatsza. Kilka postaci unosi się na „Parnasie” w tle, przez co jest kurtyną bardziej reprezentacyjną. Niektórzy twierdzą, że kurtyny krakowska i lwowska są takie same, ale to nie jest prawda.

            Zasiedzieliśmy się trochę w tej przepięknej sali i już rozlegają się dzwoneczki, bo spuszczana jest jeszcze inna kurtyna, przeciwpożarowa. Także piękna.

             - W każdym teatrze taka przeciwpożarowa kurtyna musi być i musiała być w XIX czy na początku XX wieku. Było sporo pożarów, które trawiły słynne teatry operowe, zabierając je nam z naszej świadomości . Najlepszym przykładem jest Teatr La Fenice w Wenecji, który płonął kilkakrotnie. Stąd zabezpieczenia w każdym teatrze muszą być.
             Ta kurtyna po kapitalnym remoncie została wzmocniona, obciążona większą warstwą substancji przeciwpożarowej, która oddziela scenę od widowni, ale we Lwowie ma ona również charakter dekoracyjny. Na dużych płaszczyznach blaszanych został wykonany jeszcze na początku XX wieku obraz. Jest to panorama Lwowa widziana od strony Podzamcza, czyli mamy przed sobą Wysoki Zamek, Kopiec Unii Lubelskiej, panoramę Starego Miasta – wszystkich kościołów i cerkwi, które znajdują się w centrum. Proszę sobie wyobrazić, że nie znamy autora tej kurtyny.
Budując ten Teatr i przewidując taką kurtynę, grupa malarzy niemieckich, która brała udział w budowie, postanowiła namalować tę kurtynę i to jest rezultat, i owoc pracy kilkunastu malarzy niemieckich, którzy się nie podpisali, a zostawili we Lwowie taki prezent.

             Czy równie przestrzenne i wygodne jest zaplecze tego Teatru? Nie możemy się o tej porze, po spektaklu, tam udać.

             - Zaplecze sceniczne, garderoby być może nie spełniają warunków teatru XXI wieku. Przestrzeń za kulisami nie umożliwia realizacji wszelakich efektów, które robi się w nowoczesnych budynkach operowych. Bryła Opery Lwowskiej wkomponowana jest w przestrzeń miasta i nie może być powiększona. Wszystkie pracownie znajdują się poza teatrem, w budynku o odpowiednich rozmiarach, i już gotowe elementy dekoracji są tutaj przywożone.
W czasie ostatniego remontu została zamontowana ruchoma scena, która może zjechać na dół albo wyjechać do góry, może być budowana na różnych płaszczyznach i osiągnąć nawet równię pochyłą.

             Pamiętam, że Pan zastosował równię pochyłą reżyserując operę „Mojżesz” – Myroslawa Skoryka.

             - To prawda, natomiast we wszystkich innych teatrach, w których wystawialiśmy „Mojżesza”, trzeba było wozić zapasową równię pochyłą, bo w żadnym z nich nie było innej możliwości.

             Światowa premiera tej opery odbyła się 23 czerwca 2001 r. – z okazji pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II na Ukrainę. Byłam na spektaklu „Mojżesza” w Operze Lwowskiej i ta opera jest ciągle w repertuarze lwowskiego teatru. Wiem, że zaplanowany jest spektakl m.in. na 10 marca 2019 roku.
Nie miałam okazji, aby się zapytać, jak się Pan zmierzył z „Mojżeszem”.

              - Zaproszenie do realizacji tego dzieła było dla mnie ogromną, ale miłą niespodzianką. Miałem znakomite warunki pracy, bo wszyscy mi sprzyjali. Pomogło mi również to, że autora muzyki, wybitnego kompozytora Myroslawa Skoryka, znam od wielu lat. Wiedziałem, że będę mógł liczyć nawet na małe zmiany, jeżeli będzie trzeba. Dość długo znałem libretto, a nie miałem pełnej partytury. Trudno mi było pracować z dużym wyprzedzeniem. Podjąłem się pewnej eksperymentalnej podróży, którą zrobiłem bardziej dla siebie niż dla przyszłej realizacji, bo nie wiedziałem, czy rzeczywiście ona znajdzie swój wyraz na pięciolinii, ponieważ to zależało przede wszystkim od kompozytora.
               Wybrałem się w podróż do Ziemi Świętej, do Egiptu i na Synaj. Zobaczyłem koloryt tych ziem, skał na Synaju, gdzie powinna się toczyć akcja. Po powrocie do Lwowa rozmawiałem ze scenografami i oni od razu wiedzieli, że chodzi mi o stworzenie bezkresu gór synajskich na szczytach. Zapytałem również, czy uda nam się w finale rozsypać te góry i znaleźć świetlaną przestrzeń – unieść się w powietrze. Okazało się, że przy pomocy efektów i zastosowania namalowanych obrazów można to zrealizować. Jeszcze nie mieliśmy muzyki, ale część pracy już wykonaliśmy. Jest to dzieło wielu zdolnych ludzi, których znalazłem w tym teatrze i myśleliśmy podobnie.

              W pierwszym etapie prac nie myśli się jeszcze chyba o solistach.

              - Myśli się od początku. Wiedzieliśmy, że partię Mojżesza ma zaśpiewać bas i wśród solistów, którzy mają takie głosy, moja uwaga skupiła się na jednym wykonawcy, i rzeczywiście Myroslaw Skoryk napisał tę partię dla jego możliwości głosowych. Tym wspaniałym odtwórcą Mojżesza był Oleksandr Hromysz, którego trudno zastąpić, bo nikt nie ma takiego głosu jak on. Potrafi doskonale stworzyć postać historyczną, wiodącą, bez względu na to czy śpiewa, czy bierze udział w scenach zbiorowych.

             Panie Zbigniewie, jest późno i musimy już opuścić przepiękne wnętrza Opery Lwowskiej, a ponieważ tematów do rozmowy pozostało nam jeszcze bardzo dużo, proszę obiecać, że kiedyś znajdzie Pan czas na następne spotkanie.

             - Bardzo chętnie porozmawiam z panią wkrótce, jak przyjadę do Przemyśla, chyba, że pani wcześniej przyjedzie do Lwowa.

Z Panem Zbigniewem Chrzanowskim, aktorem i reżyserem teatralnym, dyrektorem artystycznym Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie rozmawiała Zofia Stopińska w listopadzie 2019 roku.

Zdjęcia budynku i wnętrz o których była mowa w wywiadzie, znajdą Państwo na stronie Opery Lwowskiej www.opera.lviv.ua/pl/

         Zapraszam państwa na spotkanie z panem Piotrem Maziarzem, młodym organistą urodzonym na Podkarpaciu, studentem Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, zwycięzcą międzynarodowych konkursów organowych.

          Urodził się Pan w Lubaczowie i tam też rozpoczął Pan naukę gry. Jak wyglądały te początki? Kto i kiedy zauważył, że jest Pan muzycznie utalentowany i powinien się Pan uczyć grać?
           - Tato, który jest organistą w Konkatedrze w Lubaczowie, szybko zauważył moje zdolności i posłał mnie do Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Krzysztofa Komedy w Lubaczowie, gdzie rozpocząłem naukę gry na akordeonie, ponieważ bardzo chciałem grać na tym instrumencie.

          Dlaczego akordeon, a nie fortepian? Przecież od nauki gry na fortepianie rozpoczynają prawie wszyscy organiści.
          - Będąc przedszkolakiem zobaczyłem i usłyszałem podczas prezentacji muzycznej akordeon i ten instrument mnie zachwycił. Tato bardzo chciał, abym się uczył grać na fortepianie, tak jak moja najstarsza siostra, a ja się uparłem i przez sześć lat mojej edukacji w szkole I stopnia uczyłem się grać na akordeonie. Moim nauczycielem był mgr Tomasz Dolecki i bardzo dobrze nam się razem pracowało. Robiłem duże postępy, z sukcesami brałem udział w różnych konkursach – na przykład w ogólnopolskim konkursie w Gorlicach zająłem II miejsce.

