W Filharmonii

Iwona Hossa - śpiewam różnorodną muzykę

Zofia Stopińska  : Z panią Iwoną Hossą spotykamy się w Rzeszowie, po co najmniej dwóch latach.

Iwona Hossa : Minęło chyba nawet więcej niż dwa lata. Nawet zastanawiałam się nad tym jadąc do Rzeszowa. Koncert związany był z Muzycznym Festiwalem w Łańcucie, ale nie pamiętam już dokładnej daty, czas biegnie szybko. Bardzo się stęskniłam za Rzeszowem i cieszę się , że tutaj jestem i śpiewam partię sopranową w II Symfonii Henryka Mikołaja Góreckiego – to szczególne dzieło, ukochane przez kompozytora. Melomani na całym świecie uważają III „Symfonię pieśni żałosnych” za hit – nie bójmy się tego słowa powiedzieć, ale kompozytor uważał, że to  II Symfonia „Kopernikowska” jest jego najlepszym dziełem jakie stworzył. To szalenie energetyczne „kosmiczne” dzieło, bardzo różnorodne i ciekawe. Nie wiem dlaczego jest tak rzadko wykonywane, a szkoda, bo to dzieło wyjątkowe, wcale nie takie proste dla wykonawców, ale zawsze entuzjastycznie przyjmowane przez melomanów.

Z. S. : Staram się uważnie śledzić działalność czołowych polskich muzyków i muszę się przyznać, że często nie nadążam za Pani kalendarzem koncertowym,  bo czasami nawet trzy razy w tygodniu występuje Pani w różnych, odległych miejscach.

I. H. :  Faktycznie, czasami tak jest, że są dwa  a nawet trzy koncerty w tygodniu, ale bywa również tak, że mam dwa tygodnie wolnego. Jak śpiewak ma wolne, to tak naprawdę, nikt o tym nie wie. Cieszę się, że koncerty z moim udziałem są zauważane przez melomanów i nie dzieje się tak tylko dzięki informacjom, które ja przesyłam, czy organizatorzy koncertów. Bardzo się cieszę, że ciągle jestem czynną śpiewaczką, bo w zeszłym roku minęło 20 lat od mojego debiutu na scenie teatralnej. Natomiast w repertuarze oratoryjnym zadebiutowałam prawie 25 lat temu. Rzadko o tym mówię, bo sama nie wiem, kiedy ten czas minął. Nie prowadzę statystyk, po prostu jadę z koncertu na koncert i nie zastanawiam się nigdy który to występ. Przez ostatnie dwa sezony nie występowałam w teatrach  operowych, bo skupiłam się na działalności koncertowej. Bardzo często mam zaszczyt śpiewać, od prawie 15-tu lat, z maestro Krzysztofem Pendereckim. Część koncertów odbywa się w Polsce, ale większość za granicą. Dzieje się tak, być może dlatego, że dzieła Krzysztofa Pendereckiego wymagają zwykle ogromnej obsady wykonawczej. Chcę podkreślić, że na całym świecie mistrz Penderecki przyjmowany jest z wielkimi honorami przez włodarzy, natomiast przez melomanów przyjmowany jest często jak „gwiazda rocka” – są wielkie owacje, bez względu na to które dzieło jest wykonywane. Śpiewam dużo muzyki polskiej – bo często wykonuję utwory: Góreckiego i Kilara. Przed dwoma miesiącami nagrywałam z Orkiestrą Kameralną „Amadeus” pod batutą Anny Duczmal-Mróz, pieśni Romana Palestra – niemalże zapomnianego kompozytora polskiego, ale jakże fascynującego muzycznie. Śpiewam też recitale pieśni polskich i niekoniecznie są to te obiegowe utwory – czyli Moniuszki, Chopina, czy Karłowicza, chociaż bardzo chętnie sięgam po te pieśni, bo wiele z nich to wartościowe miniatury, ale śpiewam na przykład pieśni : Ogińskiego, Żeleńskiego, czy Gablenza – zupełnie zapomnianego kompozytora, który pisał przepiękne pieśni na sopran. Oczywiście nie stronię też od repertuaru światowego. Tydzień temu śpiewałam w Katedrze w Oliwie „Exultate Jubilate” – Wolfganga Amadeusza Mozarta z Filharmonikami Bałtyckimi pod dyrekcją Roberta Kabary. Bardzo lubię różnorodność. Nigdy sobie nie wyobrażałam, wykonywania utworów jednego kompozytora, jednej epoki, czy jednego stylu wykonawczego. Oczywiście bardzo cenię sobie takich śpiewaków, którzy wykonują przykładowo – tylko dawną muzykę, albo tylko oratoryjną, czy tylko Mozarta. To są najczęściej wybitni specjaliści, ale mój temperament nie pozwoliłby mi skupiać się na jednym gatunku, czy na jednym kompozytorze. Ja lubię zmiany, uważam, że to bardzo rozwija każdego artystę, że trzeba próbować „chleba z różnych pieców”. Bardzo chętnie sięgam po utwory; Bacha, Haendla czy Mozarta, ale nie stronię od muzyki XIX wieku i tej mojej ukochanej XX-wiecznej muzyki. Trzeba próbować różnorodności, bo jak już powiedziałam – to wszystko szalenie rozwija.

Z. S. : Z tą różnorodnością wiążą się najczęściej ciągłe podróże. Czy to „życie na walizkach” da się polubić?

I. H. : To jest część naszej pracy. Na początku nie zdawałam sobie sprawy z tego, jak bardzo jest to „życie na walizkach”. Mam kilka walizeczek średnich i małych – na krótkie wyjazdy, których właściwie nie chowam do szafy. Przepakowuję je tylko i ruszam w dalszą podróż. Bardzo lubię jeździć samochodem i jak mogę, to jadę sama. Oczywiście lubię też latać samolotami, ale jeśli mogę gdzieś dojechać samochodem, to chętnie to robię. Czasami żartuję, że jestem zawodowym kierowcą, który między trasami śpiewa, bo to często tak wygląda. Prowadzenie samochodu bardzo mnie relaksuje. Mam wtedy czas wyłącznie dla siebie, często nadrabiam różne zaległości, dzwonię, umawiam się, ale też jest czas na różne przemyślenia.

Z. S. : Domownicy pogodzili się z częstą nieobecnością Pani.

I. H. :  Tak, ale bywa też tak, że jestem w domu przez kilka dni. Powiedziałam już, że jak śpiewaczka ma wolne, to nikt o tym nie wie. Staram się tak wszystko organizować, aby mieć jak najwięcej czasu dla rodziny, bo to rodzina daje siłę  do kolejnych działań i „ładuję akumulatory” w tych wolnych dniach. Dlatego staram się wyjeżdżać często na krótkie, kilkudniowe „wypady” rodzinne, nie tylko w czasie wakacji letnich, czy zimowych. Jak mam parę dni wolnych, to chociaż na weekend jedziemy razem. Czasami też w domu warto posiedzieć, bo to też jest miłe. Prosto z Rzeszowa, wybieramy się na ten długi majowy weekend, do mojej ukochanej Kotliny Kłodzkiej, a więc wcale nie gdzieś za  granicę, tylko blisko. Planujemy spędzić dużo czasu na spacerach, a może też wybierzemy się na jakiś koncert i posłuchamy muzyki. Mam nadzieję, że pogoda nam dopisze.

Z. S. : Podróżując samolotem, artyści najczęściej widzą lotnisko i niewiele więcej.

I. H. : Później hotel i salę prób, ale ja też znana jestem z tego, że wyciągam kolegów, a nawet jak jestem sama, to staram się nie siedzieć w hotelu, ale zobaczyć chociaż, co jest dookoła, posmakować trochę kuchni lokalnej, bo to mnie zawsze fascynuje, bez względu na to – czy to jest jakiś region Polski, czy świata. Zawsze można odnaleźć jakiś smakołyk, podziwiać i delektować się nim. Warto też wyjść i zwiedzić pobliskie muzeum, albo pójść do ciekawego ogrodu, parku lub lasu jeśli znajduje się niedaleko. Wiadomo, że jeśli między próbą, a koncertem jest niewiele czasu, to trzeba się przygotować i skoncentrować na utworze, który się wykonuje. Natomiast jeśli jest próba w przeddzień koncertu, to zwykle można znaleźć czas na zwiedzanie. Bardzo lubię być w nowych miejscach. Zawsze z takiej podróży przyjeżdżamy bogatsi o miłe wspomnienia, zapamiętujemy piękne miejsca, czasem też przywozimy parę zdjęć.

Z. S. : Dzieli się Pani także swoimi umiejętnościami i doświadczeniem z tymi, którzy chcą zostać śpiewakami, prowadząc klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Poznaniu.

I. H. : Dziewiąty rok pracuję już w tej chwili w Akademii Muzycznej w Poznaniu. To kolejna moja fascynacja, która zaczęła się wraz z rozpoczęciem pracy. Chciałam spróbować swoich sił na polu pedagogicznym. Wielką odpowiedzialnością jest praca nad głosem z młodymi ludźmi, bo to jest instrument jedyny, który dostajemy, z którym się rodzimy i z którym umieramy. Nie możemy go odłożyć do futerału, ani wymienić na inny i dlatego ta praca jest tak odpowiedzialna, żeby dobrą drogę wskazać tym młodym ludziom, dobrą linię repertuarową i pracować nad doskonaleniem głosu. Odkryłam w tej pracy swoją kolejną ogromną pasję i bardzo lubię pracę z młodymi ludźmi. Nie zawsze ona jest łatwa, czasem bywa wyboista, jak każda praca, jak każda ścieżka, natomiast przynosi mi bardzo dużo satysfakcji. Myślę, że studiującym w mojej klasie też, bo większość moich wychowanków pracuje w zawodzie. Ci co nie pracują, to dlatego, że wybrali inną ścieżkę. Jest coś pięknego i fascynującego w tym, że dostaje się młodą osobę, która chce śpiewać, chociaż czasami na początku nie jest tak bardzo – mówiąc językiem młodzieżowym „wkręcona” w ten zawód i kiedy doborem odpowiedniego repertuaru, odpowiednich ćwiczeń i tym, jak to się mądrze mówi, procesem dydaktycznym – dochodzimy do tego etapu, że nagle się okazuje jaki ma rodzaj głosu. Jestem  przeciwniczką „szufladkowania” głosu studenta na starcie. To się wszystko okaże później. Po pewnym okresie pracy ze studentem, w momencie kiedy już możemy „lepić” jego emploi muzyczne, jest to naprawdę coś tak fascynującego, że mogłabym o tym opowiadać godzinami.  Młode pokolenie zupełnie inaczej myśli, jest bardziej otwarte na świat, nie ma tych barier, które myśmy mieli. Dzisiaj są duże możliwości jeśli chodzi o wyjazdy na konkursy i przesłuchania, czy kursy mistrzowskie. Na kursy mistrzowskie przyjeżdżają śpiewacy już ukształtowani, którzy zwykle kończą naukę, są sprawni technicznie, mają spory repertuar i wymagają tylko szlifów. Tutaj bardzo się przydaje mój bagaż doświadczeń zawodowych. Nie wyobrażam sobie, aby kursy mistrzowskie mógł prowadzić ktoś, kto nie występował wcześniej, czy specjalizował się w jednym gatunku muzyki wokalnej. Na kursach mistrzowskich pedagog musi mieć doświadczenie w pracy z dyrygentem, pracy z reżyserem, z kameralistami – tego nie można nauczyć się z książek. Wszystkie doświadczenia, które zdobywamy w pracy z dużą orkiestrą, ale także z małym zespołem, czy z pianistą, partnerowanie sobie na scenie – to możemy przekazać młodym, początkującym, a już dużo umiejącym śpiewakom. Bardzo lubię takie rodzaje masterclass, kiedy przyjeżdżają piękne głosy, wspaniale przygotowane i faktycznie ta praca polega na takim ostatnim szlifie. Nie wyobraża sobie pani jaka to satysfakcja, kiedy okazuje się, że  na przykład wykonywana nawet na kilku konkursach aria, może być zaśpiewana jeszcze inaczej. Fascynuje mnie taka praca i wiele się sama uczę, bo zawsze wiele wynoszę z obserwacji ludzi – jak podchodzą do konkretnych problemów, do konkretnych utworów. To jest chyba najlepsza szkoła.

Z. S. : Aby być dobrym śpiewakiem i dobrym nauczycielem śpiewu, trzeba mieć trochę wiedzy z psychologii.

I. H. : Szczególnie w pracy pedagogicznej, bo przecież z każdym pracujemy indywidualnie i trochę inaczej. Ktoś jest bardziej odporny psychicznie, ktoś inny mniej, ktoś ma gorszy dzień, bo akurat coś się stało w jego życiu prywatnym, co niestety przekłada się na żywy instrument, jakim jest głos ludzki. Czasami trzeba troszeczkę odpuścić, czasami pogłaskać, innym razem być zdecydowanym i solidnie motywować do pracy. Musimy także pewne rzeczy umieć oddzielić i jak mówiła moja pani profesor „trzeba mieć twardą skórę słonia”. Coś w tym jest faktycznie, bo publiczność która przychodzi na koncert, czy spektakl i kupuje bilety - chce mieć  piękny koncert, a my – artyści musimy widowni ten piękny koncert zapewnić. To bardzo ciekawy temat.

Z. S. : W Rzeszowie, w II Symfonii Góreckiego partneruje Pani Adam Kruszewski - wyśmienity polski baryton, kontynuator tradycji wielkich barytonów Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.

I. H. : To prawda. Uważa się przecież, że Adam Kruszewski jest bezpośrednim spadkobiercą artystycznym Andrzeja Hiolskiego i to jest bardzo trafne porównanie. Nie znam chyba osoby, która nie uwielbiałaby Adama Kruszewskiego – jako artysty i jako człowieka. Mam przyjemność znać , przyjaźnić się, a przede wszystkim śpiewać z panem Adamem, od prawie dwudziestu lat. W większości były to spektakle w Teatrze Wielkim w Warszawie, ale też liczne koncerty z muzyką Góreckiego, czy Pendereckiego. Poza tym, że bardzo się lubimy i chętnie spędzamy razem czas na rozmowach, to jest to tak dojrzały i tak wspaniały artysta, że ja bardzo dużo nauczyłam się od niego, nie tylko wokalnie, ale też muzycznie. Adam Kruszewski do każdego utworu podchodzi bardzo analitycznie, ale nie chodzi tu tylko o czysto wykonawczą stronę, ale także historię powstania dzieła, jakie były wówczas wydarzenia na świecie z dziedziny historii, literatury, sztuki. Należy tylko czerpać garściami tę wiedzę, przekazywaną w sposób bezpośredni, ale nie nachalny. Jest to wspaniały artysta i bardzo się cieszę, że kolejny raz mamy okazję razem pracować.

Z. S. : Zgodzi się chyba Pani ze mną, że aktualnie mamy „złoty okres polskiej wokalistyki”. Nigdy w historii nie zdarzyło się, aby tylu znakomitych polskich śpiewaczek i śpiewaków odnosiło sukcesy na całym świecie. Występujecie w najsłynniejszych salach, jesteście gorąco oklaskiwani i zapraszani ponownie.

I. H. : Mamy chlubne przykłady z historii, ale były to najczęściej pojedyncze „złote głosy”, od kilku lat jest prawdziwy „wysyp” na światowych - tych największych scenach wspaniałych polskich śpiewaków na czele z Olą Kurzak, Piotrem Beczałą, Tomaszem Koniecznym, Rafałem Siwkiem, Arturem Rucińskim – wiele sławnych nazwisk można by było jeszcze wymienić. Trzeba być dumnym i cieszyć się z tego, że mamy tylu wspaniałych śpiewaków występujących na całym świecie. Należy podkreślić, że zawsze mieliśmy znakomitych śpiewaków, ale niestety granice były dla nich zamknięte i tylko z tego powodu nie mogli śpiewać w najznamienitszych teatrach operowych na świecie. Cieszmy się z tego, że teraz te nasze piękne głosy są pokazywane od Metropolitan po La Scalę.

Z. S. : Mam nadzieję, że wyjedzie Pani z Rzeszowa z miłymi wspomnieniami i niedługo chętnie przyjmie Pani zaproszenie na Podkarpacie.

I. H. : Oczywiście – do Łańcuta, Sanoka, czy Rzeszowa powrócę z największą przyjemnością.

Z wybitną polską śpiewaczką panią Iwoną Hossą rozmawiała Zofia Stopińska 28.04.2017r.

Górecki i Mozart - dyryguje Mirosław Jacek Błaszczyk

Zofia Stopińska : Pan dyrektor Mirosław Jacek Błaszczyk pracuje z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej i Chórem Wydziału Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego nad przygotowaniem II Symfonii „Kopernikowskiej” op. 31Henryka Mikołaja Góreckiego i Symfonii „Jowiszowej” C-dur KV 551 – Wolfganga Amadeusa Mozarta.

Mirosław Jacek Błaszczyk : Bardzo się ucieszyłem, kiedy pani dyrektor Marta Wierzbieniec zaproponowała mi poprowadzenie w Rzeszowie Symfonii „Kopernikowskiej”. Z tym utworem mam wiele wspomnień. Na 60. Urodziny Henryka Mikołaja Góreckiego, wykonywaliśmy „Kopernikowską” z Orkiestrą Akademicką i po koncercie kompozytor zwierzył mi się, że jest to najważniejsza dla niego symfonia i jest z niej najbardziej zadowolony ( pomimo, że zawsze bardzo krytycznie podchodził do własnej twórczości i długo się zastanawiał, przed wydaniem każdego utworu). Kiedy w 1972 roku otrzymał zamówienie  od nowojorskiej Fundacji  Kościuszkowskiej na skomponowanie dzieła dla uczczenia 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, długo się zastanawiał nad tekstami, które zawarł, mówiącymi o tym co najważniejsze dla człowieka – jak powstał świat i jak się w nim odnaleźć oraz jaka jest rola Stwórcy w tym wszystkim. Powstało monumentalne dzieło na wielką orkiestrę, dwóch solistów i chór, który śpiewa bardzo mało, bo tylko na końcu pierwszej części i na zakończenie drugiej części Chorał. Teksty są w języku łacińskim i pochodzą z Księgi Psalmów oraz w zakończeniu są to słowa  samego Kopernika. W języku polskim słowa te brzmią następująco: „Bóg, który stworzył niebo i ziemię. Który uczynił wielką światłość…” – to tekst pierwszy i drugi – na zakończenie - „Cóż może być piękniejszego niż niebo, które oczywiście zawiera wszystko, co piękne”. W pierwszej części kompozytor pokazuje poprzez muzykę i swoją wyobraźnię, jak powstawał wszechświat. Panował chaos, ale po pewnym czasie zapanowały jakość i porządek. A drugi tekst mówi o tym, jak człowiek ma się odnaleźć w tym świecie.                                                                                                                                                                                                                                           Na  początku bieżącego sezonu nagraliśmy to dzieło z Orkiestrą i Chórem Filharmonii Śląskiej i już jest wydana płyta. Na naszą prośbę, przepięknym wstępem opatrzył to wydawnictwo prof. Michał Heller, który przyjaźnił się z mistrzem Henrykiem Mikołajem Góreckim - obydwaj panowie darzyli się wielką sympatią i szacunkiem. Mam nadzieję, że melomani rzeszowscy wysłuchają z zainteresowaniem tego wstępu, bo jest to idealne wprowadzenie w muzykę, która niesie nieprawdopodobne emocje i ekspresję w pierwszej części, oraz zadumę w części drugiej.

Z. S. : Do nagrania płyty zaprosił Pan wspaniałych śpiewaków - sopranistkę Joannę Woś i barytona Mariusza Godlewskiego, a w piątek w Filharmonii Podkarpackiej wystąpią równie znakomici artyści – Iwona Hossa – sopran i Adam Kruszewski – tenor.

M. J. B. : Wszyscy wymienieni artyści są wyśmienitymi śpiewakami. Symfonia „Kopernikowska” – Henryka Mikołaja Góreckiego jest także wspaniałym dziełem, ale trzeba do niego przekonać osoby decydujące o programach koncertów symfonicznych. Kłaniam się nisko z wyrazami szacunku pani prof. Marcie Wierzbieniec, która sama zaproponowała tę symfonię, nie wiedząc nawet, że ja mam tak osobisty stosunek do tego dzieła i mistrza Góreckiego. Miałem szczęście m.in. dyrygować prawykonaniem IV Symfonii tego twórcy, znam jego utwory i ta estetyka kompozytorska jest mi bardzo bliska.

Z. S. : Wiem, że dobrze się panowie znali.

M. J. B. : Mogę powiedzieć, że bliskie kontakty łączą mnie z całą rodziną – z córką Anią Górecką i synem Mikołajem, ale przede wszystkim najbardziej cenię sobie kontakty w mistrzem Henrykiem Mikołajem Góreckim. Nie były to częste spotkania, ale rozmowy z prof. Góreckim były dla mnie niezwykle rozwijające nie tylko muzycznie, ale także intelektualnie. Profesor otworzył mi wiele horyzontów, bo Henryk Mikołaj Górecki nigdy nie skupiał się tylko na samych dźwiękach. Dźwięk był wartością poprzez którą chciał powiedzieć coś ważnego światu. Ważne przesłania są we wszystkich utworach  - także w III Symfonii, IV, Symfonii, w koncercie fortepianowym, utworach solowych i innych – zawsze chciał przekazać jakąś głęboką myśl.

Z. S. : Dobrym dopełnieniem piątkowego koncertu będzie Symfonia „Jowiszowa” Mozarta.

M. J. B. : To pierwszy utwór, o którym pomyślałem. Z tym, że nie jest dla mnie ważne, czy Mikołaj Kopernik zajmował się wszechświatem i planetami. Symfonia „Jowiszowa” jest dziełem praktycznie skończonym i doskonałym pod każdym względem: warsztatu kompozytorskiego, faktury, budowy, wykorzystania kontrapunktów. Z ponad czterdziestu symfonii Mozarta – ta ostatnia jest ukoronowaniem całej jego działalności kompozytorskiej. To jest utwór, który nie tylko cieszy, ale także powoduje refleksję.

Z. S. : Takie utwory można wykonywać wyłącznie z dobrymi orkiestrami.

M. J. B. : Filharmonia Podkarpacka jest jednym z najprężniej działających ośrodków muzycznych w Polsce, a Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej niezmiennie trzyma wysoki poziom. Wiadomo, że widzę potrzebę zwiększenia orkiestry, przede wszystkim w kwintecie smyczkowym, a szczególnie obsadzie pierwszych i drugich skrzypiec, ale muzycy którzy grają są naprawdę świetnymi fachowcami. Bardzo dobrze współpracuje nam się na próbach i jestem pewien, że koncert będzie również bardzo dobry.

Z. S. : Przed rozmową z Panem, zaglądałam na stronę internetową Filharmonii Śląskiej, którą Pan kieruje i należy podkreślić, że organizujecie dużo koncertów.

M. J. B. : Faktycznie. Skorzystaliśmy ze środków unijnych i rozbudowaliśmy naszą siedzibę. Powstała nowa sala kameralna, postawiliśmy bardzo dobre organy i w związku z tym mamy dla miłośników muzyki nowe oferty programowe. Mamy trzy potężne zespoły: ponad 100-osobową orkiestrę symfoniczną, orkiestrę kameralną, którą świetnie prowadzi Robert Kabara  i mamy 60-osobowy chór. To także wpływa na bogatą ofertę koncertową, ale musimy bardzo dbać o wysoki poziom, bo Śląsk jest kolebką muzyczną. Oprócz Akademii Muzycznej, która także prowadzi działalność koncertową, jest Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, która w nowej siedzibie daje o wiele więcej koncertów symfonicznych i kameralnych. Dla naszej instytucji jest to wyzwanie, aby pod każdym względem dorównywać NOSPR-owi.

Z. S. : Pomimo wielkiej konkurencji, wasze sale są wypełnione publicznością.

M. J. B. : Nasze propozycje cieszą się uznaniem melomanów. Oby było tak dalej.

Z. S. : Pewnie nie jest łatwo łączyć wszystkie nurty Pana działalności – dyrygowanie, kierowanie Filharmonia Śląską i zajmowanie się stroną artystyczną Sinfonii Iuventus.