          Był Pan pilnym uczniem i ukończył Pan szkołę muzyczną I stopnia z bardzo dobrym wynikiem, ale później Pan zadecydował, że organy będą Pana instrumentem? Skąd ta zmiana?
           - Ze względów zdrowotnych musiałem przerwać grę na akordeonie. Mój nauczyciel był trochę zawiedziony, ja także nadal byłem zafascynowany tym instrumentem, ale niestety, zdrowie nie pozwalało. Na szczęście nie straciliśmy kontaktu, ponieważ widywaliśmy się podczas mojej późniejszej edukacji w szkole muzycznej II stopnia, gdzie również był nauczycielem.

           Czy już wówczas zamienił Pan akordeon na organy?
            - Trochę inaczej to wyglądało, bo po ukończeniu szkoły podstawowej rozpocząłem naukę w gimnazjum, ale dość szybko stwierdziłem, że bardzo brakuje mi muzyki i zacząłem się uczyć pod pieczą taty-organisty, zacząłem się uczyć grać na organach. Bardzo szybko zauroczyły mnie organy, a przede wszystkim potęga brzmienia tego instrumentu.
           Zacząłem się bardzo interesować muzyką organową i zdecydowaliśmy z rodzicami, że będę się w tym kierunku rozwijał. Tato uczył mnie i bardzo dbał o mój rozwój, ale trzeba podkreślić, że sam dużo i chętnie ćwiczyłem.
Po ukończeniu gimnazjum zdawałem do Szkoły Muzycznej II stopnia, która działa w ramach Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu. Po egzaminach rozpocząłem naukę od razu w IV klasie tej szkoły i trafiłem do klasy dra Daniela Prajznera. Rozpocząłem także równocześnie naukę w Archidiecezjalnym Instytucie Muzyki Sakralnej w Przemyślu, który kształci organistów kościelnych.

           Z tego wynika, że myślał Pan, aby pójść w ślady ojca.
           - Trochę myślałem w ten sposób, ale chciałem w przyszłości zostać profesjonalnym muzykiem i trzeba było ukończyć szkołę muzyczną II stopnia w klasie organów. Miałem szczęście, że trafiłem do dra Daniela Prajznera, który w bardzo krótkim czasie nadrobił moje braki, szczególnie w technice gry na organach – naprawdę zrobiliśmy masę materiału. Z pewnością bez tych ważnych lekcji mógłbym tylko pomarzyć o studiach wyższych.
           To był bardzo ważny dla mnie czas, wypełniony pracą i ciągłymi podróżami, bo nie mieszkałem w Przemyślu, tylko jeździłem cztery razy w tygodniu z Lubaczowa do Przemyśla do szkoły muzycznej, uczęszczając do Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie. Jestem ogromnie wdzięczny nauczycielom z tego liceum, którzy byli bardzo wyrozumiali. Wiedzieli, że bardzo interesuje mnie muzyka i na pewno zostanę muzykiem, stąd często „przymykali oko”, jak nie mogłem być na jakiejś lekcji i bardzo mnie wspierali w robieniu tego, co lubię. To się bardzo rzadko zdarza.

           Wiadomo było, że po ukończeniu szkoły muzycznej II stopnia i zdaniu matury rozpocznie Pan studia.
           - Tak, czekałem już tylko na rekrutację. Starałem się o przyjęcie na jedną uczelnię – Akademię Muzyczną w Krakowie, z własnego, przemyślanego wyboru do klasy prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy, którą od samego początku byłem zachwycony. Fascynowało mnie wszystko: sposób bycia Pani Profesor, zachowanie, podejście do człowieka, ale również bardzo bogaty życiorys artystyczny i wielkie wirtuozowsko-pedagogiczne umiejętności.

           Podczas studiów mógł Pan cały czas poświęcić na rozwój muzyczny, a przede wszystkim na grę na organach pod kierunkiem wspaniałego pedagoga, który umożliwił Panu także kontakty z innymi mistrzami.
            - Tak, pedagodzy Katedry Organów Akademii Muzycznej w Krakowie współpracują ze słynnymi organistami i profesorami z różnych ośrodków muzycznych w Europie i nie tylko.
Nasza uczelnia często zaprasza profesorów zagranicznych uczelni do Krakowa i organizuje nam kursy mistrzowskie, dzięki którym wiele możemy się nauczyć.
Brałem udział w kursach, które prowadzili między innymi: prof. Ines Maidre, Jeremy Joseph, dr Jan Hage, prof. Sven-Ingvart Mikkelsen, prof. Francesco Scarcella, Thomas Lennartz, prof. Ignace Michiels, prof. Jos van der Kooy, prof. Markus Eichenlaub, prof. Jörg-Andreas Bötticher, dr Massimiliano Guido…

            Jest Pan studentem Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, ale aktualnie jest Pan stypendystą programu ERASMUS.
             - Tak, udało mi się zdać egzaminy wstępne do ”Conservatorio di Musica Licinio Refice” w Frosinone we Włoszech, gdzie jestem, pracuję w klasie dwóch profesorów organów: u pani prof. Antonelli Tigretti i pana prof. Juana Paradell-Sole. Oboje są wspaniałymi organistami, dodatkowo ukończyli kilka kierunków muzycznych.
Jestem bardzo zadowolony, że się tutaj znalazłem, ponieważ we Włoszech tradycja śpiewu kościoła katolickiego – chorał gregoriański, jest bardzo kultywowana. Jako organista kościelny mam teraz możliwość nauki profesjonalnego akompaniamentu do chorału gregoriańskiego i to jest bardzo ważne.
Prof. Juan Paradell-Sole jest emerytowanym organistą z Watykanu i był organistą Papieża Franciszka, Papieża Benedykta i grał podczas sprawowanych przez nich liturgii. Jest to dla mnie fascynujące, że spotykam się z osobą, która miała możliwość służenia Kościołowi w takich ważnych miejscach.

            Mieszka Pan teraz we Włoszech?
            - Aktualnie mieszkam we Włoszech i będę tu jeszcze około pół roku. Podczas tej rozmowy dzieli nas duża odległość, ale współczesna technika bardzo pomaga.

            Czas porozmawiać o konkursach, w których Pan uczestniczył. Proszę opowiedzieć o konkursie, który odbył się w 2019 roku w St. Petersburgu, gdzie otrzymał Pan I nagrodę i nagrodę za najlepsze wykonanie utworu polskiego.
             - To był Rosyjsko-Polski Konkurs Organowy „Vox Polonica Petropolitana”, do którego przygotowywałem się pod kierunkiem prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy. W trzecim roku nauki Pani Profesor stwierdziła, że trzeba się brać za coś więcej niż egzaminy na uczelni i przygotowaliśmy się do tego konkursu perfekcyjnie i dlatego udało mi się zdobyć I nagrodę, i również nagrodę za najlepsze wykonanie utworu polskiego kompozytora - Improwizacje op.38 na temat pieśni kościelnej „Święty Boże” Mieczysława Surzyńskiego.
            Konkurs nie był łatwy i konkurencja była duża. W dodatku odbywał się w grudniu 2019 roku. W Petersburgu panowała mroźna zima, a w dodatku bardzo szybko robiło się ciemno i nie za wcześnie jasno, ponieważ o tej porze roku jest tam tylko przez kilka godzin jasno. Trudno było się zaaklimatyzować w tych warunkach.
            Wiele nam pomógł ks. Krzysztof Pożarski, dobrze znany w kręgu petersburskich miłośników muzyki organowej, który organizował ten konkurs wraz z Konserwatorium w Petersburgu. Przede wszystkim przyjął pod swój dach mnie i kilku polskich uczestników konkursu. Dzięki temu wspominam ten okres z uśmiechem na twarzy.