M. J. B. : Od niedawna pomagam artystycznie pani dyrektor Annie Kościelnej w prowadzeniu tej orkiestry. Jestem bardzo zadowolony, bo Sinfonia Iuventus to znakomity zespół, do którego trafiają najlepsi absolwenci akademii muzycznych przede wszystkim polskich, ale nie tylko. Dyrygują tą orkiestrą wielcy mistrzowie batuty – począwszy od Michała Jurowskiego, który w sobotę będzie dyrygował koncertem w Krakowie, a Sinfonia Iuventus wykona m.in. „Also sprach Zarathustra” Richarda Straussa, poprzez takich dyrygentów jak : Jacek Kasprzyk, Gabriel Chmura, czy Krzysztof Penderecki, który co roku nagrywa swoje utwory i planuje wszystkie swoje utwory orkiestrowe nagrać z Sinfonią Iuventus. Ta orkiestra powstała z inicjatywy maestro Jerzego Semkowa, aby dać najzdolniejszym absolwentom akademii muzycznych możliwość pracy z najlepszymi dyrygentami i  aby członkowie orkiestry mogli do 30. roku życia rozwijać swoje umiejętności i doświadczenia. To jest niezwykle ważne, bo po takiej praktyce, są już w pełni przygotowani do tego zawodu i przystępując do egzaminów do zawodowych orkiestr, mają dużą przewagę nad innymi młodymi muzykami.

Z. S. : Znajduje Pan czas na pasje nie związane z muzyką?

M. J. B. : Staram się bardzo, aby często sięgać po książkę, interesują mnie filmy, sport i to czynny, bo przecież nie można żyć samą pracą. Mam nadzieję, że podczas majowego weekendu będę chodził po górach i trochę się „zresetuję”, jak to się popularnie mówi. Wszystkie zespoły Filharmonii Śląskiej są bardzo zdyscyplinowane i pracują dobrze, dlatego mogę wyjeżdżać i dyrygować innymi orkiestrami, a czasem kilka dni odpocząć.

Z. S. : Wszystko jednak musi być wcześniej zaplanowane. Często się zdarza, że obecność dyrektora jest niezbędna.

M. J. B. : Filharmonia Śląska jest także organizatorem różnych cyklicznych imprez, które muszę przygotować i być podczas ich realizacji.  Już przygotowujemy, zaplanowany na listopad X Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga. Napływają zgłoszenia, liczymy, że nadejdzie ich około 300. Będziemy musieli wybrać z tego 50. Nie będzie to łatwe zadanie, bo wszystkie nagrania DVD trzeba będzie dokładnie przejrzeć i wybrać te najlepsze. Sądzę jednak, że przy tym doświadczeniu, które nabyłem, bo to już będzie piąty konkurs dyrygencki, który mam przyjemność organizować, wszystko przebiegnie sprawnie. Jesteśmy doświadczonymi organizatorami i na szczęście mamy już zabezpieczenie finansowe, bo to jest najważniejsze. Będą mieli Państwo możliwość śledzenia tego konkursu. Będziemy mogli zaprosić obserwatorów i gości, którzy będą pomagać laureatom w „robieniu” fantastycznej kariery. Zwycięzcy ostatnich edycji naszego konkursu dyrygują już w najlepszych salach w Europie, a najlepszym przykładem jest Australijczyk Daniel Smith – zwycięzca dziewiątej edycji. To świadczy o wysokim poziomie i popularności tego konkursu.

Z. S. : Wspomniał Pan o finansach i chyba trzeba podkreślić, że trzeba ich zgromadzić dużo, bowiem przez cały czas trwania konkursu, a także na próbach, potrzebna jest orkiestra.

M. J. B. : To jest nieprawdopodobny wysiłek orkiestry, bo podczas trwania konkursu, przez 6 dni, praktycznie 8 godzin muzycy są na estradzie i muszą grać, nie tak jak na próbie, tylko jak na koncercie. Każdemu muszą wręcz „podawać rękę muzyczną” i nie zawsze ta symbioza jest idealna. Jedni przychodzą z roszczeniami, inni nie bardzo wiedzą jak poprowadzić próbę, a muzycy muszą grać jakby to był ich faworyt. Do każdego uczestnika podchodzą z wielką sympatią, bo orkiestra musi podczas konkursu pomagać i często niekoniecznie realizować to co dyrygent pokaże, bo gdyby reagowali tylko na gesty, to konkurs byłby o wiele ciekawszy a orkiestra czasami grałaby różnie. Życzliwość orkiestry jest niebywała a to wymaga większej koncentracji. To bardzo trudna dla muzyków praca, ale mam nadzieję, że honoraria będą zadowalające.

Z. S. : Zapraszamy Państwa na piątkowy koncert do Filharmonii Podkarpackiej.

M. J. B. : Zapraszam serdecznie. Dodam tylko, że w Katowicach II Symfonia „Kopernikowska” – Henryka Mikołaja Góreckiego zaplanowana jest na otwarcie X Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga i wówczas także będziemy promować płytę z tym utworem. W Rzeszowie zabrzmi to dzieło kilka miesięcy wcześniej niż w Katowicach.

Z prof. Mirosławem Jackiem Błaszczykiem rozmawiała Zofia Stopińska 26 kwietnia 2017r.

Z pasją i namiętnością

Koncert abonamentowy - 21 kwietnia 2017, PIĄTEK, GODZ. 19:00

ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII PODKARPACKIEJ

SERGE PALOYAN - dyrygent

ALAIN JACQUON - fortepian

W programie:

L. van Beethoven - Uwertura "Egmont" op. 84

F. Chopin - Koncert fortepianowy e-moll op. 11

L. van Beethoven - VII Symfonia A-dur op. 92

Przedmiotem narracji muzycznej do „Egmonta” (1810) jest życie i heroizm XVI-wiecznego arystokraty. Uwertura będąca częścią muzyki do tragedii J. W. Goethego zyskała uznanie nawet w oczach wielkiego poety: „Beethoven z cudownym geniuszem wniknął w moje intencje” – oświadczył po wysłuchaniu muzyki Goethe. Napisana dwa lata po „Egmoncie” VII Symfonia A-dur (1812) osiągnęła u współczesnych największy sukces ze wszystkich dzieł orkiestrowych Beethovena. Ryszard Wagner określił ją mianem „apoteozy tańca” - rzeczywiście rytm wysuwa się w tym dziele na plan pierwszy. Trzy lata po śmierci Beethovena młodziutki Chopin skomponował dwa Koncerty fortepianowe. Drugi z nich zadedykował jednemu z najsłynniejszych wirtuozów swej epoki - Friedrichowi Kalkbrennerowi. Błyskotliwy popis splata się w tym utworze z lirycznymi frazami - to ślad uczuć do Chopina do Konstancji Gładkowskiej, której „modre oczy bardzo wówczas młodego Fryderyka zaprzątały”.

V Symfonia Mahlera w Filharmonii Podkarpackiej

Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie, zaprasza na kolejny koncert abonamentowy, który odbędzie się 7 kwietnia 2017r. o godz. 19:00. Program koncertu wypełni V Symfonia cis-moll - Gustava Mahlera.

V Symfonia cis-moll (1901 - 1902) należy do tryptyku odrębnych, czysto instrumentalnych symfonii Mahlera, które zachwycają błyskotliwością brzmienia. Prawykonanie V Symfonii 18 października 1904 roku w Kolonii spotkało sie z niezrozumieniem publiczności. Mahler był rozgoryczony: " Ta symfonia jest przeklęta, nikt jej nie rozumie. Chciałbym zadyrygować nią pięćdziesiąt lat po mojej śmierci". Dzisiaj to wybitne dzieło, stawiające ogromne wymagania wykonawcze zarówno dyrygentom jak i orkiestrom, należy do najczęściej wykonywanych utworów Mahlera. Szczególną popularnością cieszy się IV część Symfonii - Adagietto, zredukowane tylko do smyczków i harfy, stanowiące rodzaj intermezza pomiedzy potężnym Scherzem a Finałem. Adagietto wykonywane jest często jako samodzielny utwór zachwycający delikatnym brzmieniem i głębokim liryzmem - to również wyraz najbardziej osobistych uczuć Mahlera do Almy Schindler, żony kompozytora.

Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej dyrygować będzie Case Scaglione - zaliczany do wybitnych mistrzów batuty młodego pokolenia, występujący z wielkim powodzeniem w Ameryce, Europie i Azji.

Bach, Beethoven i Karłowicz

Zofia Stopińska : Wielu z Państwa uda się jutro wieczorem do Filharmonii Podkarpackiej, gdzie, jak zwykle o 19.00 rozpocznie się koncert abonamentowy, który zatytułowany został „W drodze do odrodzenia”. Wcześniej mają Państwo okazję poznać artystę, który od poniedziałku pracuje z Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej i przygotowuje koncert, a jutro stanie za pulpitem dyrygenckim. To pan Dawid Runtz – jeden z czołowych polskich dyrygentów młodego pokolenia.  Rozpoczynamy od pytania o program koncertu, który będzie bardzo różnorodny mówiąc ogólnie.

Dawid Runtz : Rzeczywiście, program jest zróżnicowany. W pierwszej części koncertu wykonamy utwory, które powstały w epoce baroku i klasycyzmu. Uznana węgierska flecistka – Livia Duleba, zaproponowała Koncert fletowy G – dur – Carla Philippa Emanuela Bacha. Pomyślałem, że dobrze będzie zaproponować dojrzały utwór wpisujący się w konwencję klasyczną i tak wybrałem Uwerturę Leonora III op. 72 Ludwiga van Beethovena. Ten utwór jest mi szczególnie bliski, ponieważ w 2014 roku, na egzaminie wieńczącym studia licencjackie na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, dyrygowałem Polską Orkiestrą Radiową i wykonaliśmy właśnie tę uwerturę. Cieszę się, że tym razem wykonam Leonorę III z Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej.

Z. S. : Drugą część wieczoru wypełni Symfonia „Odrodzenie” e-moll op. 7 Mieczysława Karłowicza. Po utwory tego wspaniałego kompozytora dyrygenci sięgają niezbyt często, a ta symfonia jest właściwie nieznana.

D. R. : Wielka szkoda, że Karłowicz tak wcześnie odszedł, bo ja jestem głęboko przekonany, że gdyby dożył dojrzałego wieku, to mógłby zdecydowanie wyprzedzić kompozytorów tego okresu. Symfonia „Odrodzenie” też nie znalazła się przypadkiem w repertuarze tego koncertu. Utwór ten poznałem w ubiegłym roku. Kiedy otworzyłem partyturę i przeczytałem, że Karłowicz skomponował tę symfonię w wieku 24 lat, czyli w moim wieku, to od razu ten utwór pokochałem. Byłem tak bardzo zaciekawiony i zafascynowany tym, jak mój rówieśnik ponad sto lat temu komponował muzykę, że przestudiowałem dokładnie partyturę i postanowiłem zadyrygować tym utworem możliwie jak najszybciej. Taka możliwość pojawiła się w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie. Myślę, że Symfonia „Odrodzenie”, jest pomijana dlatego, że jest to wczesne dzieło Karłowicza i zarazem pierwszy jego utwór symfoniczny. Znane są poematy symfoniczne – dzieła doskonałe pod względem formy i instrumentacji, ale Symfonia „Odrodzenie” ma taką głębię i różne pomysły instrumentacyjne, że zasługuje również na nasze uznanie. Mieczysław Karłowicz, kiedy komponował swoje pierwsze symfoniczne dzieło, zafascynowany był symfoniami Piotra Czajkowskiego i twórczością Ryszarda Straussa, który w tym czasie był jakby pionierem ówczesnej instrumentacji. W symfonii „Odrodzenie” jeśli chodzi o instrumentację można odnieść wrażenie, że Karłowicz czerpał inspirację z Czajkowskiego, natomiast w sferze harmonicznej z wczesnego Straussa. Cieszę się także, że będę miał okazję odświeżyć tę symfonię zarówno Orkiestrze Filharmonii Podkarpackiej, jak i publiczności, bo jak się dowiedziałem, ostatni raz ten utwór był wykonywany w Rzeszowie piętnaście lat temu – w 2002 roku. Myślę, że to będzie interesujące dla nas wszystkich.