            Myślę, że także wiele drzwi otworzy Panu bardzo udany start w tegorocznym Międzynarodowym Konkursie „Don Vincenzo Vitti” w Castellana Grotte we Włoszech.
             - Do tego konkursu przygotowywałem się także pod kierunkiem prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy, która pracowała ze mną z dobroci serca, w okresie wakacyjnym! Pani Profesor jest pedagogiem z powołania i pracowała ze mną z wielką życzliwością i cierpliwością. Trzeba było przygotować się do tego konkursu podczas wakacji, ponieważ we wrześniu trzeba było robić nagrania, ponieważ z powodu pandemii konkurs odbył się online. Do takiego konkursu trzeba przygotować się bardzo starannie, bo nagrania są niezwykle wymagające i trzeba wszystko wykonać bezbłędnie. Na szczęście wszystko się udało.
Jeszcze do tej pory nie mogę się oswoić z myślą, że zostałem laureatem I nagrody. W momencie ogłoszenia wyników byłem w trakcie podróży samochodem do Włoch i byłem w szoku, jak się dowiedziałem, że wygrałem.

            Nagrania do tego konkursu były także wielkim doświadczeniem, bo przecież musiał Pan nagrać duży przekrojowy program.
             - Ma pani rację, że było to duże wyzwanie, bo nagrania video musiały być zarejestrowane zgodnie ze wszystkimi wymogami.

             Gdzie Pan nagrywał konkursowy program?
              - Wszystkie nagrania zostały utrwalone w Zamościu, w odrestaurowanym kościele Franciszkanów pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Ksiądz Proboszcz, Ojciec Andrzej Zalewski z życzliwością udostępnił instrument i kościół do dyspozycji, nawet do trzeciej, czwartej nad ranem…
Instrument, na którym grałem, jeszcze pachniał nowością, bowiem firma Zych postawiła tam nowiuteńkie, piękne organy piszczałkowe.

             Nie lada wyzwaniem dla grającego organisty jest rejestracja każdego utworu polegająca na doborze odpowiednich głosów.
              - To prawda. Na szczęście niektórzy kompozytorzy pisali dokładnie, jakich głosów użyć w poszczególnych częściach utworu, ale przecież każdy instrument jest inny i zdarza się, że w niektórych instrumentach nie ma takich głosów, jakie zostały zapisane przez kompozytora. Wtedy trzeba je zastępować i starać się odzwierciedlić w jak najlepszy sposób brzmienie, jakiego życzył sobie kompozytor.

              Mało tego, jak się jedzie gdzieś daleko z koncertami, a występował Pan między innymi w Anglii, Słowacji, Rosji i na Węgrzech, to ma Pan wcześniej podaną dyspozycję instrumentu, ale tak naprawdę wszystkie barwy się tworzy dopiero wtedy, kiedy się przy tym instrumencie usiądzie.
              - Tak, powiem nawet, że kiedy przygotowywaliśmy się z Panią Profesor w Krakowie do konkursu w St. Petersburgu, to mając dyspozycje organów staraliśmy się naszkicować plan rejestracyjny wszystkich utworów. Ale i tak na miejscu przy organach okazało się, że trzeba wprowadzić pewne zmiany, ze względu na bardzo specyficzny instrument. Jak zasiądziemy przy instrumencie przed występem, to trzeba działać błyskawicznie, bo najczęściej czasu jest bardzo mało.
              W zależności od tego, jaki instrument mamy do dyspozycji (dawny, barokowy, romantyczny), dobieramy odpowiedni repertuar, bo przecież nie można na instrumencie barokowym grać symfonicznej muzyki romantycznej. Bardzo ważny jest dobór odpowiedniego programu do instrumentu i okresu historycznego, i stylu instrumentu, w którym był on budowany.

              Jakie są Pana plany na najbliższe miesiące?
               - Na razie jestem we Włoszech. Jeszcze dokładnie nie wiem, ale być może w okresie świątecznym będę w Wielkiej Brytanii. Nie wybieram się tam po raz pierwszy, ponieważ również dzięki staraniom Pani Profesor Mirosławy Semeniuk-Podrazy miałem możliwość odbycia specjalnych kursów u profesora Davida Titteringtona w jednej z najznakomitszych sal koncertowych w Londynie w St John’s Smith Square, na wyśmienitych organach. Byłem tam ostatnio na wyjazdowym kursie w sierpniu 2020 roku i powiem, że mimo pandemicznych trudności warto było.
              Głównym moim celem jest ukończenie studiów w Krakowie w klasie prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy, ponieważ Pani Profesor kończy już swoją długą i owocną pracę w Akademii Muzycznej w Krakowie.
Nie wybaczyłbym sobie, gdybym nie ukończył studiów w klasie Pani Profesor Mirosławy, ponieważ wiele Jej zawdzięczam. Myślę, że nie tylko ja. Wykształciła wielu organistów, wybitnych instrumentalistów i artystów. Swą postawą i działalnością dowodzi, że trzeba być nie tylko wybitnym organistą, ale także bardzo dobrym człowiekiem, który zawsze jest dla studentów życzliwy i im służy pomocą. Nie każdy tak potrafi.

              Wspomniał Pan, że ciągle brakuje Panu czasu, stąd pewnie nie znajduje go Pan na realizację innych pasji?
              - Po nagraniach, które robiłem latem tego roku na konkurs, zacząłem się interesować akustyką, fotografią, elektroniką oraz technikami nagrywania. Chciałbym w przyszłości być samowystarczalnym.
Obserwowałem pracę ludzi, którzy pracowali przy nagraniach: rejestrowali, odsłuchiwali utrwalony materiał, wszystko łączyli ze sobą. To było bardzo dużo pracy i nie ukrywam, że kiedyś chciałbym to robić. Sam siebie nagrywać i być zadowolonym z tego, co robię.

              To wszystko jest możliwe i mam nadzieję, że to wszystko się spełni. Gratuluję wszystkich sukcesów i życzę kolejnych. Mam nadzieję na spotkanie niedługo i będzie znowu okazja do ciekawej rozmowy.
              - Ja także bardzo dziękuję za miłą rozmowę i mam nadzieję, że spotkamy się osobiście, jak wrócę do Polski.

              Z Piotrem Maziarzem, studentem Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie w klasie organów prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy rozmawiała Zofia Stopińska 10 grudnia 2021 roku.

         Grudzień to czas koncertów mikołajkowych i świątecznych. Wprowadzeniem w nastrój tego przedświątecznego czasu w Filharmonii Podkarpackiej był „Familijny Koncert Mikołajkowy”, który odbył się 4 grudnia w wykonaniu naszych Filharmoników pod batutą Sławomira Chrzanowskiego.
Na widowni było dużo ludzi młodych, rodziców ze swymi pociechami i babć z wnukami. Pan Sławomir Chrzanowski nie tylko znakomicie dyrygował, ale także bardzo ciekawymi komentarzami przybliżał wykonywane utwory. Zaproponowany program przyjęty został z wielkim entuzjazmem, szczególnie przez dzieci i młodzież, a to dowodzi, że rośnie nam pokolenie przyszłych melomanów.
         Cieszę się, że pan Sławomir Chrzanowski zgodził się porozmawiać ze mną przed koncertem i dzięki temu mogę Państwa zaprosić do lektury.

        W Rzeszowie rozpoczyna Pan ten przedświąteczny cykl, a później poprowadzi Pan kilka koncertów ze swoim zespołem, czyli Orkiestrą Filharmonii Zabrzańskiej, ale każdy z tych koncertów będzie inny.
         - Czas adwentu, w którym się znaleźliśmy, to czas oczekiwania i przyznam się, że uwielbiam grać w tym przedświątecznym czasie muzykę na ten okres stworzoną.
Stąd też, kiedy przyszło zaproszenie z Filharmonii Podkarpackiej, aby zaprezentować program mikołajkowy czy też adwentowy – obojętnie, jaki przypiszemy tytuł, pomyślałem sobie, że jest sporo muzyki, którą możemy w tym czasie wykonać. Koncert w Rzeszowie rozpoczniemy klasyczną muzyka symfoniczną, poprzez muzykę okołoświąteczną, aż po wiązankę popularnych melodii ze świata, które ten czas świąt hołubią dźwiękami i jestem pewny, że każdy znajdzie w tym programie coś dla siebie.
        Zaraz po koncercie wracam do Zabrza, aby z moja orkiestrą zagrać „Koncert Mikołajkowy”, który odbędzie się 6 grudnia. W programie znajdą się obszerne fragmenty baletu „Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego. Śnieżynka w oczekiwaniu na przyjście Mikołaja będzie ten koncert moderować, opowiadać dzieciom o przygodach Klary, która jest główną bohaterką tego baletu. My będziemy ilustrować muzyką, a później do tego dołączymy piosenki i muzykę z filmów świątecznych takich, jak „Ekspres polarny” i „Kraina lodu”, czyli to, co dzieci lubią najbardziej.
         Dla odmiany 10 grudnia gramy „Koncert Barokowy” z muzyka barokową przeznaczoną na czas adwentu, a solistą będzie Marcin Ostrowski, koncertmistrz Orkiestry Filharmonii Zabrzańskiej. W programie znajdą się znane utwory m.in.: Concerto grosso „Na Boże Narodzenie” Arcangelo Corelliego, „Adagio na skrzypce i organy” Tomaso Albinoniego czy „Zima” z „Czterech pór roku” Antonio Vivaldiego.
         Tuż przed świętami zagramy dwa „Koncerty świąteczne”, a wypełni je muzyka filmowa, musicalowa i oczywiście pojawią się już także kolędy w nowych opracowaniach.
Zaprosiłem do tego koncertu dwoje młodych śpiewaków, ponieważ uważam, że koncerty tego typu są bardzo dobrym momentem, ażeby młodym wykonawcom, którzy już skończyli studia, a jeszcze nie występują na stałe na estradach, dać szanse zaistnienia w różnym repertuarze. Dobrze pani wie, że w czasie studiów młodzi ludzie uczą się głównie repertuaru operowego, co jest rzeczą zrozumiałą, a jak zdecydują się na współpracę ze mną, muszą się nauczyć wielu innych rzeczy, a później doceniają to, kiedy zostają zaproszeni do współpracy z orkiestrami symfonicznymi.
Później przyjdą święta i będziemy czekać na Nowy Rok.

         Poprosiłam Pana o spotkanie, ponieważ dosyć często współpracuje Pan z naszą orkiestrą, jest Pan u nas dyrygentem bardzo lubianym, myślę, że przez muzyków, a na pewno przez publiczność. Wiem, że nasi melomani bardzo lubią, jak Pan zapowiada utwory, bo zawsze są to krótkie, celne i bardzo ciekawe komentarze, które dodatkowo zachęcają do uważnego słuchania.
          - Bardzo dziękuję za te miłe słowa. Z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej przyjaźnimy się już od ponad 25 lat i styl naszej wspólnej pracy jest jasno określony – szybki, konkretny, muzycy muszą szybko reagować, ponieważ takie dzisiaj mamy czasy. Ja się nauczyłem takiej pracy podczas wyjazdów do Stanów Zjednoczonych, ponieważ spotkania z tamtymi orkiestrami były bardzo dokładnie określone czasowo. Nie można było próby przeciągnąć nawet o jedną minutę i dlatego muzycy muszą być przygotowani. Musiałem tak planować prace, aby to wszystko „ogarnąć” (bardzo modne słowo w dzisiejszych czasach) i tak też pracujemy tutaj.
          Repertuar, który przygotowaliśmy na koncert, jest bardzo zróżnicowany – od utworów Jana Sebastiana Bacha poprzez George’a Whitefielda Chadwick’a i piękne utwory okołoświąteczne, które wcale nie są takie proste. One są bardzo przyjemne i proste w słuchaniu, ale niekoniecznie są łatwe dla wykonawców.
Kiedy w czasie przedświątecznym odwiedzamy galerie handlowe, to słyszymy w tle tę muzykę, która powinna wprowadzić nas w dobry nastrój przedświąteczny. Tym razem usłyszymy ją w wersji koncertowej, którą sam okraszę słowem, a czy celnym – to się okaże, jakie będą reakcje słuchaczy.

          Urodził się Pan w Rybniku, skąd pochodzi wielu wspaniałych artystów.
          - Podkreślę jeszcze raz - artystów znakomitych, starczy wymienić tylko maestrę Lidię Grychtołównę, która gra z nami koncert za trzy tygodnie mając 93 lata. Rybniczaninem jest znakomity polski pianista Piotr Paleczny, z naszych stron pochodzi słynny kompozytor Henryk Mikołaj Górecki, który urodził się w pobliskiej Czernicy, ale z Rybnikiem był bardzo związany i wielokrotnie organizowaliśmy koncerty poświęcone jego osobie. Jesteśmy dumni, że mamy takich Rybniczan jak Adam Makowicz, jeden z najsłynniejszych polskich pianistów jazzowych. Pochodzi z Rybnika kilku wybitnych muzyków światowego formatu.

          Dlaczego postanowił Pan zostać dyrygentem?
          - Uczyłem się grać na fortepianie, a kiedy skończyłem średnia szkołę muzyczną i zagrałem recital dyplomowy, moja pani profesor od fortepianu powiedziała mi wprost: „Chrzanowski, moim zdaniem wystarczy. Umiesz grać na fortepianie, ale nie tak dobrze, żeby zostać słynnym pianistą. Poszukaj sobie innego zajęcia”. Kiedy ma się 19 lat, to człowiek może być oburzony takimi słowami, a dzisiaj jestem bardzo wdzięczny za te słowa i przy każdej okazji, kiedy panią profesor spotykam, a ma 91 lat, zawsze jej to przypominam i dziękuję całując gorąco w rękę. Posłuchałem i postanowiłem zrobić coś innego. Zdecydowałem się studiować Teorię Muzyki w Akademii Muzycznej w Katowicach, a w trakcie studiów teoretycznych zacząłem przyglądać się koledze, który uczył się już dyrygentury u prof. Karola Stryi. Niezwykle mnie to zafascynowało i postanowiłem sam spróbować.

          Miał Pan ogromne szczęście, że trafił Pan do klasy prof. Karola Stryi.
          - Tak, miałem wielkie szczęście. Była to znakomita szkoła, nauczył nas bardzo porządnie tego fachu. Kiedy odbierałem dyplom, padły z jego ust słynne i znamienne dla mnie słowa: „Nauczyłem cię tyle, ile potrafiłem, a teraz wokół tego fundamentu możesz budować cała otoczkę”. Po latach stwierdzam, że były to bardzo istotne i prawdziwe słowa, bo gorzej jeśli człowiek uczy się tylko tego, co nazywamy otoczką, a brakuje fundamentu. Wtedy w naszym życiu zawodowym pojawiają się problemy. Profesor Karol Stryja jest jedną z tych osób, które miały ogromny wpływ na moje życie.