Z. S. : Zanim Pan został studentem Wydziału Dyrygentury,  Kompozycji i Teorii Muzyki musiał Pan zdać bardzo trudny egzamin – dobrze opanowana gra na instrumencie, widomości  z zakresu teorii muzyki zdobyte podczas zajęć w szkole muzycznej II stopnia – nie wystarczają.

D. R. : Kiedy zdawałem na studia dyrygenckie na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, były cztery wolne miejsca. Długo zastanawiałem się , czy droga, którą wybieram jest prawidłowa, ponieważ pod koniec nauki w liceum, zająłem się również komponowaniem. Otrzymałem kilka nagród na konkursach kompozytorskich w Polsce i za granicą, dlatego poważnie myślałem o kompozycji.  Z drugiej strony, od dziecka grałem na fortepianie, co bardzo ułatwia dyrygentowi czytanie partytur, przez dwanaście lat grałem także na flecie. Wtedy zyskałem punkt widzenia muzyka orkiestrowego, który z drugiej strony patrzy na zawód dyrygenta. Mogłem także poznać współczesne techniki kompozytorskie, które dzisiaj ułatwiają mi bardzo czytanie partytur współczesnych. Te wszystkie umiejętności pozwoliły mi myśleć o dyrygenturze. Zdecydowałem się na studia w Warszawie, chociaż myślałem także o studiach w Gdańsku. Na szczęście udało mi się dostać do Warszawy i do wymarzonego prof. Antoniego Wita. W nauczaniu dyrygentury to profesor jest najważniejszy. Tutaj nie można się uczyć z książek. Liczy się ta jedna osoba, która będzie kształtować mój gust muzyczny, moje preferencje artystyczne, moją osobowość, moją muzykalność…

Z. S. : W ubiegłym roku kalendarzowym ukończył Pan studia. Bardzo się cieszę, że ma Pan szczęście i szansę pracować z orkiestrami, bo nie wszystkim kolegom, którzy kończą studia dyrygenckie, udaje się pracować w tym zawodzie.

D. R. : Miałem ogromne szczęście, że już na studiach współpracowałem z dobrymi orkiestrami – na przykład – na czwartym roku miałem koncert z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, wspomniałem wcześniej o pracy z Polską Orkiestrą Radiową. Mój kontakt z zespołem był w miarę regularny. Im wcześniej zaczynamy pracować z zespołem, tym później jest nam łatwiej. Pani doskonale wie, że zajęcia z dyrygentury odbywają się przy dwóch fortepianach. To zupełnie co innego niż praca z orkiestrą.

Z. S. : Większość studentów, dopiero przed końcowym egzaminem dyplomowym ma okazję pracować z orkiestrą. Pan robił to dużo wcześniej.

D. R. : Chcę powiedzieć, że to nie jest sprawa nauki gestów, bo do tego wystarczy fortepian. Problem jest w tym, że kiedy stajemy przed orkiestrą i chcemy coś przedstawić – musimy wiedzieć, w jaki sposób się zachować, jak mówić do muzyków, aby zechcieli słuchać dyrygenta. To jest naprawdę bardzo skomplikowany zawód. Nie polega tylko na ruchach rąk i dlatego im wcześniej zacznie się praktykę i pracę nad utworem z orkiestrą, tym lepiej. Dla mnie poważnym początkiem był 2013 rok, byłem wtedy na III roku studiów i brałem udział w Ogólnopolskim Konkursie Studentów Dyrygentury we Wrocławiu. Zdobyłem wówczas II nagrodę i ten konkurs umożliwił mi pracę z zespołem – między innymi miałem koncerty w Filharmonii Dolnośląskiej, w Filharmonii Zielonogórskiej i miałem okazję dyrygować orkiestrą akademicką. Ten pierwszy w moim życiu konkurs dyrygencki bardzo mnie ośmielił, bo zapaliło się dla mnie „zielone światło” – przekonałem się, że to co robię, ma jakiś sens. Odebrałem tę nagrodę jako zachętę do dalszej pracy nad sobą.

Z. S. :  Sprawdzał się Pan później na kolejnych konkursach.

D. R. : To prawda. W zeszłym roku zdobyłem również II nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego w Białymstoku, otrzymałem także dwie nagrody pozaregulaminowe. Z tego konkursu wynikło kilka zaproszeń do poprowadzenia koncertów symfonicznych. Tak jak pani wspomniała, w ubiegłym roku ukończyłem studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Przez pięć lat studiowałem w klasie prof. Antoniego Wita, cieszę się, że jestem ostatnim Jego studentem, ponieważ Profesor w ubiegłym roku akademickim zakończył działalność dydaktyczną. To dla mnie wielkie szczęście, że przez całe studia mogłem korzystać z Jego dobrych rad i ogromnej wiedzy. Podczas koncertu dyplomowego dyrygowałem Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie. Jest taka tradycja współpracy Uczelni z Filharmonią, że jeden student – dyplomant, może poprowadzić taki koncert. Cieszę się, że mogłem pracować z tą wspaniałą Orkiestrą, bo była to zachęta do kolejnych działań. Na tym koncercie były panie z Impresariatu Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena pani Elżbiety Pendereckiej, które po koncercie zaproponowały mi współpracę  i od pewnego czasu jestem reprezentowany przez to Stowarzyszenie.

Z. S. : Myślę, że ta współpraca zaowocowała koncertami.

D. R. : Oczywiście, mam kilka zaproszeń na następny sezon, ale również ważne dla mnie asystentury. Będę między innymi asystował Maesto Krzysztofowi Pendereckiemu w przyszłym roku w Dreźnie. Tamtejsza filharmonia wykona „Siedem Bram Jerozolimy” pod batutą kompozytora. Ponadto jest kilka bardzo ciekawych projektów.

Z. S. : Ma Pan wiele szczęścia.

D. R. : Cieszę się, że Pani powiedziała o szczęściu, bo rzeczywiście – szczęście w tym zawodzie ma bardzo duże znaczenie. Jest przecież wielu dyrygentów, którzy na początku swojej drogi byli obiecujący i znakomici, a później przepadli. Moja droga również nie jest przecież przesądzona. Dla mnie najważniejsza jest ciężka praca. Wiele razy mówiono mi – osiągasz sukcesy, bo jesteś uzdolniony, czy utalentowany. Nie do końca się z tym zgadzam. Owszem pewne predyspozycje dla dyrygenta są ważne, ale ciężka praca, którą on musi wykonać podczas przygotowywania się do koncertu i doskonalenia warsztatu dyrygenckiego jest chyba najważniejsza. Moje życie jest całkowicie podporządkowane temu co robię – dyrygenturze. Codziennie uczę się partytur i robię to dla przyjemności. Czasem trzeba też odpocząć, wtedy zabieram wędkę i jadę nad jezioro. Przez cały czas uczę się coraz to nowszego, trudniejszego, wymagającego repertuaru i chyba to jest dobra droga. Nie chciałbym nigdy popaść w rutynę. Natłok pracy może do tego prowadzić, ale w tym momencie świat muzyki jest dla mnie tak ciekawy i różnorodny, że chciałbym aby to cudowne uczucie już pozostało. Jestem szczęśliwy, że mogę w ten sposób „dotknąć” muzyki, często sprzed wielu, wielu lat. Dla mnie najważniejsze w życiu są: pasja, oddanie i poświęcenie muzyce. Towarzyszą mi zawsze – pamiętam, że jako dziecko, wolałem grać na fortepianie zamiast kopać piłkę. Mam nadzieję, że muzyka zawsze będzie mi sprawiać taką radość, jak do tej pory.

Z. S. : Proszę opowiedzieć o krótkiej, ale myślę owocnej pracy pod okiem światowej sławy dyrygenta Riccardo Mutiego.

D. R. : Zgłosiłem się na „Riccardo Muti Italian Opera Academy” w Rawennie i otrzymałem zaproszenie, aby przyjechać na przesłuchanie. Spośród 230 kandydatów, Maestro Riccardo Muti wybrał czterech młodych dyrygentów z całego świata – Litwinkę, Pekińczyka, Włocha i moją skromną osobę. Przez dwa tygodnie mieliśmy okazję współpracować z Mistrzem podczas przygotowań opery „La Traviata” – Giuseppe Verdiego, w teatrze w Ravennie. Mogę powiedzieć, że byłem przez pewien czas asystentem Riccardo Mutiego. Na koniec tych warsztatów dyrygowałem koncertem Orkiestry Giovanile Luigi Cherubini w Rawennie. Był na nim obecny Riccardo Muti. Dla mnie to jest przeżycie niesamowite i z pewnością wszystko czego tam się dowiedziałem, zostanie ze mną do końca mojego życia. Moja partytura Traviaty jest cała zapisana różnymi sugestiami i złotymi myślami Riccardo Mutiego i jest dla mnie bezcenna.

Z. S. : Pociąga Pana opera?

D. R. : Z operą mam kontakt, ponieważ już trzeci sezon jestem dyrygentem – asystentem w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Dzięki temu mogę nadal się uczyć i przekonać, jak funkcjonuje świat opery, który diametralnie różni się od świata muzyki symfonicznej. Mam szczęście, że mogę rozwijać się w obydwu nurtach muzyki – operowej i symfonicznej. W dziedzinie muzyki operowej, najważniejszym wydarzeniem dla mnie była praca nad Traviatą z Riccardo Mutim, ale będę miał okazję zdobywać nowe doświadczenia przy pracy nad repertuarem symfonicznym. Zostałem bowiem zaproszony na bardzo prestiżowe kursy mistrzowskie z Maestro Daniele Gattim i słynną The Royal Concertgebouw Orchestra w Amsterdamie. Maestro Daniele Gatti zaprosił także tylko czterech dyrygentów z całego świata. Mam ogromne szczęście, że mogę uczyć się u najlepszych dyrygentów i prezentować się nie tylko w Polsce, ale także za granicą. Sam nie do końca wierzę w to co się teraz dzieje. Nigdy bym nie śmiał marzyć, żeby chociaż zobaczyć z bliska wielkiego Riccardo Mutiego, a co dopiero pracować z nim, słuchać Jego rad, rozmawiać z nim. To samo z Royal Concertgebouw Orchestra. Ten zespół znam tylko z nagrań, a ich słynną salę koncertową tylko z obrazków. To będzie mój pierwszy pobyt w Amsterdamie i cieszę się, że jest on związany z dyrygenturą.

Z. S. : Będzie możliwość dalszego „szlifowania warsztatu”, na zebranie kolejnych doświadczeń i nabranie pewności w prowadzeniu orkiestr. Wydaje mi się, że każdy dyrygent stając przed orkiestrą musi być także trochę psychologiem i dyplomatą. Trzeba się nie tylko porozumieć z zespołem, ale także przekonać go do swojej interpretacji, czasami wysłuchać także opinii muzyków. To bardzo skomplikowane.

D. R. : Zgadzam się – to jest skomplikowane. Mogę też powiedzieć, że są orkiestry, które są bardzo życzliwe dla młodych dyrygentów, ale wiadomo, że zawsze znajdą się też takie orkiestry, które będą chciały ich „sprawdzać” – czy ich wiedza jest odpowiednia i czy znają dobrze partytury. Trzeba sobie z tym radzić. Młody dyrygent powinien być zawsze przygotowany w stu procentach, musi być pewien tego co robi i wszystkiego co potrafi – wówczas nic nie jest w stanie go zaskoczyć. Pięć lat studiów z prof. Antonim Witem, było znakomitą szkołą, ponieważ przepytywał z partytur od pierwszej do ostatniej nuty. Po pięciu latach tak wymagającej szkoły – to dzisiaj nic mnie nie może zaskoczyć. Staram się być jak najlepiej przygotowany. Nauczyłem się także, że ważne jest, aby stojąc przed orkiestrą być sobą. To co mówimy do orkiestry i to co czujemy musi być szczere, ponieważ muzycy są bardzo wyczuleni. Od razu wiedzą, kiedy ktoś udaje pewne zachowania, albo popisuje się przed orkiestrą i bardzo tego nie lubią. Najlepszym sposobem jest po prostu być sobą – muzycy to cenią.

Z. S. : Myślę, że dużo jest takich zespołów, które są przyjazne młodym dyrygentom.

D. R. : Największą sympatię i porozumienie znajdowałem z tymi najlepszymi orkiestrami – z Orkiestrą Filharmonii Narodowej i Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. To są zespoły, które z pewnością nigdy nikomu nie chciałyby przeszkodzić, a starają się pomagać. Wiedzą przecież doskonale, że jestem młodym dyrygentem. Każda ich sugestia, czy podpowiedź jest „wyciągnięciem ręki”, a nie „podstawieniem nogi”.