          Miał Pan też szczęście, a może dobry pomysł, żeby już w trakcie studiów prowadzić orkiestry – kameralną i symfoniczną Państwowego Liceum Muzycznego w Katowicach.
          - W 1983 roku, długo przed ukończeniem studiów dyrygenckich, rozpocząłem pracę jako nauczyciel przedmiotów teoretycznych (literatury muzycznej, harmonii, historii muzyki i solfeżu) w Liceum Muzycznym im. Karola Szymanowskiego, a po roku dyrektor tego liceum poprosił mnie, żebym również pomógł mu w prowadzeniu orkiestry. Tak się to zaczęło.
          Miałem, jak pani zauważyła, duże szczęście, bo adepci sztuki dyrygenckiej są w bardzo trudnej sytuacji. Nie mając do dyspozycji orkiestry, nie mają na czym ćwiczyć swojego warsztatu.
Przy fortepianie jest jedna osoba, z którą można zrobić wszystko, ale kiedy dyryguje się orkiestrą, w której jest kilkadziesiąt osób, to można ćwiczyć wszystkie gesty i ustalenia, których uczyłem się podczas lekcji dyrygowania. Tak właśnie było, bo przez cały czas studiów dyrygenckich miałem kontakt z orkiestrą.
To zaowocowało tym, że kiedy później rozpocząłem pracę zawodową, to już nie było żadnego strachu, nie było przerażenia, cóż to się będzie działo, kiedy stanę przed profesjonalną orkiestrą.

          Podziwiam Pana za swobodne poruszanie się w bardzo wszechstronnym repertuarze. Wspominaliśmy już o koncertach muzyki barokowej, a wiem, że oprócz muzyki kolejnych epok, w programach Pana koncertów są także dzieła współczesne. Kompozytorzy często proszą Pana o poprowadzenie prawykonań swoich utworów. Sięga Pan po muzykę filmową oraz dobre utwory rozrywkowe.
           - Doskonale wiemy, że od czasów kompozytorów klasycznych zostało napisane mnóstwo różnej muzyki. Tak jak pani zauważyła, nigdy nie szufladkowałem, co jest moim ulubionym gatunkiem, kto jest moim ulubionym kompozytorem - po prostu jest dużo świetnej muzyki. Jak doskonale wszyscy wiemy, nawet wielcy kompozytorzy tacy, jak Bach, Mozart, Beethoven i inni, też skomponowali utwory słabsze i chociaż one są, niekoniecznie się je wykonuje i to jest rzecz normalna. Nie ma takiej możliwości, żeby kompozytor napisał wszystko genialnie.
           Estrada, zainteresowania słuchaczy, aplauz po wykonaniu utworów na koncertach warunkują naszą działalność. Ponieważ powstało mnóstwo muzyki z pogranicza, to z przyjemnością ją wykonuję. Jest to muzyka filmowa, musicalowa, rozrywkowa, dixielandowa, a w ostatnim czasie grywamy nawet muzykę z gier komputerowych. To jest nowy kierunek, który się pokazuje i mamy potężne suity stworzone z muzyki z takich gier. Staram się pokazywać muzykę, która powstaje „na naszych oczach”, a jest dobra.

           Potrzebne są także dobre opracowania tych utworów albo ich fragmentów na orkiestrę symfoniczną.
           - Zgadza się, dlatego uwielbiam i zawsze pokazuję za wzór aranżacje utworów tworzone przez Amerykanów, którzy są mistrzami show businessu. Jak wszyscy doskonale wiemy, kiedy zaczęła się rozwijać muzyka jazzowa, muzyka swingowa (mówimy o latach 20-tych i 30-tych ubiegłego stulecia), kiedy potem weszły filmy, a za nimi musicale, Amerykanie doszli szybko do wniosku, że wykonanie dzieła na scenie to jest wydarzenie, w którym uczestniczyć będzie jeden tysiąc lub dwa tysiące osób, ale kiedy się ją zaaranżuje na orkiestrę i będzie się ją wykonywać na scenach estradowych, to kolejne zastępy słuchaczy będą się mogły z tą muzyką zapoznać.
Dlatego mam dużo opracowań również muzyki scenicznej na potrzeby orkiestr symfonicznych i korzystamy z tego.

           Jak już Pan wspomniał, kilkakrotnie gościł Pan w Stanach Zjednoczonych, ale nie powiedział Pan, że oprócz koncertów prowadził Pan także wykłady dla studentów.
            - Tak, poproszono mnie o spotkania ze studentami. Dwa razy miałem wykład z historii muzyki polskiej, czyli opowiadałem o naszym kraju. Jak Państwo wiedzą, studenci college’u mają czasami mgliste pojęcie o tym, gdzie leży Polska i jak wygląda polska kultura.
            Poproszony o taki wykład, z przyjemnością to zrobiłem, pokazując przykłady od muzyki barokowej poczynając, aż do współczesności, jak ta nasza kultura i muzyka wyglądała. Dwa razy byłem również poproszony na spotkania mistrzowskie w klasie dyrygentury. Profesor prowadzący tę klasę przedstawił mi pięcioro studentów, którzy byli już na ostatnich latach studiów dyrygenckich i pracowali z kilkunastoosobowym zespołem złożonym także ze studentów. Poproszono mnie o spojrzenie z zewnątrz na ich pracę i o opinię. Były to niezwykle sympatyczne spotkania, bardzo twórcze, dyskutowaliśmy, wymienialiśmy się wrażeniami. Były to dla mnie bardzo ciekawe zajęcia.

            Te wyjazdy do USA miały miejsce na początku naszego stulecia. Czy wtedy zainteresował się Pan muzyką amerykańską?
            - Muzyką amerykańską zainteresowałem się trochę wcześniej, bo w drugiej połowie lat 90-tych XX wieku, kiedy za sprawą zaproszonych dyrygentów ze Stanów Zjednoczonych otrzymałem partytury do tego rodzaju utworów, które do dziś są bardzo chętnie grywane. Jak pani pewnie wie, w tamtych czasach nie mieliśmy szerokiego dostępu do nut, były to początki rozwoju Internetu i nie wszystko można było zdobyć. Dzięki osobistym kontaktom i przyjaźniom wiele materiałów orkiestrowych różnych utworów zostało nam podarowanych podczas ich pobytów u nas. Stąd mamy je w swoich zasobach, możemy je prezentować i jesteśmy niezmiernie z tego radzi.

            Ja bym chciała jeszcze powrócić do Pana kontaktów w Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej, bo zna Pana nie tylko rzeszowska publiczność.
             - Także wielu miast z Podkarpacia, a najbardziej z Łańcuta, Krasiczyna, Przemyśla, Baranowa Sandomierskiego, Dębicy. Występowaliśmy na słynnych festiwalach, m.in. Muzycznym Festiwalu w Łańcucie i Festiwalu im. Jana Kiepury w Krynicy.
            Niezmiernie jestem wdzięczny dyrekcji Filharmonii Podkarpackiej, która przez lata pozwoliła mi razem z muzykami zaprezentować naszą sztukę w różnych ośrodkach. To niezwykle cenne, bardzo radosne, kiedy przyjeżdża się do miejsc teoretycznie nie będących ostoją wielkiej kultury, a potem, kiedy się widzi ten entuzjazm i radość na twarzach słuchaczy, to naprawdę serce rośnie. Wielokrotnie mieliśmy przyjemność grać w takich ośrodkach i sprawiało nam to wiele radości.

            Myślę, że współpraca z naszą orkiestrą przebiega harmonijnie pomimo, że poprzeczka ustawiona jest zawsze wysoko.
            - Powiem tak: oczywiście, że ilość prób, czas trwania i intensywność pracy zależą od repertuaru. Kiedy będzie to repertuar bardzo trudny, skomplikowany to musimy tych prób mieć więcej. Ponad 30-letnia praca dyrygencka i doświadczenie w pracy estradowej powodują, że doskonale wiem, do jakiej orkiestry przyjeżdżam oraz ile czasu będę potrzebował na przygotowanie materiału. Także pomimo uśmiechu i przyjaźni z muzykami, w kwestii estrady jestem bezlitosny, czyli z uśmiechem i z radością mówię, że każdy bierze swoje nuty, przegrywa je, przygotowuje, ćwiczy. Każdy musi opanować swoja partię, bo przecież ja za nich nie zagram.
Naszym wspólnym celem jest jak najlepsze wykonanie programu podczas koncertu, żeby słuchacze byli zadowoleni.

            Sporo koncertów prowadzi Pan ze swoją orkiestrą w Zabrzu, ale także bardzo dużo Pan podróżuje. Myślę, że chociaż Święta Bożego Narodzenia spędzi Pan z rodziną.
             - Tak się złożyło, że przez już ponad 30 lat nigdy nie byłem zajęty zawodowo w święta, ale to jest moja decyzja, gdyż dwa razy miałem propozycje wyjazdu zagranicznego ze świętami w hotelu i odmówiłem. Wspaniałą rzeczą jest to, co robię, czyli sztuka dyrygencka, przygotowywanie utworów, to mnie niezwykle inspiruje i bardzo „kręci” (jak to mówi młodzież), natomiast to wszystko – przyjemność prowadzenia orkiestry, przygotowywania koncertów ma absolutne oparcie w rodzinie. Ktoś kiedyś mądrze powiedział: „Kiedy ma się z tyłu i z boku głowy spokój, to wtedy można góry przenosić”.
Jestem mojej małżonce szczególnie wdzięczny, że przez tyle lat mi towarzyszy w tej mojej muzycznej podróży, dba o to, żebym mógł spokojnie skupić się na swojej pracy. Jest tak tylko dlatego, że jesteśmy bardzo szczęśliwym małżeństwem.

            Zauważyłam, że czasami żona Panu towarzyszy w podróżach i jest obecna także na koncertach.
             - Żona już teraz wszędzie ze mną jeździ, bo udała się na najdłuższe wakacje swojego życia, już nie jest aktywna zawodowo i dlatego mamy więcej spokoju i czasu na wspólne podróże.

            Żona wspiera Pana codziennie, myślę, że będzie Pan wspierał małżonkę podczas przygotowań i całych Świąt Bożego Narodzenia.
            - Oczywiście, nasz dom jest centrum naszej rodziny. Jesteśmy tym pokoleniem średnim, które aktualnie wiąże wnuków i dziadków. Dlatego zapraszamy naszych teściów i mojego ojca, ale również moje dzieci z wnukiem na spotkanie wigilijne. Każdy ma swoją rodzinę i nie jest to takie proste, aby to wszystko skoordynować, ale staramy się, aby w święta rodzina była razem, przez ostatnie lata dobrze nam się to udaje i oby tak było jak najdłużej.

            Myślę, że pomimo tego wszystkiego, co nas otacza, natłoku nie napawających radością informacji, możemy z optymizmem wchodzić w nowy rok.
            - Zdecydowanie tak. Jazgot informacji ze wszystkich możliwych stron, ta ogromna ilość niepokojących informacji z pewnością na każdego źle wpływa, ale przecież są kanały telewizyjne i radiowe, gdzie nie ma informacji. Jesteśmy osobami na tyle inteligentnymi i doświadczonymi, że nie musimy wszystkiego słuchać i traktować z całym majestatem. Dlatego nasze życie toczy się swoim tempem. Nie odrywamy się oczywiście od rzeczywistości, ale staramy się mieć zdroworozsądkowe podejście do otaczającego nas świata.

            Dziękuję za miłe spotkanie, a na najbliższe tygodnie życzę wielu radosnych chwil i rodzinnych świąt.
            - Dobrego adwentu, tego czasu oczekiwania, który ja uwielbiam i spokojnych świąt.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Zofia Stopińska

        Pragnę dzisiaj przedstawić Państwu pana Marcina Kasprzyka, świetnego pianistę, którego rzeszowscy melomani mieli okazję poznać podczas znakomitego koncertu kameralnego, który odbył się 9 listopada. Artysta towarzyszył wówczas śpiewaczce Renacie Johnson-Wojtowicz, a w programie wieczoru znalazły się pieśni polskich kompozytorów: Piotra Perkowskiego, Mieczysława Karłowicza i Ignacego Jana Paderewskiego.

         Urodził się Pan w Jarosławiu i tam rozpoczął naukę gry na fortepianie, a kontynuował ją w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych w Przemyślu. Później były studia w Akademii Muzycznej w Łodzi, które ukończył Pan z bardzo dobrym wynikiem i powrócił Pan do rodzinnego Jarosławia.
         - W 2012 roku ukończyłem studia magisterskie w klasie prof. Cezarego Saneckiego i dra hab. Wojciecha Kubicy. Na ostatnim roku studiów magisterskich otrzymałem propozycję pracy w Zespole Szkół Muzycznych w Przemyślu, z której oczywiście skorzystałem i dlatego zdecydowałem się powrócić do Jarosławia. Wkrótce rozpocząłem także pracę w Zespole Szkół Muzycznych w Jarosławiu, a obecnie pracuję jeszcze w Szkole Muzycznej w Pruchniku. Oprócz nauki gry na fortepianie towarzyszę uczniom w roli akompaniatora w klasie saksofonu, oboju, klarnetu oraz śpiewu solowego.

        Zajęcia w szkołach muzycznych odbywają się w większości w godzinach popołudniowych i pewnie wraca Pan do domu dopiero wieczorem.
         - Szczerze mówiąc, w domu jestem zazwyczaj dopiero o 21.00, a czasem nawet później.

        Dosyć często występuje Pan z koncertami i to nie tylko z artystami mieszkającymi na Podkarpaciu. Najlepszym przykładem jest duet fortepianowy, który tworzycie ze znakomitym pianistą Michałem Rotem. Z Jarosławia do Łodzi jest dosyć daleko.
         - Z Michałem Rotem poznaliśmy się na pierwszym roku studiów, czyli już ponad czternaście lat temu. Zawsze chciałem wystąpić z nim na jednej scenie z repertuarem na 4 ręce lub na 2 fortepiany. Cieszę się, że po tylu latach udało się przygotować program na wspólny recital, w szczególności, że odległość i duża liczba obowiązków nie sprzyjała zbyt częstym próbom.