Z. S. : Sadzę, że nieźle się pracuje także w Rzeszowie.

D. R. : Oczywiście. Już na pierwszej próbie byłem bardzo zaskoczony poziomem wykonawczym i profesjonalnym podejściem do pracy. Moje wskazówki, czy propozycje interpretacyjne muzycy skrupulatnie notują. To jest domena profesjonalnych orkiestr. Symfonia Karłowicza jest trudna dla orkiestry, ponieważ często partie solowe przeznaczone są nie tylko pierwszym głosom, które zazwyczaj je grają – mamy w tym utworze na przykład solówki w drugim klarnecie, drugim oboju, drugiej waltorni. Karłowicz zakładał, że wszyscy muzycy w orkiestrze są na jednakowym – wysokim poziomie wykonawczym. To jest ogromne zadanie dla orkiestry i jestem mile zaskoczony, że pomimo trudności, jakie stawia partytura „Odrodzenia” Karłowicza, orkiestra bardzo dobrze sobie poradziła z tym, co jest zapisane na kartach symfonii. Efekty naszej dobrej współpracy będą słyszalne na koncercie. Cieszę się, że mam okazję tutaj pracować. Czuję wielką życzliwość nie tylko muzyków, ale także wszystkich pracowników Filharmonii, którzy są bardzo przyjaźnie nastawieni do zaproszonych artystów. Bardzo chętnie powrócę kiedyś do Rzeszowa, a jutro wieczorem serdecznie zapraszam Państwa na koncert.

Z Dawidem Runtzem rozmawiała Zofia Stopińska 30 marca 2017 roku.

Piątkowe wieczory w Filharmonii Podkarpackiej

Wypełniająca salę publiczność, bardzo długo oklaskiwała wykonania utworów, które złożyły się na koncert zatytułowany "Marzyciel muzyki", który odbył się 17 marca 2017r  w Filharmonii Podkarpackiej. Część pierwszą wypełnił III Koncert fortepianowy c-moll op. 37 - L.van Beethovena - wspaniałe dzieło, którym kompozytor żegna epokę Haydna i Mozarta. Skomponowane u progu XIX wieku dzieło zapowiada okres romantyzmu. Do wykonania partii solowych w tym utworze zaproszony został Thomas Duis - wyśmienity niemiecki pianista, profesor i przez pewien czas Rektor (2004-2012) Wyższej Szkoły Muzycznej Saar. Grał wspaniale od pierwszej do ostatniej nuty wzbudzając podziw publiczności. Solista nawiązał świetny kontakt  orkiestrą i dyrygentem, co także przyczyniło się do znakomitego efektu końcowego. Pierwszą część zakończył bis solisty, natomiast w części drugiej pole do popisu mieli Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej i wybitny polski dyrygent Wojciech Rajski. IV Symfonia d-moll op. 120 Roberta Schumanna, kreowana przez dyrygującego z pamięci  maestro Wojciecha Rajskiego będzie z pewnością długo w Rzeszowie wspominana, bowiem publiczność była zachwycona, a orkiestra i dyrygent zadowoleni z wykonania. Oklaski trwały długo, a dyrygent kilkakrotnie wracał na estradę, aby podziękować publiczności.

24 marca o godz. 19:00 rozpocznie się w Filharmonii Podkarpackiej kolejny koncert abonamentowy. Tym razem Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej  dyrygował będzie Miłosz Kula - młody dyrygent, muzykolog i klarnecista - absolwent wrocławskich uczelni, zatrudniony na stanowisku asystenta w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Solistką będzie Paulina Kaczmarczyk - znakomita oboistka, z wielkim zamiłowaniem uprawiająca także muzykę kameralną i współpracująca z wieloma wybitnymi polskimi zespołami jako muzyk orkiestrowy. Zbliżający się wieczór zatytułowany został " Z lekkością i wigorem". Uzasadnia ten tytuł już pierwszy utwór Uwertura  do opery "Dyrektor teatru" KV 486 - W. A. Mozarta, tryskająca wigorem i bogactwem pomysłów instrumentacyjnych. Drugi utwór - Koncert obojowy D-dur - R. Straussa daje pole do popisu przede wszystkim instrumentowi solowemu. Został on skomponowany na przelomie 1945/46 roku,  za namową oboisty słynnej Orkiestry Filadelfijskiej i pokazuje wszystkie możliwości techniczne i brzmieniowe oboju. Na zakończenie usłyszymy II Symfonię c-moll - P. Czajkowskiego. Dzieło powstało w 1872 roku w Kamionce pod Kijowem - stąd nic dziwnego, że w każdej z czterech części kompozytor sięga po ukraińskie melodie ludowe.

 Filharmonia Podkarpacka zaprasza.

Robert Kabara - mistrz batuty i smyczka

10 marca 2017 roku Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej wystąpiła pod batutą Roberta Kabary. Koncert zatytułowany został „W wiosennych barwach”. Bardzo interesująca była część pierwsza wieczoru podczas której zabrzmiały utwory współczesnego kompozytora Ryszarda Borowskiego oparte na motywach mistrzów epoki baroku. Wspaniałą koroną koncertu była jednak wykonana po przerwie VI Symfonia F-dur op. 63 „Pastoralna” – Ludwiga van Beethovena. Orkiestra grała świetnie reagując na każdy ruch batuty, na każdy gest Roberta Kabary. Burzą długo trwających oklasków, publiczność dziękowała za wspaniałą kreację „Pastoralnej”. Więcej na temat programu koncertu i działalności artystycznej dyrygenta dowiedzą się Państwo czytając wywiad zarejestrowany w dniu koncertu.

Zofia Stopińska :  Pracuje Pan z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie po raz pierwszy w roli dyrygenta.

Robert Kabara : Faktycznie w roli dyrygenta jestem tutaj po raz pierwszy, chociaż od kilku lat często staję z batutą w ręku przed orkiestrami. Muszę jednak powiedzieć, że dyrygentura zawsze była gdzieś „w tyle mojej głowy”. Przez ponad dwadzieścia lat prowadziłem orkiestrę, dyrygowałem wtedy większością prób lub wszystkimi próbami. Dyrygowałem od pulpitu, dyrygowałem również wówczas, kiedy byłem skrzypkiem – solistą. Moim mistrzem i profesorem był Maestro Jerzy Maksymiuk. Te studia trwały ponad dwa lata i to był najcudowniejszy chyba mój czas obcowania z muzyką w Warszawie. Byłem już w wieku średnim, w jakim nadal jestem. Poczułem, że zaczynam poznawać nową dziedzinę, ale nową o tyle, że przekaz ruchowy jest innego rodzaju niż wskazywanie zespołowi wejść smyczkiem, czy granie na instrumencie. Starałem się opanować jak najlepiej technikę dyrygencką, rozbudzić wrażliwość na wyrazowość jaką niesie każdy utwór. Wielką radość i satysfakcję daje mi dyrygowanie – mogę tak powiedzieć, bo od ostatnich pięciu lat dyrygowałem dziesiątkami koncertów. Mniej więcej pięć lat temu byłem w Rzeszowie. To było jeszcze przed remontem Filharmonii i występowałem wówczas jeszcze jako skrzypek. Mogę żartobliwie powiedzieć, że do dzisiejszego koncertu przygotowywałem się pięć lat.

Z. S. : Wspomniał Pan tylko o maestro Jerzym Maksymiuku, od którego można się naprawdę dużo nauczyć, ale uczył się Pan także od innych mistrzów.

R. K. : Oczywiście, wiele było okazji terminowana. Prowadziłem próby z Sinfonią Iuventus. To jest zespół, który nie ma może wielkiego doświadczenia, ale to jest także wielki atut, bo potencjał tej orkiestry jest niewiarygodny. Najpiękniejsze w pracy dyrygenta jest to, że trzeba być niezwykle wyczulonym, a z drugiej strony bardzo otwartym na zmiany. Bywa, że nawet w czasie jednej godziny próby, zmienia się sposób dyrygowania. Zależy to od materii orkiestry, bo jeśli muzycy grają coraz piękniej – tak jak na przykład w Rzeszowie, z każdą chwilą jest coraz piękniej, wszystko się odsłania, wyłania - to ja też zmieniam sposób dyrygowania. To jest bardzo fascynujące i odkrywcze dla mnie, kiedy czuję, jak tym małym łuczywkiem, czyli batutą mogę kształtować utwór. Zresztą batuta jest mało istotna – ważne, aby był przekaz energetyczny i był on czytelny.

Z. S. : Nigdy nie próbowałam dyrygować, ale myślę, że można to porównać z grą na instrumencie, z tym, że tym instrumentem jest orkiestra. Zdaję sobie jednak sprawę, że nie zawsze wszystko zależy od grającego – czyli dyrygenta.

R. K. : Dokładnie tak jest, jak pani mówi. Dodam, że ten instrument jest niezwykle wrażliwy, chyba najwrażliwszy ze wszystkich. Orkiestra to zespół różnych osób, o różnych temperamentach, różnych przekonaniach, różnych doświadczeniach i także różnych umiejętnościach. Dyrygent musi spowodować, aby zapanowała jedność artystyczna, uzyskać wspólny kierunek i przekonać te wszystkie osoby. Często jest pewnego rodzaju rywalizacja pomiędzy dyrygentem i zespołem. Dyrygent musi się wykazać pewną wrażliwością wobec zespołu, ale jednocześnie narzucić swój styl grania. Musi też uważnie słuchać, czy orkiestra to akceptuje. Czasami trzeba coś zmienić, inaczej przekazać. Potrzebna jest do tego szeroko rozumiana psychologia, połączona z tak subtelnym organizmem, jakim jest zespół orkiestrowy. Jestem tym zafascynowany i mam nadzieję, że będzie ta fascynacja trwała do końca życia. Jest to ukoronowanie moich wszystkich działań muzycznych.

Z. S. : Od pewnego czasu ma Pan do dyspozycji swoją orkiestrę. Jest to Śląska Orkiestra Kameralna – zespół z wielkimi tradycjami. Pan jest szefem i dyrektorem artystycznym tego zespołu. Patrząc na was, chociażby na ostatnim afiszu, czy zdjęciach – widać wręcz młodzieńczą radość, aż chce się iść na koncert.

R. K. : Cieszę się ogromnie z tych słów. Mieszkam między Katowicami a Krakowem – balansuję pomiędzy tymi dwoma ośrodkami. W Katowicach zostałem przyjęty nadzwyczajnie. Śląska Orkiestra Kameralna jest zespołem niezwykle dojrzałym, dysponującym ogromnym potencjałem. Jednocześnie, tak jak każdy zespół, ma swoje charakterystyczne cechy związane chociażby z kulturą regionu. Są nieprawdopodobnie pracowici i odpowiedzialni. Musiałem zaszczepić w tym zespole odrobinę szaleństwa. U Ślązaków tego typu metamorfoza musi zabrać troszeczkę czasu, oni są pragmatyczni i muszą się zastanowić, ale asymilują cudownie – rzeczywiście poważnie i subtelnie. Publiczność jest rewelacyjna. Mamy stałą publiczność i grono naszych zwolenników ciągle się powiększa. Ostatnio „szalejemy” z różnymi programami – od poetycko – muzycznych, poprzez Strawińskiego, aż po operę, którą przygotujemy niebawem, a będzie to „Jedwabna drabinka” Rossiniego. Niezwykle zróżnicowany jest nasz program, ale zespół jest bardzo otwarty i sprzyja naszym poczynaniom dyrektor – pan Mirosław Jacek Błaszczyk. Nie jestem Ślązakiem, ale doceniam tę przychylność i jak oni to mówią „rodzinność”. Ważny jest także wzajemny szacunek. Od momentu, kiedy się przekracza próg Filharmonii, każdy zna swoje miejsce, każdy pracuje, każdy jest przyjazny i życzliwy. Naprawdę tylko w ciepłych słowach mogę mówić o Śląsku.