         Jednym z powodów do naszego spotkania jest także nowiuteńka płyta CD z mało znanymi utworami kameralnymi Jana Novaka, czeskiego kompozytora żyjącego w ubiegłym stuleciu (Jan Novak urodził się w 1921 roku, a zmarł w 1984 roku). Rozpoczyna tę płytę cykl divertiment w wykonaniu Pana i Michała Rota.
         - Bardzo mi zależało, aby utwór „Rustica Musa II” nagrać wspólnie z Michałem, ponieważ jest to pianista obdarzony niesłychanie bogatą paletą barw. Jego intuicja artystyczna i dobór środków wykonawczych są dla mnie inspirujące, co sprawia, że efekty wspólnej pracy są zawsze bardzo ciekawe. Utwór ”Rustica musa II” czyli cykl ośmiu divertiment jako jedyny spośród utworów zawartych na płycie nie został nagrany w Sali Koncertowej w ZPSM w Jarosławiu. Rejestracja tego utworu miała miejsce w Sali Kameralnej Akademii Muzycznej w Łodzi na fortepianie Shigeru Kawai, który doskonale przygotował dla nas pan Damian Maksymiuk.
         Z powodu dzielącej nas z Michałem odległości, przygotowania do nagrań były trochę problematyczne. Starałem się w miarę możliwości jeździć do Wrocławia, ale także Michał był na kilku próbach w Jarosławiu. Praca nad tym utworem była bardzo przyjemna i satysfakcjonująca, ale również niezwykle wymagająca. Aktualnie nie mamy możliwości spotykać się regularnie na próbach, aby poszerzać wspólny repertuar, ale jestem wdzięczny Michałowi, że znalazł czas i zgodził się wziąć udział w nagraniach. Wiem, że nie było to łatwe, ponieważ bardzo dużo koncertuje w kraju i za granicą, a także zatrudniony jest na stanowisku adiunkta w Akademii Muzycznej w Łodzi oraz w Szkole Muzycznej we Wrocławiu.

                                                                 Michał Rot - fortepian, fot. Norbert Bohdziul

         Wszystkie utwory nagrane na płycie „JAN NOVÁK – CHAMBER MUSIC” są polskimi premierami fonograficznymi, ale drugi utwór jest zarazem światową premierą.
         - Tak, mowa o „Capriccio” w wersji na wiolonczelę i fortepian, ponieważ wersja na wiolonczelę i orkiestrę została już nagrana i wydana.
Zdecydowałem się nagrać ten utwór z Wojtkiem Bafeltowskim, który jest studentem pierwszego roku studiów magisterskich w klasie wiolonczeli prof. Tomasza Strahla i prof. Marcina Zdunika na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina. Szczerze przyznam, że po zakupie partytury, miałem problem ze znalezieniem wiolonczelisty, który chciałby wykonać bardzo wymagającą partię wiolonczeli. Na szczęście dzięki staraniom mojej pani promotor, prof. Jolanty Skorek-Münch, udało się znaleźć osobę chętną do wykonania partii wiolonczeli. Uważam, że Wojtek doskonale poradził sobie z wszelkimi napotkanymi trudnościami technicznym, a współpraca z nim była czystą przyjemnością.
         Trzeba zaznaczyć, że „Capriccio” jest to kompozycja wyjątkowa, ponieważ łączy w sobie elementy jazzu z techniką dodekafoniczną, a takie niepowtarzalne brzmienie zawdzięczamy użyciu przez kompozytora w dość nietypowy sposób techniki dwunastotonowej.

                                                   Wojciech Bafeltowski - wiolonczela, fot . Mateusz Zaboklicki

         Dwa kolejne utwory „Sonatina” i „Choreae vernales” skomponowane zostały na flet i fortepian, a do ich wykonania zaprosił Pan swoją żonę Jagodę Pietrusiak-Kasprzyk, która jest świetną flecistką. Wszystkie utwory są dla instrumentalistów bardzo trudne, chociaż wszyscy mogą się popisać wirtuozostwem i muzykalnością.
         - Dlatego też zainteresowałem się wymienionymi przez panią utworami na flet i fortepian Jana Nováka. Moja żona ukończyła z wyróżnieniem Akademię Muzyczną w Krakowie w klasie prof. Zbigniewa Kamionki oraz Conservatorio di Musica Arrigo Boito w Parmie, i przeważająca ilość utworów na płycie jest z udziałem Jagody. Chcę także powiedzieć, że nasze wspólne nagrania przebiegały „gładko” między innymi ze względu na świetną intonację mojej żony na flecie, która jest bardzo istotna w instrumentach dętych – szczególnie podczas nagrań.
         Trzeba podkreślić, że „Choreae vernales”, co w tłumaczeniu oznacza „Wiosenne tańce”, powstał w 1977 roku na flet i gitarę, ale kompozytor w 1980 roku opracował ten utwór na flet i fortepian, a później powstała jeszcze trzecia wersja na flet, orkiestrę smyczkową, czelestę i harfę. Inspiracją głównego tematu był dla kompozytora rzymski poeta Horacy, a konkretnie heksametr z siódmej pieśni z IV księgi Horacego. Dodatkowo nad łacińskim heksametrem kompozytor umieścił rytm, co posłużyło mu jako szkielet kompozycji, główną melodię podlegającą modyfikacjom.

                                                              Jagoda Pietrusiak-Kasprzyk - flet, fot  Katarzyna Pomian

          Trzeba także podkreślić, że na płytę wybrał Pan utwory pochodzące z różnych okresów twórczości Jana Nováka, bo „Capriccio” zostało skomponowane w 1958 roku, „Rustica musa II” to kompozycja z 1975 roku, dwa utwory na flet i fortepian „Sonatina” i „Choreae vernales” powstały w latach 1976 i 1980, a kończąca płytę kompozycja „Mimus magicus” na sopran, flet i fortepian pochodzi z 1969 roku.
          W utworze wieńczącym płytę Jan Novák posłużył się "Bukolikami" rzymskiego poety Wergiliusza.
          - To prawda. Udało mi się zgromadzić kilkanaście partytur z twórczością Jana Nováka. Wybór utworów z różnych okresów twórczości był uwarunkowany przeze mnie przede wszystkim chęcią pokazania szerokiego spektrum zainteresowań kompozytora, stąd moja praca doktorska opierała się m.in. na omówieniu syntez stylistycznych w twórczości Jana Nováka. Mam nadzieję, że poprzez odpowiedni dobór utworów, udało mi się pokazać zróżnicowane brzmienia i rozmaite rodzaje inspiracji.
          Jeżeli chodzi o utwór "Mimus magicus", w pierwotnej wersji przeznaczony był na sopran, klarnet i fortepian, kompozytor natomiast przerobił partię klarnetu na flet dla swojej córki Klary Novákovej. Moja żona korzystała z rękopisu, który udało mi się zdobyć z Muzeum Czeskiego w Pradze, ponieważ wersja na flet nie została wydana.
          Jak Pani już wspomniała, kompozytor oparł się na „Bukolikach” (Ekloga VIII, wersy 64 – 109, Damon- Alfezybeusz). W nagraniu utworu, w warstwie tekstowej została zastosowana wymowa restytuowana zwana klasyczną, którą zalecał stosować Jan Novák. Wymowa restytuowana była popularna od I wieku p.n.e. do I wieku n.e., a zrekonstruowano ją dopiero w XX wieku. Trudności przysporzyły nam różnice fonetyczne, ponieważ istnieją odmiany północno-europejska, południowo-europejska i anglosaska. Jan Novák zwracał uwagę na sposób wymowy i na korelację warstwy muzycznej i tekstu.
          Chcę podkreślić, że Renata Johnson-Wojtowicz doskonale poradziła sobie z nie lada trudnym zadaniem, jakim było spełnienia woli kompozytora.