Z. S. : Proszę powiedzieć także o wrażeniach z tego tygodnia, czyli z Rzeszowa.

R. K. : Jestem w moim ukochanym miejscu, bo jak przebywam w Filharmonii, to wydaje mi się, że przed chwilą wyszedłem ze szkoły. Wczoraj była piękna pogoda i zrobiłem sobie spacerek wokół Liceum Muzycznego, do którego niedługo, bo tylko trzy lata uczęszczałem. Później wyemigrowałem do pani prof. Eugenii Umińskiej, ale ta Filharmonia była miejscem do którego często chodziłem. Nawet w przerwach pomiędzy zajęciami, przychodziłem tutaj, aby po prostu posiedzieć w czasie próby w sali koncertowej. Dlatego też znam wszystkie zakamarki i korytarze, bo uwielbiałem obserwować grających muzyków i przebywać w atmosferze panującej w tym budynku. Dzięki temu kompleksowi – Filharmonia i obok Szkoła Muzyczna – Rzeszów w moich oczach był bardzo poważnym ośrodkiem muzycznym. W tych budynkach odbywały się koncerty. Jak miałem trzynaście lat wystąpiłem po raz pierwszy w tej Filharmonii. Grałem wówczas Koncert skrzypcowy Kabalewskiego. Cieszę się, że ciągle widzę znajome twarze w zespole i wszyscy wyglądają wspaniale, grają, trwają i wszystko tak  się tutaj rozwija.

Z. S. : Program koncertu, którym Pan dyryguje w Rzeszowie, wbrew pozorom jest bardzo spójny, chociaż dużo w nim nowej muzyki bazującej na utworach z epoki baroku, a w drugiej części wielka symfonia.

R. K. : To są po prostu utwory Bacha i Vivaldiego – poważne, bo „Das Wohltemperierte Klavier” Bacha,  czy Koncert klawesynowy Vivaldiego - przearanżowane przez mojego przyjaciela Ryszarda Borowskiego, z którym współpracuję już od wielu lat. Jest on niezwykle subtelnym aranżerem, balansującym pomiędzy jazzem a klasyką, w najlepszym tego słowa znaczeniu. Stwierdzić trzeba, że muzyka Bacha, w wykonaniu Marka Toporowskiego grającego tym razem na organach Hammonda, brzmi fascynująco. Odnosi się wrażenie, że organy Hammonda są stworzone dla muzyki Bacha. Oczywiście tak nie jest, ale ten instrument ma niesłychane możliwości i niesłychaną szlachetność brzmienia. Intensywność brzmienia i modulacje, pod palcami genialnego odtwórcy baroku, organisty i klawesynisty -  Marka Toporowskiego są fantastyczne. To trochę jest z przymrużeniem oka, ale jednocześnie poważny koncert. Muzyka Bacha jest doskonała i może być grana na każdym instrumencie, dotyczy to każdego utworu tego kompozytora, bo Bach nie pisał w moim odczuciu na konkretny instrument. On tworzył muzykę, która ma określoną strukturę, doskonałą harmonię, polifonię i konstrukcję. I tak naprawdę brzmi na każdym instrumencie. Koncert skrzypcowy można grać na fortepianie, czy na klawesynie i odwrotnie. Tak zresztą było. Tym razem są to smyczki, nieco jazzujące, czasami flet i organy Hammonda.

Z. S. : Sporo czasu poświęciliście nad przygotowaniem Symfonii „Pastoralnej” Beethovena, bo tam jest co grać.

R. K. : Symfonia „Pastoralna” jest niezwykle ekstatyczna w odbiorze, daje przestrzenność i spokój, ale uzyskanie tej przestrzenności i spokoju wymaga niezwykłej techniki i koncentracji. Dzieło trwa ponad czterdzieści minut, ale ten czas mija jak jedna minuta. Muzycy Filharmonii Podkarpackiej pracowali wspaniale.

Z. S. : To widać i słychać, że jest Pan zafascynowany dyrygenturą. Co będzie ze skrzypcami? Przecież tak naprawdę znamy Pana jako znakomitego skrzypka, laureata najwyższych nagród na konkursach, koncertmistrza podczas światowego tournée Polish Festival Orchestra stworzonej przez Krystiana Zimermana i koncertującej w Europie i Stanach Zjednoczonych w 150. rocznicę śmierci Chopina. Po tym wszystkim chce Pan schować skrzypce do futerału?

R. K. : To nie jest tak. Skrzypce nadal są mi potrzebne i gram na nich prowadząc lekcje ze studentami. Mam zdolnych studentów, którzy grają potężne programy i ja muszę te utwory też na bieżąco grać, nawet po to by coś pokazać. Podczas zajęć zawsze mam skrzypce w rękach. Grywam też koncerty i tutaj się pochwalę, że niedawno grałem Koncert skrzypcowy Henryka Wieniawskiego w Wielkiej Sali Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie. Także od czasu do czasu przyjmuję koncerty, które powodują, że jestem w formie skrzypcowej. Myślę, że nadal tak będzie.

Z. S. : Mam nadzieję, że na następny koncert w Rzeszowie z Pana udziałem, nie będziemy czekać przez pięć lat. Zadaję sobie sprawę, że nie wszystko w tej kwestii od Pana zależy, ale wypełniona sala i gorące przyjęcie przez publiczność świadczy najlepiej o tym, że jest Pan artystą cenionym, lubianym i oczekiwanym.

R. K. : Z największą przyjemnością przyjadę do Rzeszowa. Już wspomniałem, że czuję się tutaj trochę  jak w domu. Tutaj ożywają miłe wspomnienia, orkiestra jest cudowna, przygotowanie do koncertu i jego wykonanie, oraz wspaniałe przyjęcie przez publiczność, sprawiły mi ogromną radość. Gotów jestem przyjąć następne zaproszenie, a ponieważ Pani Dyrektor jest bardzo otwartą osobą, to myślę, że niebawem się tutaj pojawię.

Z Robertem Kabarą rozmawiała Zofia Stopińska  10 marca 2017 roku.

Wspaniały koniec karnawału w Filharmonii

W ostatnim dniu karnawału, 28 lutego 2017r. sala kameralna Filharmonii Podkarpackiej wypełniona była po brzegi publicznością. Nie byłam zdziwiona, bo jednym z wykonawców był urodzony w Rzeszowie, utalentowany skrzypek Piotr Szabat, a przy fortepianie zasiadła świetna pianistka Natalia Szabat ( prywatnie żona pana Piotra). Tyle tytułem wstępu, bo więcej dowiedzą się Państwo czytając rozmowę, którą nagrałam następnego dnia przed południem.

Zofia Stopińska : Bardzo Państwu dziękuję za wspaniały wieczór. Wasz występ dostarczył wielu wzruszeń wszystkim słuchaczom, co było widać i słychać. Po tak gorącym przyjęciu są chyba Państwo zadowoleni.

Piotr Szabat : Jesteśmy bardzo zadowoleni i mówiąc szczerze nie spodziewaliśmy się tak wspaniałego przyjęcia. Było to bardzo miłe i wzruszające.

Natalia Szabat: Podobnie jak wszyscy zawodowi muzycy, zawsze po koncercie skupiamy się nawet na najmniejszych niedociągnięciach, które chcielibyśmy w przyszłości poprawić. Wiemy, że był to bardzo dobry koncert, ale chcielibyśmy następnym razem jeszcze lepiej wykonać ten program.

Z. S. : Państwo zaproponowali utwory, które usłyszeliśmy w Rzeszowie?

P. Sz. : To była nasza propozycja z małą korektą, bo koncert planowany był pierwotnie w styczniu, ale z różnych powodów, data została zmieniona na ostatni dzień karnawału. W pierwszej wersji mieliśmy, oprócz Sonaty na skrzypce i fortepian M. Ravela, wykonać jeszcze Sonatę C. Saint-Saensa. Po zmianie terminu postanowiliśmy, że zastąpimy ją nieco lżejszymi w odbiorze utworami Gershwina. Zainspirował mnie do Gershwina mój były profesor. Wpadła mi w ręce płyta pana prof. Krzysztofa Jakowicza nagrana z panem Waldemarem Malickim. Na tym krążku są zarówno „3 Preludia”, jak i fragmenty z opery „Porgy and Bess” – wspólnie z żoną pomyśleliśmy, że te utwory jak najbardziej nadają się na ostatkowy koncert. Zaplanowaliśmy jeszcze „Devil’s Dance” z filmu Czarownice z Eastwick – Johna Williamsa oraz Nokturn i Tarantella op. 28 – Karola Szymanowskiego. Na bis wykonaliśmy „Korowód karzełków” – Antonia Bazzini.

Z. S. : Wspaniale się słuchało tych utworów, odnosiło się wrażenie, że gracie je z ogromna łatwością, ale należy podkreślić, że są to niezwykle wymagające dla wykonawców dzieła. Część z nich to utwory na skrzypce i fortepian, lub fortepian i skrzypce, bo partia fortepianu jest równie ważna i równie trudna, jak partia skrzypiec.

N. Sz. : Szukaliśmy utworów, które są ambitne i przygotowywanie ich sprawiać nam będzie dużo radości. Chcieliśmy także aby nasz program dostarczył publiczności także trochę rozrywki. Mam nadzieję, że się udało.

P. Sz. : Przede wszystkim w Sonacie Ravela oraz w Nokturnie i Tarantelli Szymanowskiego partia skrzypiec i fortepianu jest równorzędna.

N. Sz. : Szymanowski komponował pisał głównie na fortepian i specjalizował się w literaturze fortepianowej – dlatego w jego utworze partia fortepianu jest szalenie rozbudowana, ale wykonany na bis „Taniec karzełków” to jest już popisowy utwór Piotra – bardzo trudny i wymagający. Zaraz po skomponowaniu, niewielu skrzypków potrafiło go wykonywać, chociaż grany był – jak my to mówimy sugerując się metronomem – 100 kreseczek wolniej niż teraz. Ostatnio technika gry na skrzypcach poszła ogromnie do przodu i gra się ten utwór w zawrotnym tempie. Za dwa tygodnie Piotr będzie grał „Taniec karzełków” z towarzyszeniem orkiestry w Stuttgarcie, bo ten utwór został także opracowany na skrzypce i orkiestrę. W utworach Gershwina i Williamsa fortepian jedynie towarzyszy skrzypcom. Ale szukamy zazwyczaj utworów w których zarówno partia fortepianu, jak i skrzypiec są interesujące. Chcemy, aby sprawiały nam przyjemność.

Z. S. : Muzyczną edukację rozpoczynaliście w dość odległych od siebie miastach w Polsce, ale te początki były podobne, poza tym, że pan Piotr uczył się grać na skrzypcach, a pani Natalia na fortepianie.

N. Sz. : Różnica jest taka, że ja nie pochodzę z muzycznej rodziny. Piotra rodzice są muzykami, a w mojej rodzinie jedynie dziadek był waltornistą, ale nie grał zawodowo. U mnie zainteresowanie muzyką zaczęło się od gry na cymbałkach w przedszkolu, a później bardzo chciałam uczyć się w szkole muzycznej. Później nasza droga była podobna – czyli pierwszy i drugi stopień w szkołach muzycznych, studiowaliśmy – następnie wyjechaliśmy do Szwajcarii i tam się spotkaliśmy.

P. Sz. : Studiowaliśmy na dwóch różnych uczelniach – Natalia przez trzy lata studiowała w klasie fortepianu prof. Andrzeja Pikula w Krakowie, a później wyjechała w ramach programu Erasmus do Berna i tam kończyła studia. Natomiast ja ukończyłem studia w Warszawie i wyjechałem do Berna doskonalić swoją grę. Wcześniej, w Rzeszowie, w Liceum Muzycznym uczyłem się grać na skrzypcach u pana Oresta Telwacha – drugiego koncertmistrza Filharmonii Podkarpackiej, później rozpocząłem studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie u pani prof. Julii Jakimowicz – Jakowicz, po dwóch latach przeszedłem do klasy prof. Krzysztofa Jakowicza i do jego asystenta Jakuba Jakowicza. Wymienieni pedagodzy są prywatnie rodziną wszyscy są wspaniałymi muzykami, poświęcili mi wiele czasu i wiele im zawdzięczam. Natomiast po wyjeździe z Polski zacząłem studia w Bernie u prof. Bartłomieja Nizioła – fenomenalnego skrzypka i wspaniałego człowieka, z którym do dzisiaj utrzymujemy kontakty.

Z. S. : W Bernie zaczęliście grać w duecie.

N. Sz. : W Bernie poznaliśmy się, zakochaliśmy się i zaczęliśmy razem grać.

P. Sz. : Spędziliśmy w tym pięknym mieście razem trzy lata, bo Natalia była tam trochę dłużej. Był to piękny czas, ale i trudny, bo Szwajcaria nie należy do najtańszych krajów. Na szczęście na drugim roku studiów udało mi się dostać stypendium rządu szwajcarskiego, które rozwiązało wiele problemów finansowych. Jest to także prestiżowe stypendium, bo sam proces weryfikacji trwa rok i jest najpierw weryfikowany przez polskie Ministerstwo Kultury, później przez stronę szwajcarską. Przyznawane jest tylko jedno stypendium na cały kraj, dlatego dla mnie było to także duże wyróżnienie.

N. Sz. : W Szwajcarii studiowałam głównie z prof. Tomaszem Herbutem, również w tamtym okresie bardzo interesowałam się muzyką współczesną i w tym nurcie wiele zawdzięczam prof. Pierre Sublet. Studiowałam także w Zurichu, gdzie moim mistrzem był prof. Eckart Heiligers – świetny kameralista, członek Trio Jean Paul. Pod Jego kierunkiem graliśmy także razem z Piotrem.

P. Sz. : Moim pedagogiem był również prof. Pierre Sublet, bo pod jego kierunkiem, wspólnie z Natalią pracowaliśmy na przykład nad zbiorem 22 Miniatur – Gyorgy Kurtaga. Skorzystaliśmy bardzo dużo pracując nad bardzo różnorodnymi programami także u prof. Bartłomieja Nizioła, prof. Marcina Sikorskiego, czy prof. Tomasza Herbuta. Bardzo dużo nam dało spojrzenie znakomitych, doświadczonych kameralistów grających na różnych instrumentach. Dowiedzieliśmy się sporo także o grze na fortepianie i skrzypcach - otworzyli nam oczy na wiele aspektów nawet życiowych.

N. Sz. : Wcześniej, był taki okres, że muzyka kameralna nie była aż tak popularna. Młodzi muzycy nie specjalizowali się w tym gatunku. Oni pokazali nam, że każdy może być solistą i uprawiać także muzykę kameralną. Trzeba się specjalizować w muzyce kameralnej. Staramy się teraz korzystać z tej wiedzy nie będąc już pod opieką żadnego profesora.

Z. S. : Muzyka kameralna – granie w duecie, to tylko fragment waszej działalności na polu muzyki.

N. Sz. Zajmujemy się oczywiście także innymi rzeczami, chociaż gra w duecie jest bardzo ważna i chcielibyśmy ją rozwijać. Ja zajmuje się także pedagogiką – uczę w Grinio Akademie, to jest prywatna szkoła pod Stuttgartem, uczę także w Moessingen i również akompaniuję w tych szkołach. Gram także w innych zespołach kameralnych.

P. Sz. : Głównym nurtem mojej działalności w tym momencie jest praca w Stuttgarter Kammerorchester . Gramy bardzo ambitne programy ze znanymi muzykami. W ubiegłą niedzielę graliśmy koncert z Richardem Galliano w Alte Oper we Frankfurcie, w dużej sali dla ponad dwóch tysięcy słuchaczy. W ducie gramy w wolnym czasie – czyli w weekendy albo wieczorami. Poświęcamy na to prawie cały wolny czas, ale satysfakcja jest bardzo duża.

N. Sz. : Mamy także trochę koncertów. W sierpniu tego roku będziemy grać Koncert podwójny Mendelssohna na Mosel Musikfestival – to jest najstarszy festiwal muzyczny na terenie Nadrenii i zarazem jeden z najpopularniejszych w Niemczech. Ten koncert jest dla nas bardzo ważny, bo na tym festiwalu występowali najwięksi muzycy – wymienię tylko Marthę Argerich czy Gidona Kremera. Niedługo musimy zacząć przygotowania.

P. Sz. : Program, który graliśmy w Filharmonii Podkarpackiej wykonamy w maju bieżącego roku w Szwajcarii i na początku przyszłego roku na festiwalu w Stuttgarcie. Mamy sporo planów .

Z. S. : Zna Pan z pewnością system pracy orkiestr w Polsce i w Niemczech. Czy one się różnią?

P. Sz. : U nas faktycznie się to różni, ale my jesteśmy małą orkiestrą. Gramy więcej koncertów i okres przygotowania jest krótszy, ale mamy podwójne próby, czyli próby odbywają się przed południem i po południu. Trwa to wszystko zazwyczaj trzy dni – dwa dni prób, próba generalna i koncert. Mamy także dużo wyjazdów. Gramy zazwyczaj 22 koncerty w sezonie w samym Stuttgarcie i mamy około 50 koncertów wyjazdowych. Nie tylko w Niemczech, czy nawet w Europie, ale także w Azji czy Ameryce.

N. Sz. Nie powiedziałeś, że Orkiestra Kameralna w Stuttgarcie liczy zaledwie 17 osób i dzięki temu wszyscy są ze sobą zaprzyjaźnieni, a ponieważ bardzo często bywam na koncertach mogę powiedzieć, że brzmienie zespołu jest bardzo spójne. To sprawa wysokiego poziomu, ale także małego składu, który pozwala na kameralne granie.

P. Sz. : Mamy także dużo projektów koncertów bez dyrygenta. Orkiestra prowadzona jest przez koncertmistrza od pulpitu. Niedawno w ten sposób graliśmy z byłym koncertmistrzem Berlińczyków Kolją Blacher, tak samo kierował nami Fabio Biondi – wybitny specjalista w dziedzinie muzyki barokowej. Są to bardzo interesujące koncerty, które w efekcie dają bardziej spójne brzmienie. Osoba prowadząca przekazuje swoje emocje nie tylko gestem, ale również grą. To jednak jest możliwe tylko w przypadku orkiestr kameralnych.

Z. S. : Możecie Państwo powiedzieć, że znaleźliście swoje „miejsce na Ziemi”, gdzie Wam się nie tylko dobrze pracuje, ale również żyje?

P. Sz. : Tak, ale wcale nie oznacza to, że na przykład za pięć lat będziemy tam na pewno mieszkać. Jesteśmy w dalszym ciągu aktywni, mobilni i mamy oczy szeroko otwarte, natomiast jest to „miejsce na Ziemi”, które możemy nazwać domem, czego nie mogliśmy zrobić przez wiele lat.

N. Sz. : Jako studenci często przeprowadzaliśmy się, trudno policzyć w ilu różnych mieszkaniach żyliśmy w tym okresie. W Stuttgarcie już czwarty rok mieszkamy w jednym mieszkaniu i mamy grupę bardzo bliskich przyjaciół, którzy nas wspierają, ale jako muzycy jesteśmy bardzo otwarci na różne zmiany. Świat się stał tak mobilny i tak dużo się w nim dzieje, że trudno stwierdzić jednoznacznie, że pozostaniemy na stałe w Stuttgarcie – może będziemy w Australii, Stanach Zjednoczonych, czy gdzieś w Azji. Świat się stał bardzo mały. Za niewielkie pieniądze można podróżować w różne miejsca, kilkanaście a nawet kilka lat temu, trudno było o tym nawet marzyć.

Z. S. : Chyba jednak niewiele jest takich wyjazdów, podczas których możecie ten świat oglądać. Trzeba się skupić na dotarciu do celu, próbie, wypoczynku i koncercie.

P. Sz. : Nie wszyscy o tym wiedzą, że zazwyczaj widzi się lotnisko , salę koncertową i hotel.

N. Sz. : Bardzo dbam, aby w wolnym czasie podróżować i zwiedzać, bo takie doświadczenia przez podróże dają głębię w muzyce, bo im więcej doświadczeń w życiu – tym barwniejsza wykonywana przez nas muzyka. To słychać.

P. Sz. : Moja pani profesor mówiła krótko: „Trzeba mieć o czym grać”.

Z. S. : Rzeszów, to rodzinne miasto pana Piotra. Bywacie tu czasem, aby odwiedzić bliskich. Tym razem koncertowaliście. Jak postrzegacie nasze miasto?

P. Sz. : W moich oczach Rzeszów niesamowicie się rozwinął i wypiękniał. Ile razy przyjadę, zawsze jestem pod wrażeniem, ile się tu zmieniło, jak dużo się dzieje. Jak przyjeżdża się raz, najwyżej dwa razy w roku – to te zmiany są bardzo widoczne. Mamy tu wielu przyjaciół. Podtrzymujemy kontakty z moimi kolegami ze szkoły podstawowej, ze znajomymi z osiedla. Jak tylko jest czas to się odwiedzamy. Oby tak dalej. Byłoby nam miło wracać tutaj nie tylko prywatnie, ale także zawodowo.

N. Sz. : Dla mnie jest to niesamowite, że na wczorajszym koncercie pojawiło się pół klasy Piotra z „podstawówki”. Było to bardzo wzruszające. Ilość kwiatów, które otrzymaliśmy od bliskich i przyjaciół sprawiła nam ogromną radość. Może nie jestem tak związana emocjonalnie z tym miastem, jak Piotr, ale dostrzegam jego piękno. Rzeszów jest naprawdę pięknym miastem i można go porównywać z różnymi znanymi miastami w Europie. Kiedy szliśmy teraz na spotkanie z Panią – Piotr rozglądał się przez cały czas i powtarzał – „no popatrz, jaki ten Rzeszów piękny” .

Z Natalią Szabat i Piotrem Szabatem rozmawiała Zofia Stopińska – 1 marca 2017r.

Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej pod batutą Roberta Kabary

Kariera artystyczna Roberta Kabary (Przemyślanina z urodzenia) wiąże w sobie kilka kierunków: działa jako dyrygent, jest także utytułowanym wirtuozem skrzypiec i altówki; nadto animatorem muzyki, jak również pedagogiem w akademiach muzycznych w Katowicach i w Krakowie. Aktualnie Robert Kabara jest I dyrygentem i szefem artystycznym Śląskiej Orkiestry Kameralnej.

10 marca 2017 roku, o godz. 19:00 w Filharmonii Podkarpackiej rozpocznie się koncert zatytułowany "W wiosennych barwach", podczas którego Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej wystąpi pod batutą Roberta Kabary, a solistami będą: Marek Toporowski - organy Hammonda i Ryszard Borowski - flet.

W programie: R. Borowski - "Koncert ptasi" na organy Hammonda i orkiestrę smyczkową ; A. Vivaldi / R. Borowski - Koncert c-moll na flet, organy Hammonda i orkiestrę smyczkową, cz. I ; R. Borowski - "Hommage a'Bach wg Das Wohltemperierte Klavier" na organy Hammonda i orkiestrę smyczkową ; L. van Beethoven - VI Symfonia F-dur op. 68 "Pastoralna".

Koncert łączyć będzie w sobie tradycję z nowoczesnością, zabrzmią bowiem kompozycje Ryszarda Borowskiego, inspirowane muzyką baroku, m.in. "Das Wohltemprierte Klavier" J. S. Bacha, Koncertem fletowym A. Vivaldiego, a w "Ptasim koncercie" uslyszymy "Kukułkę" L. C. Daquina i "Kurę" F. Couperina. Usłyszymy także słynną VI Symfonię "Pastoralną"  L. van Beethovena. Dzieło to świadczy o wielkim umiłowaniu przyrody przez kompozytora, o czym świadczą jego słowa: "Jakże jestem szczęśliwy, mogąc chodzić wśród gąszczy lasów, drzew, krzewów i skał... Nikt nie może kochać wsi bardziej ode mnie - lasy, pola, drzewa, skały dają duszy oddźwięk, jakiego jej trzeba... Tu nie dokucza mi mój przeklęty słuch - każde drzewo zdaje się mówić do mnie. Czy można wyrazić błogość, jaką daje człowiekowi cisza lasu?... "Symfonię kończy Pieśń pasterska - rodzaj hymnu na cześć przyrody, - "nabożeństwa pod zieloną kopułą drzew..."

Maciej Niesiołowski z batutą i humorem

Zanim zaproszę do przeczytania rozmowy z Maciejem Niesiołowskim - wybitnym polskim dyrygentem, który 24 lutego 2017 r. w Filharmonii Podkarpackiej poprowadził koncert zatytułowany „Z batutą i humorem po świecie” – podam kilka faktów dotyczących Jego działalności artystycznej.