                                                                         Renata Johnson-Wojtowicz - sopran, fot. Magdalena Konopka

          Od dłuższego czasu zajmował się Pan życiem i twórczością Jana Nováka, napisał Pan na ten temat pracę doktorską. Skąd fascynacja tym kompozytorem i jego muzyką?
          - Fascynacja zaczęła się dość przypadkowo. Poszukiwałem repertuaru na flet i fortepian, aby wykonywać go z moją żoną. Michał Rot podczas jednej z rozmów telefonicznych wspomniał mi, że kiedyś wykonywał z flecistką jeden z utworów Jana Nováka co zbudziło moje zainteresowanie.
Po przesłuchaniu kilku nagrań dostępnych w Internecie, byłem pod wielkim wrażeniem wyjątkowego stylu kompozytora. Niestety w języku polskim nie znalazłem żadnych informacji na jego temat, dostęp do nut również był utrudniony. Przykładowo jedyny dostępny w Internecie oryginalny egzemplarz nut "Rustica musa II" udało mi się zakupić w jednym z antykwariatów niemieckich w wydaniu G. Zanibona z 1976 roku.
          Zacząłem przeszukiwać Internet w poszukiwaniu dostępnych materiałów na temat Nováka. Skontaktowałem się z córką kompozytora - Klarą Novákovą, która bardzo mi pomogła w zdobyciu szczegółowych informacji na temat swojego ojca. Oczywiście pogłębianie wiedzy i zdobywanie partytur trwało bardzo długo, dlatego w swojej pracy doktorskiej zatytułowanej: „Kameralistyka fortepianowa Jana Nováka jako przykład syntezy stylistycznej na tle muzyki XX wieku” zdecydowałem się zamieścić obszerny wątek biograficzny na temat kompozytora, oraz chronologiczny spis wszystkich kompozycji, który umieściłem w suplemencie.

          Pana trud został dostrzeżony, ponieważ praca doktorska, którą obronił Pan w Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu, została bardzo wysoko oceniona przez wszystkich recenzentów.
Także płyta „JAN NOVÁK – CHAMBER MUSIC” jest wynikiem tych długoletnich poszukiwań.
          - Bardzo się cieszę, że moja dysertacja wraz z płytą została pozytywnie przyjęta przez całą komisję i recenzentów: dr hab. Annę Stempin-Jasnowską z A.M. w Bydgoszczy oraz dra. hab. Pawła Zawadzkiego z A.M. we Wrocławiu. Oczywiście „wisienką na torcie” było wydanie płyty „JAN NOVÁK – CHAMBER MUSIC” w wydawnictwie DUX, której premiera odbyła się 4 listopada. Ja byłem pomysłodawcą projektu, ale płyta nie powstałaby bez wszystkich współwykonawców.
          Wielka szkoda, że nie mieliśmy dotąd możliwości pokazania na żywo polskiej publiczności wszystkich nagranych przez nas utworów z powodu trwającej pandemii. Mam nadzieję, że w niedalekiej przyszłości uda się nam rozpropagować twórczość Jana Nováka w Polsce.

          Słuchając kilkakrotnie tej płyty, także pomyślałam, że warto by było zorganizować serię koncertów promujących, bo każdy z utworów, które znajdują się na płycie, wart jest pokazania go szerokiemu gronu publiczności. Są one przeznaczone nie tylko dla melomanów czy miłośników muzyki kameralnej, ale szerokiego grona publiczności.
           - Mówiąc szczerze, dziwię się, że twórczość Jana Nováka jest w Polsce nieznana, podczas gdy pochodzące z tego samego okresu utwory Bohuslava Martinů są dość popularne. Według mnie na mały rozgłos jego twórczości miał wpływ nieszczęśliwy splot wydarzeń – mianowicie na wiosnę 1984 roku został zaplanowany koncert w Filharmonii Nowojorskiej, na którym obok kompozycji Martinů i Dvořaka miała zostać zaprezentowana Kantata „Dido” Jana Nováka na mezzosopran, recytatora, mały chór i orkiestrę pod dyrekcją Rafaela Kubelika. W roli narratora miał wystąpić Jan Novák.
          Wykonanie "Dido" pod batutą dyrygenta o światowej sławie miało być ostatnią szansą na docenienie jego dzieł i nadzieją na dostanie się do parnasu kompozytorów XX wieku. Niestety, Kubelik złamał sobie rękę i koncert został przełożony na inny termin. Wkrótce stan zdrowia Nováka znacznie się pogorszył. Stwierdzono u niego guza mózgu. Miał zaplanowaną operację, niestety nie doczekał jej - zmarł 17 listopada 1984 roku.
Nie udało się, niestety, wykonać kompozycji, dzięki której mógł zdobyć zasłużoną sławę.

          Polecamy Państwa uwadze płytę „JAN NOVÁK – CHAMBER MUSIC”, która do Pana rąk trafiła 9 listopada, mamy nadzieję na koncerty promujące to wydawnictwo na początku 2022 roku.
Chciałabym jeszcze wrócić do początków Pana zainteresowań muzyką. Rozpoczął Pan naukę gry na fortepianie w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia w Jarosławiu. Czy Pan wybrał ten instrument, czy to rodzice zadecydowali?
          - Od najmłodszych lat interesował mnie fortepian. Jako małe dziecko dostałem malutkie pianino, którym bardzo często się bawiłem. Jak zdawałem egzamin wstępny do Szkoły Muzycznej I stopnia w Jarosławiu, to marzyłem tylko o nauce gry na fortepianie. Moją pierwszą nauczycielką fortepianu była mgr Teresa Romanow-Rydzik, później kontynuowałem naukę w Zespole Szkół Muzycznych w Przemyślu w klasie fortepianu mgr Doroty Miller i po ukończeniu tej szkoły, jak już wspomniałem, studiowałem w Akademii Muzycznej w Łodzi.

          Ponieważ wielokrotnie brał Pan udział w krajowych i międzynarodowych konkursach, uzyskując wysokie lokaty, teraz towarzysząc młodym adeptom grającym na instrumentach, nadal uczestniczy Pan w różnych konkursach, przesłuchaniach i egzaminach oraz przygotowuje Pan do udziału w konkursach swoich uczniów, wiele może Pan o nich powiedzieć. Nie wszyscy są świadomi tego, że na konkurs warto pojechać, a nagrody nie są najważniejsze.
          - Od kiedy pandemia spowodowała odwołanie wszelkich imprez masowych, m.in. koncertów, zainteresowałem się konkursami fortepianowymi w wersji „online”. Udało mi się przygotować i nagrać repertuar na fortepian solo, który wykorzystałem później do udziału w Międzynarodowych Konkursach Fortepianowych organizowanych przez światową organizację World Piano Teachers Associations w Finlandii zdobywając wyróżnienie oraz w Tajlandii uzyskując drugie miejsce. Jeżeli chodzi o uczestnictwo w roli akompaniatora to rzeczywiście w tym roku miałem przyjemność nagrywać z uczniami bardzo dużo utworów na konkursy ogólnopolskie i międzynarodowe. Wiele z nagrań zostało docenionych przez komisje, czego konsekwencją było zdobywanie przez uczniów wysokich lokat.
          Z upływem lat zauważyłem po sobie, że gdy czasu na ćwiczenie jest bardzo mało ze względu na pracę i wiele innych obowiązków, efektywność ćwiczenia znacznie się poprawia.
Utrzymywanie dobrej formy w grze na fortepianie wymaga codziennej systematycznej pracy i samodyscypliny. Staram się nieustannie poszerzać solowy i kameralny repertuar oraz utrwalać dotychczasowy.
Dodatkowo praca w roli akompaniatora wymaga od nas-pianistów poświęcania wielu godzin z wolnego czasu na ćwiczenie. Wiele z akompaniamentów w II stopniu jest dosyć skomplikowana i wymaga systematycznej pracy, gdyż występując z uczniem na konkursie, koncercie czy egzaminie, w pośredni sposób także podlegam ocenie.

Dziękuję Panu za rozmowę i życzę wielu ciekawych projektów, wspaniałych koncertów, kolejnych nagrań i satysfakcji z pracy pedagogicznej. Z pewnością niedługo będę miała okazję oklaskiwać Pana podczas koncertów.
- Ja również dziękuję za spotkanie i mam nadzieję, że wkrótce się zobaczymy.

Zofia Stopińska

                                                          Marcin Kasprzyk - fortepian, fot Katarzyna Kasprzyk