Po uzyskaniu dyplomu na wydziale instrumentalnym grał na wiolonczeli w orkiestrze Filharmonii Narodowej w Warszawie, grał w zespole kameralnym „Con moto ma cantabile” i w Kwartecie Wilanowskim. Maciej Niesiołowski jest także absolwentem Wydziału Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie w klasie prof. Bohdana Wodiczki. Ukończył również studium managerów sztuki w warszawskiej Szkole Głównej Handlowej.

W 1974 roku rozpoczął pracę na stanowisku dyrygenta Warszawskiej Opery Kameralnej. Przez 10 lat dyrygował w Teatrze Wielkim w Warszawie, 12 lat kierował orkiestrą Akademii Muzycznej w Warszawie, krótko był dyrektorem Teatru Muzycznego w Łodzi. Koncertuje w kraju i za granicą. Ma w swoim dorobku nagrania płytowe, radiowe i telewizyjne.

W Telewizji Polskiej prowadził stałą audycje muzyczną pt. „Z batutą i humorem”, co przyczyniło się do Jego ogromnej popularności – o czym najlepiej świadczy zdobycie w 1990 roku prestiżowej Nagrody Publiczności Wiktor.

Zofia Stopińska : Często dyryguje Pan spektaklami operowymi, operetkowymi, a także koncertami symfonicznymi.

Maciej Niesiołowski : Zgadza się i nawet zdarzało się mi to robić w Rzeszowie. Były to koncerty całkiem poważne. Koncerty mniej poważne zaczęły się od audycji „Z batutą i humorem”, która była emitowana w 1989 roku – to już ponad ćwierć wieku temu. Wtedy zacząłem być postrzegany trochę inaczej i zacząłem mieć trudności natury trochę psychologicznej, bo jak dyrygowałem normalnym koncertem – mam tu na myśli taki program jak: uwertura, koncert solowy, symfonia – po raz pierwszy zdarzyło się to w Bydgoszczy, że po każdej części symfonii Mendelssohna czułem takie wiercenie w plecach – „no powiedz już coś”. Czułem, że jestem znany z tego, iż na szklanym ekranie, po każdym krótkim utworze coś mówiłem. Wkrótce zaczęła się popularność innego typu – proszono mnie o koncerty podobne do programów, które realizowałem w telewizji. Propozycje koncertowe, które otrzymuję w Polsce tyczą się prawie wyłącznie karnawałowego, ja to nazywam promenadowego, repertuaru.

Z. S. : Proszę przypomnieć, jak przebiegała Pana współpraca z Telewizją Polską.

M. N. : Nie pamiętam już dobrze, ale chyba wszystko zaczęło się od początku 1989 roku. Realizowaliśmy te programy przez pół roku, do końca czerwca. Później była przez dwa miesiące przerwa wakacyjna, ale w programie drugim Telewizji Polskiej, powtarzano audycje, które miały swoją premierę kilka miesięcy wcześniej. Nawet ja byłem zaskoczony tymi powtórkami, bo wówczas w programach telewizyjnych ukazywały się tylko premiery. Po wakacjach zaczęliśmy nagrywać nowe programy do grudnia. W grudniu zdarzyło się coś, co zaważyło na dalszej realizacji. Miałem przygotowany projekt programu – wybrane utwory, zamówionych aktorów, solistów i orkiestrę. Zadzwoniła pani reżyser Terenia i powiedziała: „Maciusiu! Studio mamy 24 grudnia.” Zapytałem – kto mi zapewni muzyków, solistów i aktorów na ten dzień, w wigilię nikt nie przyjdzie na cały dzień do studia. Musimy znaleźć inny termin. Obiecała, że poszuka i nie znalazła. Na tym się skończyło. Sumując – premierowe programy emitowane były wyłącznie w 1989 roku. Później były powtarzane dopóki się kopie nie zniszczyły. Dzisiaj już na pewno nie nadają się do odtworzenia, bo te kopie były bardzo marne. Realizacja obrazu, porównując z dzisiejszymi standardami, była do niczego. Mam te programy, bo przegrałem je dla siebie, na najlepsze taśmy jakie wówczas były, a potem przegrałem je nawet na płyty z magnetowidów telewizyjnych. Ale dzisiaj jesteśmy przyzwyczajeni do innej jakości i po prostu nie da się tego oglądać dłużej. Można tylko odtworzyć jakąś migawkę.

Z. S.: Chyba Pan doskonale wiedział, że te programy gromadziły przed odbiornikami całe rodziny, oglądalność była chyba największa.

M. N. : Tak i nie. Były wówczas dwa programy telewizyjne. Jak się komuś coś nie podobało w jednym programie, to podchodził do telewizora (przecież pilotów nie było), przekręcił gałkę i oglądał program drugi. W Warszawie mieliśmy jeszcze konkurencję w postaci trzeciego programu – dostępna była telewizja rosyjska ( oczywiście w języku rosyjskim). Owszem, prowadzone metodą chałupniczą badania rynku wskazywały na ogromną oglądalność i informowano mnie o tym, ale mówiono o procentach, a ile osób te programy oglądało to nie wiem.

Z. S. : Pamiętam te programy. Były bardzo starannie przygotowywane, a to wiązało się z ogromną pracą i czasem. Wszystko Pan planował, kierował organizacją nagrania, a w trakcie nagrań dyrygował Pan i zapowiadał w sposób zabawny utwory, oraz wykonawców.

M. N. : To nie jest łatwa robota, bo przecież muszę znać cały repertuar muzyczny. Muszę na pamięć znać wszystkie teksty, które mówię. Pierwsze dwie audycje dla telewizji były najtrudniejsze, bo nagrywane były non stop. Wszystko na 100% przez 40 minut. Musiałem znać kolejność utworów, pamiętać gdzie mam przejść usiąść i co powiedzieć, a także dyrygować. To było bardzo trudne. Reżyser siedział w kabinie i właściwie decydował gdzie ustawić kamery, a później krzyczał – magnetowid start! – bo magnetowid był dwie ulice dalej. Taka była fantastyczna technika. Natomiast wszystkim co działo się w studio kierowałem ja i moja siostra Joanna. Opracowywaliśmy wszystkie audycje, dobieraliśmy wykonawców – solistów, aktorów i orkiestrę. Ja decydowałem o utworach, które znajdą się w programie, a później szukaliśmy co do tej muzyki dołożyć. Joanna pracowała nad choreografią, reżyserowała ruch, przynosiliśmy rekwizyty. Często były to całe fragmenty scenografii, bo Telewizja Polska była siermiężna nieprawdopodobnie. Poza pierwszymi, kolejne programy nagrywało się już fragmentami. Mogłem zejść, przypomnieć sobie potrzebny fragment tekstu i nagrywaliśmy następny fragment. To już było troszeczkę łatwiejsze, ale i tak pracy było bardzo dużo.

Z. S. : Kiedy zaczęły się występy w salach koncertowych - dla publiczności?

M. N. : Jeszcze w trakcie realizacji programów dla telewizji zgłosił się do mnie agent, bo to były w Polsce początki, kiedy koncertami zaczęły się prywatne osoby zajmować, a nie firmy państwowe i już wtedy zacząłem z orkiestrą którą miałem, jeździć po Polsce. Później pracowałem w także w teatrach muzycznych. Dwa razy robiłem, z wielkim powodzeniem, tego typu programy w Gliwickim Teatrze Muzycznym. Ten teatr już nie istnieje - został nie wiadomo dlaczego rozwiązany przez władze miejskie, nie rozumiem tej decyzji, bo publiczności tam nigdy nie brakowało. Później przez trzy sezony graliśmy w warszawskim Teatrze „Kwadrat” . Programy nazywały się „Z batutą i Kwadratem”. Trochę się wyspecjalizowałem.

Z. S. : Z publicznością chyba łatwiej jest występować. Nagrywanie w salach do pustych krzeseł i kamer – to chyba nie jest przyjemna praca.

M. N. : I tak i nie. Grając koncerty trzeba również zapanować nad publicznością. Najgorsi są tacy, którzy otrzymali zaproszenia za darmo i przyszli nie zawsze z własnej chęci. Natomiast kiedy czuje się akceptację publiczności, to pracuje się o wiele łatwiej. W studiu, podczas nagrań, przy odrobinie wyobraźni - a ja muszę mieć wyobraźnię, bo bez tego bym nie przeżył - nawet nie zastanawiałem się nad tym, że mówię do kamery. Starałem się mówić do operatorów. Widziałem zwykle uśmiechniętą twarz stojącego obok kamery człowieka i mówiłem do niego. To ułatwiało pracę.

Z. S. : Pana pomysły i sposób realizacji koncertów z nieco lżejszą muzyką cieszy się ogromnym powodzeniem. W Rzeszowie bilety zostały sprzedane z miesięcznym wyprzedzeniem.

M. N. : Cieszę się bardzo z tego powodu, ale jestem już trochę do tego przyzwyczajony, bo rzeczywiście te koncerty mają cały czas wzięcie i nie wiem ile w tym wpływu dobrej pamięci programów telewizyjnych, bo tych którzy je oglądali jest coraz mniej, a na ile pracy, która już trochę trwa, bo prowadzę te koncerty na terenie całej Polski i już jestem znany. Zawsze zapraszam do udziału w tych koncertach świetnych solistów. Wiadomo, że jeśli soliści są bardzo dobrzy – to mnie jest też łatwiej. To także dobrze wpływa na orkiestrę, bo granie dużej ilości krótkich utworów – naprawdę nie jest łatwe. To należy podkreślić. Dobrze grająca orkiestra, dobrzy soliści, odpowiednie stroje, trochę gry aktorskiej i ciekawych rekwizytów na wszystkich robi wrażenie. Filharmonie zapraszając mnie zgadzają się na moje propozycje dotyczące repertuaru i solistów. Zapraszam tylko bardzo dobrych.

Z. S. : Wiele słyszałam o ogromnej ilości utworów, odpowiednio opracowanych, z których Pan wybiera.

M. N. : Materiały nutowe to jest dużo ważniejsza sprawa niż Pani przypuszcza i dzięki nim mam tak wielkie pole manewru, ale też trzeba pracować, aby te materiały mieć.

Z. S.: Koncert był bardzo udany.Bardzo urozmaicony i ciekawy program - od uwertury i arii Mozarta poprzez pieśni a nawet piosenki i utwory instrumentalne bliskie naszym czasom - sprawił, że nikt się nie nudził. Świetnie spisała się Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej, rewelacyjnie grała na gitarze Wiktoria Szubelak, Milena Lange porwała publiczność nie tylko śpiewem, ale także wspaniałymi toaletami, w świetnej formie był także Adam Szerszeń, Pana solówka na prawdziwym kowadle z dwoma młotkami w „Polce Kowalskiej” – Josepha Straussa bardzo się podobała, nie mówiąc już o ciekawych zapowiedziach i mistrzowskiej batucie. Pozwolił nam Pan wzmacniać oklaski kulturalnym tupaniem. Zachwycona publiczność oklaskiwała Was na stojąco. Były bisy. Mam nadzieję, że będzie okazja zachwycać się niedługo kolejnym autorskim koncertem Macieja Niesiołowskiego.

M. N. : Tak proszę pani. Jest coś w tych programach, bo powiem mało skromnie, że często tak się kończą. Pozwolę sobie na małą reklamę. Mam doskonały program z Grupą  MoCarta. To kwartet wspaniałych wirtuozów – smyczkowców, aktorów, śpiewaków, kabareciarzy – wszystko potrafią robić na najwyższym poziomie. Program, który wspólnie oferujemy nazywa się „Z batutą i Mozartem”. Byliśmy z nim w tym sezonie w Zielonej Górze i graliśmy trzy wieczory przy komplecie publiczności. Takie samo zaproszenie mamy na przyszły rok – jest już konkretna data i trzy koncerty – piątek, sobota i niedziela. Chętnie przyjedziemy do Rzeszowa. Dziękuję, także w imieniu solistów, za wspaniałe przyjęcie w Filharmonii Podkarpackiej.

Z Maciejem Niesiołowskim rozmawiała Zofia Stopińska

 

Subskrybuj to źródło RSS